موزه ها و مراكز فرهنگی استان فارس

موزه هخامنشی در تخت جمشید

ساختمان موزه تخت جمشید قدیمی ترین بنای ایران است كه بازسازی شده و به موزه اختصاص یافته است. این بنا یكی از مجموعه كاخ های تخت جمشید است كه حدود 2500 سال پیش توسط سلسله هخامنشی بنا شد. قسمت هایی از این بنا كه فعلاً  به عنوان موزه مورد استفاده است، شامل یك ایوان، دو گالری و یك تالار است.

در ایوان موزه كه در سمت شمال ساختمان واقع شده و ورودی موزه در آن قرار دارد، دو جرز ( دیوار اطاق و ایوان ، پایه ی ساختمان كه از سنگ و آجر سازند) سنگی عظیم یك پارچه به ارتفاع تقریبی هشت متر و عرض 20/1 متر به وزن حدود 80 تن در جلو و طرفین قرار دارد. هر یك از این دو جرز بزرگ ترین سنگ یك پارچه ای است كه در تخت جمشید به كار رفته است. سقف ایوان را هشت ستون چوبی با سر ستون های گاو دو سرنگه می دارد. پایه این ستون ها اصلی و به شكل زیبا و بسیار جالب از سنگ خاكستری حجاری شده است.

برخی از آثار دوره هخامنشی كه در قفسه های تالار هخامنشی قرار دارد شامل موارد زیر است:

�مهره های دوره هخامنشی: در سال 1337 هشت مهره چشم ساده به رنگ های زرد، سیاه، قهوه ای روشن و قهوه ای تیره در اندازه های مختلف ( به قطر 3،4،5،6 سانتی متر) در تخت جمشید به دست آمد.

� گل نبشته های تخت جمشید:

در سال 1313 تعداد 30 هزار گل نبشته در اتاقی از هخامنشیان كه درِ آن تیغه شده بود، یافت شد كه اسناد خزانه تخت جمشید و بیشتر در اندازه 8×4×2 سانتی متر است. بر این گل نبشته ها با خط ایلامی، اسناد را نوشته اند.�چشم گاو و گوش گاو سنگی ، پنجه و سر شیر از سنگ لاجورد، مگس پران، خنجر ، شمشیر ، سرنیزه ، پیكان ، قرقره بالا بر فلزی ، بشقاب، سینی ، لیوان ، گلدان و هاون سنگی ، قسمتی از پرده های سوخته تخت جمشید، گل میخ طلا، كتیبه حرم خشایار شاه با ترجمه به زبان فارسی و انگلیسی، كُرنا ( شیپور) ، مِجمر ( آتشدان ) فلزی، خشت لاجوردی پیدا شده در سال 1334 ، زینت آلات طلا و نقره و...

�از دیگر اشیای تالار هخامنشی می توان به موارد زیر اشاره نمود

: پیكره شكسته سنگی دو گاو، مجسمه نیمه تمام سگی كه نشسته در سال 1332در تخت جمشید كشف شد ، پنجه عقاب ، جای پاشنه در، ته ستون ، شال زیر ستون با كتیبه ای در سه خط، سه ستون هخامنشی، سرستون گاو، مجسمه سنگی كوچك نیمه تمام، خمره های بزرگ سفالی، نقش یك نفر كه زنبه ( زنبق ) ای را حمل می كند و ...موزه تخت جمشید در روز 28 اردیبهشت 1381،(  مصادف با 18 ماه مه 2002، روز جهانی موزه) افتتاح شد.

موزه ساسانی

ضرورت تشكیل موزه ای متناسب با ارزش های عصر ساسانی در مجموعه ای به همین نام كه قدمت آن به سال 260 م. می رسد، در سال 1317 شمسی توسط پروفسور گیرشمن مطرح شد.

ساختمان این موزه از دو بخش تشكیل شده ؛ بخشی متشكل از یك سالن بزرگ به مساحت 91 متر مربع و بخش دیگر كه خود یك بنای تاریخی محسوب می شود. این موزه در سال 1317 تأسیس شد و بعدها به عنوان مقر هیأت حفاری مورد استفاده قرار گرفت.

