تبیان، دستیار زندگی
معرفی رشته ی هوافضا ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آشنایی با رشته ی هوافضا

آسمان

مقدمه

در بیشتر کشورهای صنعتی، هوافضا به عنوان صنعتی شناخته می شود که در برگیرنده صنایع خصوصی و دولتی است.

برای مثال، چندین کشور برناممه های فضایی دارند  که تحت نظارت دولت قرار دارد مانند NASA در آمریکا ، ESA در اروپا ، CSA در کانادا، ISRO در هند،RKA در روسیه، CNSA در چین و آژانس فضایی در ایران.

به همراه این برنامه های فضایی دولتی بسیاری از شرکت ها و موسسسات نیز به تولید ابزار فنی و مولفه های مهم فضا پیماها یا ماهواره ها می پردازند. برخی شرکت ها مانند EADS علاوه بر تولید خرد ابزارها به کارهای بزرگتری مانند ساخت فضاپیماها می پردازند؛ برخی دیگر نیز شرکت های حمل و نقل هوایی هستند مانند Air France.

اما به طور تخصصی تر در رشته مهندسی هوافضا افراد مسئولیت طراحی و ساخت ماشینهای غیر عادی، از هواپیماهای با وزن بیش از 250 تن گرفته تا فضاپیماهایی که قادر به طی مسافتهای طولانی با سرعتی بالاتر از 30000 کیلومتر در ساعت هستند، می باشند.

ناسا

تعریف و شرح

رشته هوافضا صدها سال است که بنا نهاده شده است اما هوافضای نوین در سال 1903 و در کالیفرنیای شمالی زمانی که برادران رایت اولین پرواز آزمایشی خود را انجام دادند آغاز شد. از آن زمان هوافضا به عنوان یکی از رشته های جذاب، متمایز و با سرعت رشد بالا شناخته شد. از زمان بالون های هوای داغ در قرن 18 تا هواپیمای چوبی برادران رایت و اولین ماموریت فضایی توسط آپولو 11 این علم پیشرفت های فراوانی کرده است تا امروز که به این رشته عنوان مهندسی هوافضا داده اند.

برادران رایت

اما مهندسی هوافضا مسئولیت طراحی و ساخت ماشینهای غیر عادی، از هواپیماهای با وزن بیش از 250 تن گرفته تا فضاپیماهایی که قادر به طی مسافتهای طولانی با سرعتی بالاتر از 30000 کیلومتر در ساعت هستند، می باشند. آنها هواپیماها و فضاپیماها و موشکها را طراحی کرده و توسعه داده و مورد آزمایش قرار می دهند و بر مراحل ساخت آنها نظارت می کنند. مهندسین هوا-فضایی که با هواپیما سر و کار دارند را مهندسین هوانوردی و آنهایی را که اختصاصا با فضاپیما کار می کنند، مهندسین فضانوردی گویند.

مهندسین هوا-فضا فناوریهای جدیدی را برای استفاده در هوانوردی، سیستمهای دفاعی و اکتشاف فضایی بوجود آورده و اغلب در زمینه هایی مانند طراحی ساختار، هدایت، ناوبری و مراقبت، تجهیز و ارتباطات و یا شیوه های تولید متخصص می شوند. آنها اغلب از طراحی رایانه ای، دستگاه های خودکار، لیزر و تجهیزات نوری الکترونیکی پیشرفته در کارشان بهره می گیرند.

آنها ممکن است در زمینه یکی از تولیدات خاص هوا-فضا  مانند حمل و نقل تجاری، جتهای جنگنده نظامی، هلیکوپترها، فضا پیماها و راکت ها تخصص بگیرند.

مهندسین هوافضا ممکن است در آیرودینامیک ( دانش مربوط به حرکت اجسام در گازها و هوا)، ترمودینامیک( مبحث فعالیت مکانیکی و رابطه آن با حرارت)، مکانیک سماوی، نیروی محرکه، آکوستیک(علم اصوات)، و یا سیستم های هدایت و مراقبت، مهارت داشته باشند. مهندسین هوافضا عموما در صنعت هوافضا به کار گرفته می شوند. اگرچه مهارت آنها به صورت روزافزونی در رشته های دیگر نیز کاربرد پیدا می کند. به عنوان مثال، در صنعت تولید وسایط نقلیه موتوری، مهندسین هوافضا خودروهایی را با مقاومت هوایی کمتر طراحی می کنند که این کار، کارایی مصرف سوخت آنها را بالاتر می برد.

