در دهه گذشته فناوری اطلاعات (Information Technology ) با سرعت چشم گیری در حال تحول بوده است . بعبارت دیگر ، فناوری های جدید اطلاعاتی ، هنوز از گرد راه نرسیده ، كهنه می شوند و سازمانها برای مجهز نگهداشتن خود به آخرین فناوری ها ، ناگزیر بطور مستمر هزینه های هنگفتی متحمل می شوند. از طرف دیگر فناوری اطلاعات از یك فناوری برای كاهش هزینه ها و اطلاع رسانی سریع ، فراتر رفته و بعنوان یك ابزار توانمندساز (Enabler ) مطرح است . معماری اطلاعات وسیله ایست برای برنامه ریزی توسعه كاربرد فناوری اطلاعات در سازمانها و به عبارت دیگر چارچوبی است برای یكپارچه سازی منابع IT .

تعریف معماری :

هر جا كه نیاز به طراحی موجودیت یا سیستمی باشد كه ابعاد یا پیچیدگی آن از یك واحد معین فراتر رفته، یا نیازمندیهای خاصی را تحمیل نماید، نگرشی ویژه و همه جانبه را لازم خواهد داشت كه در اصطلاح به آن ( معماری) گفته می شود. معماری تركیبی است از علم، هنر و تجربه كه در رشته هایی نظیر ساختمان دارای قدمتی چند هزار ساله است. معماری یعنی ارائه توصیفی فنی از یك سیستم كه نشان دهندة ساختار اجزاء آن، ارتباط بین آنها و اصول و قواعد حاكم بر طراحی و تكامل آنها در گذر زمان باشد.

معماری اطلاعات :

اساس معماری اطلاعات این است كه رویكرد معماری را (كه سالها در سایر رشته های مهندسی بكار رفته است) در برنامه ریزی و توسعه فناوری اطلاعات در یك سازمان یا دولت بكار گیرد .

برنامه ریزی معماری اطلاعات در یك سازمان یا دولت (محلی یا ملی)در سه مرحله عمده انجام می شود :
1. تدوین معماری موجود (وضعیت موجود سازمان از نظر فناوری اطلاعات را بررسی می كند)
2. تدوین معماری مطلوب (وضعیت مطلوب سازمان از نظر فناوری اطلاعات را تعیین می كند)
3. تدوین برنامه گذار از وضع موجود به وضع مطلوب (با توجه به امكانات ، منابع و محدودیتها)

هر معماری اطلاعات از چهار جنبه یا بعد تشكیل شده است :

1. كارومكان : یعنی نحوه سازماندهی فرایندهای كاری سازمانها و توزیع مكانی آنها
2. مجموعه های اطلاعاتی : یعنی داده های لازم برای انجام فرآیندهای كاری
3. برنامه های كاربردی : كه برای دسترسی به مجموعه های اطلاعاتی و كار با آنها مورد استفاده قرار می گیرد.
4. زیر ساخت فنی : شامل سخت افزار ، شبكه و ارتباطات لازم برای اجرای برنامه های كاربردی

هنگامی كه از تعریف معماری موجود یا معماری مطلوب سازمان سخن می گوئیم ، منظور توصیفی است كه باید هرچهار جنبه فوق را در سطحی از كلیت ، روشن سازد.

تاریخچه معماری اطلاعات :

درسال 1996 قانونی در كنگره آمریكا به تصویب رسید كه به قانون كلینگر-كوهن معروف شد . مطابق این قانون ، همه وزارتخانه ها و سازمانهای فدرال آمریكا ملزم شدند معماریIT خود را تنظیم نمایند. مسئولیت تدوین ، اصلاح و اجرای معماری IT یكپارچه در هر سازمان مطابق این قانون بر عهده مدیر ارشد اطلاعاتی (CIO) آن سازمان قرار گرفت . قانون كلینگر- كوهن ، معماری IT را چنین تعریف می كرد :

« یك چارچوب یكپارچه برای ارتقاء یا نگهداری فناوری موجود و كسب فناوری اطلاعاتی جدید برای نیل به اهداف راهبردی سازمان و مدیریت منابع آن ».

بدنبال تصویب قانون كلینگر كوهن ، كه مهمترین سند قانونی در مورد الزام تنظیم معماری اطلاعاتی در سازمان های دولتی آمریكاست ، سازمان مدیریت و بودجه ریزی آمریكا (OMB) نیز رهنمودی كه در سال 1996 منتشر ساخت ، بر لزوم هماهنگی طرح ها و هزینه های انجام شده توسط مؤسسات فدرال آمریكا ، از جمله وزارتخانه ها ، سازمانها ، نیروهای نظامی و دانشگاهایی كه از بودجه دولتی استفاده می كنند ، پروژه هایی را برای تنظیم و تدوین معماری اطلاعاتی خود به انجام رسانده اند.

برخی اصول راهبردی معماری اطلاعات :

1. بهینه سازی بودجه سازمانی از طریق برنامه ریزی و هماهنگی منابع مدیریت اطلاعات بین برنامه ها ، بخش ها و ادارات مختلف
2. تسهیل تصمیم گیری مناسب از طریق تأمین اطلاعات مقتضی
3. پاسخ گویی سریع به نیازهای اطلاعاتی از طریق ساماندهی پایگاه ها و سیستم های اطلاعاتی با هدف تأمین حداكثر دسترس پذیری ، تغییرو گزارش گیری
4. حل مسائل سازمانی با راه حل های سازمانی از طریق به حداقل رساندن افزونگی و دوباره كاری های اطلاعاتی بین برنامه ، بخش ها و ادارات مختلف
5. بهینه سازی سرمایه گذاری سازمانی در IT از طریق تدوین برنامه ها و معماری جامع IT
6. حركت در جهت همگرایی و یكپارچه سازی اطلاعاتی ادارات محلی ، سازمان های تابع و پیمانكاران با تشویق به تبدیل سیستم های قدیم و ایزوله
7. مدیریت صحیح و كارامد پروژه های فناوری اطلاعات
8. پاسخ‌گویی به شرایط در حال تغییر

برگرفته از سایت iritn.com