هم اكنون اشیای موجود در موزه شامل قطعاتی از موزائیك های ایوان ، موزائیك و گچبری های كاخ ها، سنگ های حجاری شده، كوزه و سفال های عصر ساسانی و دوره اسلامی است كه طی 10 فصل كاوش در قسمت های مختلف به دست آمده است.

موزه كریم خان زند

اشیا و آثار موزه كریم خان زند به دوران پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی تا دوران معاصر تعلق دارد.

اشیا و آثار پیش از تاریخ شامل سفالینه ها، مفرغینه ها، و ابزار و ادوات شكار، جنگ و زینت آلات است. از سفالینه ها می توان به سفال های هزاره دوم پیش از میلاد كه از حفاری های علمی " تل ضحاك" فسا به دست آمده اشاره نمود و در میان مفرغینه ها باید به اشكال تركیبی انسان و حیوان، بت ها و علامت های نذری لرستان اشاره كرد كه در هزاره اول پیش از میلاد آفریده شده اند. از تمدن هخامنشی و ساسانی، مسكوكات ( سكه ها ) ساسانی تا عهد حاضر، مجموعه ای با ارزش را تشكیل داده كه از اهمیت ویژه برخوردار است.

از قرون نخستین اسلامی  قرآن ها و ظروف سفالی ارزشمند در موزه وجود دارد. یكی از قرآن ها به خط كوفی و بازمانده از قرن سوم هـ . ق است كه روی پوست آهو نوشته شده و بعضی از صفحات آن مُطّلا است. علاوه بر این قرآن های بسیار نفیس و ارزشمند از قرون هفتم و هشتم هـ . ق در این موزه نگهداری می شود.

از میان ادوات فلزی، با ارزش ترین آنها شمشیر شاه صفی و كریم خان زند است. این شمشیرها از فولاد و دسته آنها از عاج است. خلاقیت هنرمندان صفویه، زند و قاجار از آثار لاكی چون جعبه آرایش، قاب آینه، قلمدان و جلد كتاب، چشم را خیره می نماید.علاوه بر نقاشی های سطوح داخلی عمارت، تابلوهای رنگ و روغن كه روی بوم نقاشی شده، فضای طاقچه ها را پر كرده است.

موزه قاجار در عمارت نصیر الملك

موزه قاجار كه در عمارت تاریخی نصیر الملك راه اندازی شده، به آثاری از دوره قاجار اختصاص دارد. این آثار گونه های متنوعی از كاسه های چینی منقوش، جعبه های لاكی، مرقـّعات ( نامه های ) خطی، پوشاك سنتی، قاب های آینه، جلد كتاب و ظروف فلزی و... را در برمی گیرد.

موزه

نارنجستان قوام

این موزه كه در عمارت نارنجستان قوام واقع است، قسمتی از مجموعه قوامی شیراز است كه بین سال های 1257 و1267 هـ.ق  مقارن با حكومت ناصرالدین شاه قاجار ساخته و تكمیل شد.

كیفیت معماری ، آجركاری و كاشی كاری بدنه ها، حجاری های ازاره، كارهای چوبی ، آینه كاری ها، شیشه كاری ها ، گچبری ها، نقاشی ها و دیگر تزئیناتی كه در این بنا به كار رفته ، این ساختمان را به صورت موزه هنرهای عصر خود در شیراز درآورده است. در این موزه ظروف منقوش سفالی، لعابی، فلزی و ... به نمایش در آمده است.

موزه نظامی

عفیف آباد

موزه نظامی در عمارت تاریخی عفیف آباد به وسیله سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران در سال 1370 افتتاح شد. این موزه سیرتحول سلاح های سرد و گرم شامل سلاح های خود كار و نیمه خودكار، شمشیر، نیزه، خنجر، كلاهخود، زره، تفنگ های سرپر و شكاری و انواع مسلسل و ... از دوره صفویه تا انقلاب اسلامی را به نمایش گذاشته است. از جمله آثار قابل توجه می توان به تفنگ تك لول فتحعلی شاه قاجار، تفنگ دولول ناصرالدین شاه، تفنگ موزر اهدایی امپراتور آلمان به مظفر الدین شاه و تفنگ موزر اهدایی دولت فرانسه به مظفرالدین شاه، مسلسل رئیسعلی دلواری و مجموعه تفنگ های میرزا كوچك خان جنگلی و یارانش اشاره كرد.

