گردش هوا

بی نظمی در گرم شدن جو:

بیش ترین تغییرات و پدیده های جوی، ازاین واقعیت نتیجه می شود كه سطح زمین و جو كه آن را احاطه كرده است، به صورت نامنظم گرم می شود.

دلیل بی نظمی در گرم شدن جو نیز ناشی از عوامل مختلفی مثل تفاوت های جنس زمین در میزان جذب تابش خورشید است.

مقدار انرژی خورشیدی

عوامل مختلفی در میزان انرژی دریافتی در سطح زمین دخالت دارند كه عبارتند از:

1.  به علت انحنای سطح كره زمین و انحراف محور زمین در گردش به دور خورشید، تابش خورشید با زوایای مختلف به سطح زمین می رسد كه مقدار این زاویه به زمان و عرض های جغرافیایی بستگی دارد.

هر چه ارتفاع خورشید بالاتر باشد شدت انرژی خورشید روی سطح بیشتر است.

مقدار تابشی كه از خورشید به زمین می رسد در فصل های مختلف سال متفاوت است، زیرا زاویه ارتفاع خورشید نسبت به یك نقطه از زمین در فصل های مختلف سال متغیر است.

2.  ضخامت لایه جو كه تابش از میان آن عبور می كند، در اثر تغییرات زاویه تابش متغیر است. وقتی انرژی خورشید از ارتفاع پایین تری از داخل لایه جو عبور می كند مقدار بیشتری انرژی در تماس مولكول های هوا و ذرات معلق در جو قرار می گیرد.

حالت ضعیف شدن نور آفتاب هنگام غروب را با آفتاب درخشان و سوزان هنگام ظهر مقایسه كنید. در واقع وقتی تابش خورشید به صورت مایل از جو می گذرد حدود 38 برابر بیش تر با مولكول های هوا در تماس می باشد.

جبهه گرم

هوای گرم كه سبك است صعود كرده و روی هوای سرد پیشروی می كند. این حركت افقی در طول چند صد كیلومتر به وقوع می پیوندد. نشانه جبهه گرم ابرهای نوع پوشن است. این ابرها حضور جبهه در سطح را بسته به ارتفاع و فاصله شان مشخص می كنند.

این جبهه شیب بسیار كمی دارد، بدین ترتیب صعود هوای گرم بسیار آهسته و در طول مسافت زیادی صورت می گیرد. این مسئله باعث ایجاد مناطق بزرگی از این جبهه می گردد.

ابرهای به خصوصی كه بین توده هوای گرم فوقانی و سرد زیرین به وجود می آیند به خوبی و از مسافتی دور قابل رویت است.

این ابرها عبارتند از: پرسا، پرسا پوشن، فراز پوشن، فراز کومه ای و بارا پوشن.

قابل توجه این كه سرعت پیشروی این جبهه بسیار كم است و میانگین سرعت آن حدود 30 كیلومتر در ساعت می باشد.

جبهه سرد

قطب متضاد جبهه گرم است. یك قطع ناگهانی هوای سرد و خشك سنگین نزول كرده و هوای گرم و مرطوب معتدل که كم فشار است را به شدت به طرف بالا می راند. این صعود اجباری هوای گرم نیز ابرهای مشخصی را به وجود می آورد.

این ابرها عبارتند از : کومه ای و کومه ای بارا كه متشكل از توده های ابری بزرگی هستند كه تشكیل قلعه ها و برج هایی را می دهند كه تا سطوح بسیار بالای تروپوسفر صعود می كنند .

اگر جبهه سرد منظم باشد، می تواند با یك خط از ابرهای طوفانی درست روی محور پیشروی مشخص شود. جبهه سرد صدها كیلومتر قبل از رسیدنش اطلاع نمی دهد و حضور آن ناگهانی و غیره منتظره است. سرعت پیشروی آن می تواند به 50 كیلومتر در ساعت برسد و واضح است كه فعالیت و شدت حركاتش باعث تغییر ناگهانی در شدت و جهت باد می شود.

ولی بر عكس این اگر هوای قسمت عقب جبهه سرد سردتر نباشد حرکت آن آهسته می شود و نزول هوا در پشت جبهه ظاهر می شود. این عامل باعث آرام تر شدن جبهه و محدود كردن فعالیت طوفانی آن می شود.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاطمه گودرزی - تنظیم: یگانه داودی