جنگل- جلسه دوم

اهداف:

آشنایی با فواید جنگل کاری و بیابان زدایی
 آشنایی با مفهوم کمیت، اندازه گیری و مشاهده علمی

 کسب مهارت در:
 انجام مشاهده علمی
 شناسایی و تعریف دقیق کمیت
 اندازه گیری کمیت ها
 یافتن روشی برای اندازه گیری قدرت باد

وسایل مورد نیاز:

پوشه پروژه
 شمع و کبریت، توپ پینگ پنگ
 قیچی، کاغذ، نخ قرقره و خرده ریزهای دیگر آزمایشگاهی

خلاصه درس

(1-1) در این جلسه روش هایی را که دانش آموزان برای مقابله با باد پیشنهاد کرده اند، بررسی می کنید. سپس هر گروه آزمایشی را برای اندازه گیری قدرت فوت انجام می دهند.

در ابتدای جلسه به هر گروه 5 دقیقه فرصت دهید تا تکلیف جلسه قبل را ارایه کند. خلاصه ای از هر طرح را روی تخته بنویسید. سپس به گروه ها فرصت دهید تا نکات جالب و اشکالات طرح های دیگران را بگویند. خلاصه این نکات را هم روی تخته بنویسید. خودتان هم گاه به گاه نظر بدهید.

می توانید این موارد را هم به یادداشت ها اضافه کنید:

ساختن شهرها و دهکده ها در دره ها
 دیوارکشی در اطراف شهر
 طراحی شهرهای پشت به باد- طراحی شهر به گونه ای که باد به خیابان ها و کوچه های آن وارد نشود.
 ایجاد کمربند جنگلی دورتادور شهر
 و...
با بحث های بیشتر در مورد فواید درختکاری – به خصوص در سرزمین کویری ایران- توجه دانش آموزان را به روش کمربند جنگلی معطوف کنید.

(1-2) فواید جنگل

جنگل هوا را معتدل می‌کند، بر بارندگی می‌افزاید، از آسیب بادهای سخت می‌کاهد، هوای پیرامون خود را پاک و آن را برای تنفس مناسب می‌کند. جنگل از گرمای پیرامون خود می‌کاهد، زیرا اولا درخت برای تبخیر آب خود نیاز به حرارت دارد که آن را از هوای پیرامون خود می‌گیرد، دوم اینکه برگ ها و شاخه‌های درختان، خاک جنگل را در برابر تابش مستقیم خورشید پناه می‌دهد و آن را سردتر نگه می‌دارد.

(2-2) اثر جنگل در بارندگی
جنگل از گرمای هوای پیرامون خود می‌کاهد و چون هر چه هوا سردتر شود، کمتر می‌تواند بخار آب را در خود نگه دارد، بنابراین هوای پیرامون جنگل زودتر اشباع می‌شود. جنگل مانند کوهستان مانعی در مقابل ابرها به وجود می‌آورد و باعث افزایش بارندگی می‌شود، بدین ترتیب هرگاه جریان هوایی که در آن بخار آب موجود باشد، در نزدیکی سطح زمین با جنگلی مصادف شود، به ارتفاعات بالاتر صعود می‌کند و سپس به طور ناگهانی منبسط شده، سرد شده و در نتیجه اشباع می‌شود و می‌بارد.

(3-2) اثر جنگل در جلوگیری از زیان بادهای سخت
هنگامی که بادهای سخت با جنگل برخورد می‌کنند، ناتوان شده و از تندی و نیروی آنها کاسته می‌شود.

(4-2) اثر جنگل در حفظ خاک ها
جنگل به دلایل زیر از فرسایش خاک یعنی شسته شدن خاک به ویژه در دامنه‌های تند جلوگیری می‌کند:
1- سرعت جریان آب در سطح خاک جنگل کمتر است.
2- چون مقدار آبی که در خاک جنگل نفوذ می‌کند بیشتر است، پس مقدار آبی که در سطح خاک جریان می‌یابد، کمتر است.
3- ریشه‌های درختان، بوته‌ها و گیاهان کوچک به ویژه ریشه‌های سطحی، ذرات خاک را به یکدیگر پیوستگی داده و از لغزش آنها جلوگیری می‌کند.

(5-2) اثر جنگل از لحاظ زیبایی مناظر
اثر جنگل از لحاظ زیبایی مناظر بر هیچ کس پوشیده نیست. مقایسه کوهستان های خرم شمال ایران با بیابان ها و کوه های خشک جنوب البرز ارزش جنگل را آشکار می‌سازد.