مهندسی هوافضا

کاربرد و گرایشها

هدف اصلی صنعت هوافضا طراحی و ساخت وسایل پرنده است، در نتیجه فارغ‌التحصیلان مهندسی هوافضا می‌توانند در صنایع و موسسات تحقیقاتی هواپیمایی ، موشكی و ماهواره فعالیت بكنند و همچنین در كلیه موسسات و سازمانهایی كه به نحوی از وسایل پرنده استفاده می‌كنند، به عنوان كارشناس تحقیق در عملیات و تعمیر و نگهداری خدمت كنند.

این رشته پنج گرایش دارد:1 ) آیرودینامیك یا هوا پویش ، 2) جلوبرندگی یا پیشرانه ها، 3) مكانیك پرواز ،4) سازه‌های هوافضایی، 5) هواکشسانی

آیرودینامیك: به مطالعه و بررسی جریان هوا، محاسبه نیروها و گشتاورهای ناشی از آن بر روی جسم پرنده می‌پردازد و مهندس هوا فضا با فراگیری این علم به تحلیل جریان‌های پیچیده در اطراف اجسام پرنده پرداخته و با به دست آوردن نیروهای آئرودینامیكی امكان بررسی پایداری و طراحی سازه را فراهم می‌كند.

جلوبرندگی: به مطالعه و بررسی سیستم‌های جلوبرنده اعم از موتورهای پیستونی ، توربینی ، راكت‌ها و نحوه تولید نیروی رانش در آنها می‌پردازد.

مكانیك پرواز‌ :به مطالعه و بررسی رفتار و حركات جسم پرنده با استفاده از اطلاعات آئرودینامیكی ، هندسی و وزنی می‌پردازد و در واقع علم مكانیك پرواز از «عملكرد» تشكیل می‌شود و «عملكرد» به بررسی برد، مسافت نشست و برخاست، مداومت پروازی در سرعت‌های مختلف و پایداری و كنترل وسایل پرنده می‌پردازد.

سازه‌های هوافضایی: به مطالعه و بررسی سازه‌های هواپیما و دیگر وسایل پرنده می‌پردازد و هدف آن طراحی سازه‌هایی است كه علاوه بر استحكام كافی در برابر بارهای آئرودینامیكی و سایر بارهای استاتیكی وارد بر وسایل پرنده، حداقل وزن ممكن را نیز داشته باشند.

هواکشسانی:هواکشسانی یا آیرو الاستیسیته برهمکنش نیروهای هواسرشی و نرمش سازه ای است که می تواند باعث اهتزاز واگرایی و جز اینها شود.

این رشته دانشگاهی خویشاوندی زیادی با تمامی گرایش های مهندسی مکانیک دارد به این جهت دارای شماری درس های مشترک با گرایش های مهندسی مکانیک دارد به این جهت دارای شماری درسهای مشترک با گرایشهای مهندسی مکانیک مثل مکانیک جامدات و مکانیک شاره ها است. پایه بیشتر این درس ها بر ریاضی است، مانند دینامیک سیالات برای آئرو دینامیک یا معادلات حرکت برای دینامیک پرواز. با این همه، اجزا تجربی بسیاری نیز در این رشته وجود دارد.

هوافضا در ایران

ماهواره امید

فناوری فضایی، خوشبختانه از سال‌های پیش مورد توجه مسئولان، كارشناسان و متخصصان قرار گرفته و تا به امروز دستاوردهای مثبت و بی‌شماری به همراه داشته است که از آن جمله تولید ماهواره امید است، امّا نبود متولی خاصی كه بتواند این فعالیت‌ها را به طور متمركز هدایت كرده و در مسیر اصلی و درست قرار دهد، باعث شده تا استفاده بهینه و صحیح از این منابع صورت نگیرد.

رشته مهندسی هوافضا. با توجه به رشد سریع و ناگهانی این دانش در دهه‌های اخیر هم اکنون جزو رشته‌های راهبردی دانش به شمار می‌آید. ولی با این وجود این رشته در ایران از سابقه زیادی برخوردار نیست.

رشته مهندسی هوا فضا برای نخستین بار در سال1366 وارد ایران شد و نخستین دوره کارشناسی این رشته را دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران) راه اندازی کرد. هم اکنون دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی،دانشگاه شهید ستاری و دانشگاه صنعتی مالک اشتر و آزاد (واحد علوم و تحقیقات)، زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مشغول تربیت دانشجویان این رشته در مقطع کارشناسی هستند. در دوره کارشناسی ارشد علاوه بر دانشگاههای مذکور دانشگاههای تربیت مدرس، علم و صنعت، فردوسی مشهد و شیراز نیز در گرایشهای مختلف مهندسی هوا فضا دانشجو می‌پذیرند.

از سایتهای مفید هوافضای در ایران می توان سایت سازمان فضایی ایران را نیز نام برد.

محمدصادق ابراهیمی