یادداشتهای نجومی از باستان تا به امروز

در مقاله ی پیشین با مشخصات کتیبه های نجومی ایران باستان آسنا شدیم.

در یادداشتهای نجومی بابل، رویدادهای تاریخی مهم نیز نوشته شده است. از جمله می توان به متنی اشاره کرد که در آن از شکست داریوش سوم و ورود اسکند به بابل یاد شده است. این متن نشان می دهد برخلاف نوشته های تاریخ نویسان یونانی که از استقبال مردم بابل از اسکندر سخن گفته اند، مردم بابل از ورود اسکندر به بابل هراسناک بودند. این هراس به سبب رویدادهای نجومی و زمینی بود که همزمان با ورود اسکندر به منطقه روی داده بود. در متن لوح از بلا، مرگ، ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی ، فرو افتادن شهاب و گلوله های آتش (آذرگوی) و سوختن یک سگ در برابر پرستشگاه، ورود مشتری به عقرب و آسمان تیره و تار یاد شده که از دید بابلیان تعبیری شوم داشتند.

یکی دیگر از متن های جالب توجه نجومی، یک یادداشت نجومی مربوط به دوره اشکانی (سپتامبر سال 164 پیش از میلاد) است که در آن رصد ستاره دنباله دار هالی ثبت شده است.

رصد آسمان و تنظیم گزارش های رصدی تا نیمه دوران اشکانی ادامه یافت و بازپسین یادداشت نجومی، آخرین متن نوشته شده به خط میخی در جهان است. پس از آن دستاوردهای این دانش از طریق ایرانیان دوره ساسانی، بطلمیوسیان مصر، یونانیان و رومیان به دوران اسلامی و سپس به جهان معاصر راه یافت که بخش مهمی از این میراث را می توان نجوم بابلی (ایرانی) به شمار آورد. دانش امروزین ما از نجوم باستان مشرق زمین ریشه گرفته و ما امروزه جایگاه کنونی خود در جهان معاصر را مدیون فرهنگ و تمدن های کهن و منجمان و ستاره شناسان گمنام باستانی هستیم که سراسر زندگی خود را در این راه صرف کردند.

تالیف:

دکتر شاهرخ رزمجو

منبع:

روزنامه جام جم

تهیه و تنظیم برای تبیان:

ا.م.گمینی