150 اصل برای زندگی دینی یا قانون اساسی مسلمانی

اصل 4 از بخش اول؛ كلیات جهانبینى اسلام (شامل 5 اصل)

عقل راست می‌گوید یا وحی؟!

اصل 4 : از آنجا كه عقل و وحى ـ هر دو ـ حجت الهى هستند ، هرگز تعارض حقیقى میان آن دو رخ نمى دهد، چنانكه علم و وحى نیز چنینند.

از آنجا كه وحى یك دلیل قطعى است و خرد هم چراغى است كه خداوند در درون هر انسانى روشن ساخته است، هرگز نباید میان این دو حجت الهى تعارض رخ دهد، و اگر احیاناً در برخی موارد در نگاه اول تعارضى به نظر رسید، باید بدانیم: یا برداشت ما از دین در آن مورد صحیح نبوده، و یا در مقدمات دلیل عقلى، اشتباهى رخ داده است. زیرا، خداوند حكیم هیچگاه بشر را به دو راه متعارض دعوت نمى‌كند.

همانگونه كه تعارض حقیقى میان عقل و وحى متصور نیست، بین «علم» و «وحى» نیز هرگز تعارض رخ نخواهد داد، و اگر در مواردى میان آن دو، نوعى تنافى به چشم خورد، باز باید گفت یا برداشت ما از دین در موارد مزبور صحیح نبوده و یا اینكه علم به مرحله قطعیت نرسیده است. غالباً نیز منشأ تعارض همین قسمت دوم است، كه فرضیه‌هاى علمى عجولانه به صورت علم قطعى تلقى مى‌شود، آنگاه تصور تعارض پیش مى‌آید.

البته نباید وحیی که در اینجا از آن سخن رفت را با هرآنچه به عنوان روایات در دست ماست اشتباه گرفت، پیامبر و امامان معصوم علیهم السلام حاملان و مفسران وحی بوده‌اند اما آنچه امروز از روایات ایشان برای ما باقی مانده در برخی موارد دستخوش تغییراتی شده است که نیازمند بررسی و تنقیح از سوی دانشمندان این عرصه است.

این کلام رد حدیث نیست بلکه بیان این مطلب است  که در تفسیر وحی باید از صحت حدیث در محتوا و سند آن اطمینان حاصل شود. از دیرباز دانشمندان شیعه در پالایش حدیث زحمات فراوانی کشیده‌اند که امروز حاصل کار ایشان در مجموعه های روایی ارزشمندی در دست ماست و نیز از بر این اساس علومی با نامهای رجال الحدیث و درایة الحدیث شکل یافته که در آن قوانین غربالگری حدیث از نظر سند و محتوا آموزش داده می شود.

شماره پیشین: اصل 3 :

در اخذ عقاید و احكام دینى، بر دو حجت دلیل مورد تأیید خدا؛

عقل و وحى؛ تكیه مى‌شود.

شماره آتی: اصل 5 :

واقعیات جهان، جدا از اندیشه و تصور ما، وجود مستقل دارند.

و حقیقت، مقوله‌اى ابدى و جاودانه است.