کروم(2)

پیدایش

کروم به شکل سنگ معدن کرومیت ( H₂CrO₄ ) استخراج می شود. این عنصر را به صورت تجاری با حرارت دادن این سنگ معدن در حضور آلومینیوم یا سلیکون تهیه می کنند.

تقریباً نیمی از سنگ معدن کرومیت جهان در آفریقای جنوبی تولید می شود. البته قزاقستان، هند و ترکیه نیز از تولید کنندگان عمده آن هستند. مقدار کرومیت اسخراج نشده بسیار زیاد است اما از نظر جغرافیایی در قزاقستان و آفریقای جنوبی متمرکز هستند.

درسال 2000 تقریباً 15 میلیون تن سنگ معدن کرومیت قابل فروش تولید شد و تقریباً به 4 میلیون تن آهن- کروم به ارزش تقریبی 2/5 میلیارد دلار آمریکا تبدیل شد.

اگرچه وجود کروم خالص بسیار نادر است، مقادیری کروم خالص کشف شده است. معدن Udachnaya در روسیه نمونه هایی از کروم خالص تولید می کند. این معدن یک استوانه کیمبرلیت غنی از الماس است و هم کروم عنصری و هم الماس تولید می کند.

ترکیبات

دی کرومات پتاسیم عامل اکسید کننده بسیار قوی است و این ترکیب برای تمیز کردن ظروف آزمایشگاهی، ارجح تر از سایر ترکیبات آلی است. اکسید کرومیک همان اکسید کروم سبز است (Cr₂O₃) که در نقاشی لعابی و رنگ کردن شیشه مورد استفاده قرار می گیرد. زردینه کروم رنگدانه زرد درخشانی است ( PbCrO₄) که مورد استفاده نقاشان قرار می گیرد.

اسید کرومیک دارای ساختار فرضی H₂CrO4 است. نه اسید کرومیک و نه اسید دی کرومیک در طبیعت یافت نمی شوند اما آنیون های آن ها در ترکیبات متنوعی یافت می شود. تری اکسید کروم CrO₃ -اسید بدون آب اسید کرومیک - به صورت تجاری، به عنوان اسید کرومیک به فروش می رسد.

ایزوتوپ ها

کروم به طور طبیعی متشکل از 3 ایزوتوپ پایدار Cr-53 ,Cr-54 ,Cr-52 است که فراوان ترین آن ها Cr-52 ( با فراوانی طبیعی 789/83%) می باشد. 19 رادیو ایزوتوپ که پایدارترین آن ها Cr-50 با نیمه عمر( بیش از) 1.8E17 سال وCr-51 با نیمه عمر7025/27 روزمی باشد Tبرای این عنصر شناخته شده است.

مابقی ایزوتوپ های رادیواکتیو آن از نیمه عمری کمتراز 24 ساعت برخوردارند که نیمه عمر اکثر آن ها کمتر از 1 دقیقه است. این عنصر همچنین دارای 2 حالت برانگیخته می باشد.

کروم 53 محصول فروپاشی پرتوزاد Mn-53 است. محتویات ایزوتوپی کروم معمولاً با محتویات ایزوتوپی منگنز ترکیب می شود و در زمین شناسی ایزوتوپی کاربرد دارد. نسبت های ایزوتوپ Mn-Cr شواهدی را که از Al-26 وPd-107 درباره تاریخ ابتدایی بدست آمده تقویت می کند.

اختلاف در نسبت های Cr-53/Cr-52 و Mn-Cr در چندین شهاب سنگ بیانگر یک نسبت Mn-53/Mn-55 است که نشان می دهد رده بندی ایزوتوپ Mn-Cr باید از فروپاشی ثابت Mn-53 در پیکره سیاره های مجزا ناشی شده باشد. بنابراین Cr-53 دلایلی بیشتر را درباره فرآیندهای نوکلئوسنتزی بلافاصله قبل از یکپارچگی منظومه شمسی در اختیار می گذارد.

ایزوتوپ های کروم از نظر وزن اتمی، در بازه 43amu ( کروم 43) تا 67amu( کروم 67) قرار دارند. حالت فروپاشی اتمی بلافاصله قبل از فراوان ترین ایزوتوپ پایدار( کروم 52) ، جذب الکترون است و حات بلافاصله بعد از آن بتا می باشد.

هشدارها

فلز کروم و ترکیبات کروم (III) معمولاً برای سلامتی خطرناک نیستند اما ترکیبات کروم VI در صورت بلع سمی هستند. مقدارتقریباً نصف قاشق چای خوری ترکیبات کروم سمی (VI) کشنده بوده و سرطانزا بودن مقادیر غیر کشنده کروم VI به اثبات رسیده است. بیشتر ترکیبات کروم VI برای چشم، پوست و بافت های مخطی مضر می باشد. تماس دائمی با این ترکیبات می تواند موجب آسیب های دائمی چشم گردد مگر مواردی که درمان کامل صورت پذیرد.

در سال 1958 سازمان بهداشت جهانی حداکثر میزان مصرف مجاز کروم VI از جنبه سلامتی را 05/0 میلی گرم درهر لیتر آب آشامیدنی پیشنهاد کرد. این پیشنهاد بارها بررسی شد و در این فاصله مقدار اعلام شده تغییر نکرد.

مرکز یادگیری سایت تبیان - منبع: پایگاه ملی داده های علوم زمین کشور
تنظیم: مریم فروزان کیا