در فضای باز این باغ نیز توپ های ساخت ایران از دوره های مختلف به نمایش در آمده است.

موزه سنگ های تاریخی هفت تنان

موزه سنگ در تكیه هفت تنان از بناهای كریم خان زند، در دامنه كوه تخت ضرابی ( كوه چهل مقام) قرارگرفته است.

از دیدنی های این عمارت تالاری است كه سقف آن بر دو ستون بزرگ یكپارچه استوار شده و در طاقچه های بالایی آن ، پنج مجلس روی گچ نقاشی شده و از شاهكارهای نقاشی دوران زندیه محسوب می شود. این مجموعه در سال های 1336 و 1337 شمسی توسط نقاش و هنرمند شادروان " محمد باقرجهان میری" تعمیر و تجدید شد. این پنج مجلس به ترتیب عبارت اند از: درویشی با تبرزین و كشكول، نقش حضرت موسی در حال شبانی، منظره شیخ صنعان و دختر ترسا، نقش حضرت ابراهیم ، و نقش درویش جوان.

سنگ های موجود دراین موزه متعلق به سده های سوم تا یازدهم هـ . ق است كه با انواع خطوط كوفی ، ثلث ، نستعلیق دیوانی، توقیع، تعلیق- نسخ و ... به طرز زیبایی تزیین شده است.

موزه

شاهچراغ( ع )

موزه شاهچراغ (ع) از آثار وقفی مردم به این آستانه مبارك ، تشكیل شده است. همچنین وسایل شخصی شهید محراب" آیت الله دستغیب"، از جمله پوشاك، دفتر و ... نیز در یك رواق ( آستانه ) به نمایش گذاشته شده است.

آثار موزه شاهچراغ  شامل مجموعه ای از قرآن های مجید و نسخ خطی ، آثار سفالی از دوره پیش از تاریخ و دوران اسلامی، چند نمونه ظرف سنگی پیش از تاریخ ، پارچه و پرده سوزن دوزی ، آثار شیشه ای شامل انواع لاله ، چراغ ، شمعدان و انواع گلاب پاش و...، ظروف چینی ، ظروف فلزی شامل آفتابه لگن ، پیه سوز، سینی ، قندیل برنجی و ... و تعدادی مجسمه كوچك است.

از اشیای قابل توجه موزه ، دو لنگه در قدیمی حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع ) است كه سال 1289 هـ. ق توسط " ظل السلطان" به آستان مبارك  هدیه شد. این در با ارتفاع آن سه متر و عرض دو متر ، از چوب گردو ساخته و با نقره روكش شده است.

موزه تاریخ طبیعی دانشگاه شیراز

موزه تاریخ طبیعی در اسفند 1353 تأسیس شد ، و در اسفند 1359به ساختمان كنونی انتقال یافت.

در بخش جانورشناسی موزه 2500 نمونه از بی مهرگان و در قسمت مهره داران،  دوزیستان و خزندگان و پرندگان، انواع گوناگون آنها جمع آوری شده است. در بخش گیاهان زینتی و دارویی بیش از 60 گونه گیاه دارویی، در بخش زمین شناسی فسیل ماهی با عمر70 میلیون سال ، كانی های زینتی، انواع سنگ ها و فسیل ها قرار دارد.

این موزه همچنین دارای بخش آناتومی، تكنولوژی، هنر، كارگاه فنی و تاكسیدرمی و بخش سمعی و بصری و كتابخانه است.

كتابخانه ملی پارس

این كتابخانه از كتابخانه های معتبر شیراز و دارای ده ها هزار عنوان كتاب و نسخه های خطی است. كتابخانه ملی پارس به همت شادروان رضا مزینی و با كمك گرانبهای مادی و كتاب های اهدایی مردم شیراز مجهز گردید و در سال 1327 گشایش یافت.

کتاب میراث فرهنگی استان فارس

زهره پری نوش - سایت تبیان