با بحث هایی که کردیم، به نظر می رسد روشی بسیار مفید، سالم از نظر زیست محیطی، زیبا و شدنی برای حفاظت از شهرها در برابر باد یافته ایم. اما چرا از این روش برای حفاظت از شهرها استفاده نمی کنند؟

جنگلکاری در تمام دنیا کاری بسیار پرهزینه است3. در مناطق کویری به خاطر کمبود آب و خطرات ناشی از باد، این هزینه چند برابر می شود. حالا که هر یک درخت هم در چنین مناطقی مهم است، طرح جنگل کاری ما چگونه باید باشد تا درختان آن بیشترین محافظت را از شهر ما در برابر باد بکنند؟

کارعملی، تحقیقی، آزمایشی:

آزمایش "قدرت فوت" (انجام این آزمایش اختیاری است!)

پس از انجام این آزمایش، دانش آموزان ابزاری برای اندازه گیری قدرت باد خواهند داشت.

در این کلاس، فوت چه کسی از همه قوی تر است؟

زود دست به کار شوید! روشی پیدا کنید تا به کمک آن قوی ترین فوت کلاس را پیدا کنیم.

چند دقیقه فرصت دهید تا ایده های بچه ها سرازیر شود!!! اگر کلاستان در بهت فرو رفت و کسی ایده ای نیافت، از سوال های زیر کمک بگیرید:

فوت شما چه کارهایی می تواند بکند؟
 بادکنک باد می کنیم.
 شمع خاموش می کنیم.
 گرد و خاک را از روی میز فوت می کنیم.
 چای داغ را فوت می کنیم تا سرد شود.
 و ...
آیا از روی این کارها نمی توان فهمید چه کسی فوت قوی تری دارد؟

بیشتر از این چیزی نگویید. هر گروه زمان زیادی دارد تا روش جالبی پیشنهاد و آن را امتحان کند.

مهم ترین کاری که شما در این آزمایش دارید، توجه دادن دانش آموزان به نکات زیر است:

- قدرت فوت : کمیتی است که می خواهیم آن را اندازه بگیریم. ( متغیر اصلی)

- برای این کار باید اثرات قابل مشاهده فوت را بررسی کنیم. (متغیر وابسته)

- و ببینیم با افزایش قدرت فوت، هر کدام از این اثر ها چگونه تغییر می کنند.( رابطه متغیر وابسته با متغیر مستقل)

- روشی برای اندازه گیری این اثرها بیابیم. (روش اندازه گیری)

- در پایان اندازه ای برای قدرت اعلام کنیم. (تعیین واحد و مدرج کردن وسیله یا سیستم اندازه گیری)

ما ایده های زیر را آزمایش کرده ایم و خوب جواب گرفته ایم:

شماره آخرین شمعی که با فوت هر کس خاموش می شود، قدرت فوت آن فرد را نشان می دهد.

باریکه های کاغذ را از میان دو خط کش آویزان می کنیم. وقتی از روبرو به این کاغذها فوت کنیم، کاغذها شکم می کنند. طول کاغذها در زیر خط کش، نشان دهنده قدرت فوت است.

دورترین فاصله ای که از آنجا می توانیم یک فرفره کاغذی را به چرخش درآوریم، معیاری از قدرت فوت ماست.
 
فراموش نکنید که مطالب مهم، یادداشت ها و گردآوری های دانش آموزان، هم چنین لیست تکالیف آنها را درون پوشه پروژه قرار دهید.

تکلیف:

دستگاه اندازه گیری قدرت فوت، را برای اندازه گیری قدرت باد مدرج کنید.
 قدرت باد پنکه را در چند فاصله مختلف با کمک این روش –ابزار- اندازه بگیرید.
گزارش آزمایش خود و عکس هایی از آن را روی سایت بگذارید.

اختیاری: در مورد روش های رایج برای اندازه گیری قدرت (یا سرعت ) باد تحقیق کنید.
 چه جنگلی بیشتر در برابر باد مقاومت می کند؟ نظرات خود را بنویسید و جلسه بعد همراه بیاورید.
 در ایران از چه روش هایی برای مقابله با باد استفاده می کنند؟ ( این سایت را ببینید و در صورت نیاز از نویسنده آن سوالات خود را بپرسید )
 برای جلسه آینده مدلی به جای درخت بیاورید.

محل بازدید/ اردو/ خرید: پارک جنگلی چیتگر (به عنوان نمونه کوچک شده جنگل)

منابع مطالعه:

فرهنگنامه کودکان و نوجوانان – جلد6 – بادسنج : نشر فرهنگنامه

http://fa.wikipedia.org
http://majidhasani.blogfa.com

بخش پژوهش های دانش آموزی سایت تبیان

تنظیم: یگانه داودی

جنگل- جلسه اول
جنگل- جلسه  دوم
جنگل- جلسه سوم
جنگل- جلسه چهارم
جنگل- جلسه پنجم و ششم
جنگل- جلسه هفتم و هشتم