قوهای ایران

قوهایی که در فصل زمستان در آسمان و آب های ایران دیده می شوند، از روسیه سیبری مرکزی و شرقی و شمال چین و یا قسمت شرقی منطقه ی پال آرتیک مهاجرت می کنند.

علت مهاجرت، سرد شدن و نا مساعد شدن محل زندگی و کمبود مواد غذایی است. زمان مهاجرت نیز بستگی به فصل سرما دارد و معمولا در دی و بهمن رخ می دهد.

سه گونه قو تا کنون در ایران دیده و شناخته شده است که برای به دست آوردن غذا و محل مناسب از سواحل سرد شمالی به سوی کشورمان مهاجرت می کنند. و در سواحل دریای خزر، مرداب انزلی، گرگان، نواحی غرب و مرکز ایران، سیستان، اهواز و در دریای عمان و خلیج فارس دیده می شوند.

            1- گونه سگنوس الور Cygnus olor یا قوی گنگ Mute swan

این قو پرنده ای ساکت و بی صدا ست، بدنی سفید با پرهای بسیار نرم و نوکی سرخ یا نارنجی با حاشیه ی سیاه دارد.

حلقه ی سیاه دور بینی این پرند ه ظاهری زیبنده به جانور داده است.

چشم هایش قهوه ای و پای پارو مانندش سیاه است.

این پرنده در هنگام شنا یا ایستادن نوک خود را به سمت پایین نگه می دارد و گردن، خمیده و به شکل s است.

در این گونه، نر و ماده هر دو به مدت روی تخم می خوابند.

ره رفتن آنها در خشکی زشت و شنای آنها در آب بسیار زیبا ست.

هنگامی که خشمگین می شوند بال های خود را به شکل کمانی بلند کرده و به مهاجم حمله می کنند.

یکی از کارهای عجیب آنها این است که در شب های زمستانی خیلی سرد، که احتمال یخ زدن حس می شود؛ در یک ناحیه روی آب مرتبا رفت و آمد می کنند تا آب آن ناحیه یخ نزند و بتوانند غذای خود را از آن محل تأمین کنند.

غذایی که شامل گیاهان آبزی، بی مهرگان، مهره داران کوچک مانند ماهی های کوچک و قورباغه است. و در صورت اهلی شدن از گندم، جو و حتی نان خیس شده و برنج و سبزی تغذیه می کنند به جز زمان تولید مثل بقیه ی سال به صورت گروهی زندگی می کنند.

2- سیگنوس سیگنوس Cygnus Cygnus یا قوی خروسکی Whooper swan

این پرنده دارای فریادهای بلند ویژه ای می باشد که به سرفه ی بچه های مبتلا به سیاه سرفه و یا صدای بچه ای که به بیماری خروسک مبتلا شده، شباهت دارد.

این گونه قو را، برخی قوی فریاد کش نیز نامیده اند.

بدن این قو نیز سفید است، اما پرهای آن به نرمی پر قوی گنگ نیست.

رنگ نوک و رنگ فاصله ی بین چشم و بینی این جانور، زرد نارنجی است.

عنبیه ی آن قهوه ای بوده، پاهای بزرگ و سیاه رنگی دارد. سر این حیوان شبیه سر غاز است و به زیبایی قوی گنگ نیست.

بهتر از قوی گنگ در خشکی راه می رود و غذا خوردنش، با ملایمت انجام می پذیرد. در صورتی که قوی گنگ در غذا خوردن حریص است.

هنگام خشم، بال های خود را به هم زده، سر را بالا و پایین می برد و انتهای نوک را به آب زده، فریاد می کشد. فریادی که از فاصله ی بسیار دور شنیده می شود.

جالب اینکه این حیوان در اسارت به انسان ناشناس حمله می کند. اندازه ی پرنده ی ماده کمی کوچکتر از نر است.

پرواز دسته جمعی این گونه، به شکل عدد هفت (7) یا به طور خط خمیده و یا اریب است.

پرواز گروهی آنها در شب آهنگ غمگینی تولید می کند.

در این گونه نیز لانه بزرگ و از جنس مواد گیاهی است.

تنها جانور ماده ی روی تخم ها می خوابد و پرنده ی نر نگهبان پرنده ی ماده و تخم هاست. پرنده ی ماده به محض دیدن انسان (مهاجم) روی تخم های خود را با پر و با ل می پوشاند.

این قوها، در سواحل دریاها، دریاچه ها، رودخانه ها و مرداب ها زندگی می کنند.

به محض یخ بستن آب رودخانه ها، راه دریا پیش می گیرند.

در زمستان ها دسته های بزرگی از این قوها در سواحل دریای خزر دیده می شوند. مقاومت این گونه در اسارت زیاد است.

3- سیگنوس بویک Cygnus columbianus یا قوی سفید کوچک Beiwick's swan

این قو به نام طبیعی دان انگلیسی توماس بویک Thomas – bewick نام گذاری شده است.

از نظر جثه این قو کوچکترین قوی سفید رنگ است.

و از حیث شکل ظاهری شباهت زیادی به قوی خروسک دارد، اما از آن کوچکتر است.

قاعده ی نوک، نارنجی ولی حاشیه و انتهای آن سیاه رنگ است.

رنگ بدن، سفید با پاهای سیاه است و عنبیه قهوه ای پر رنگ.

پرنده ی نا بالغ دارای رنگ قهوه ای کم رنگ است که پس از یک سال سفید می شود.

این گونه تخم های نسبتا زیادی می گذارد. بین 5 تا 7 تخم.

رنگ تخم ها خاکستری کم رنگ است و باز هم فقط پرنده ی ماده بین 34 تا 38 روز روی آنها می خوابد. صدای این قوها بسیار ملایم و پرواز آنها بی صداست.

این نوع قو بعضا در حال مهاجرت در شمال کشورمان دیده شده اند.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تنظیم: یگانه داودی