معرفی یخچال های استان آذربایجان غربی

یخچال دوقوز پله (نه پله)

یخچال دوقوز پله در محله ای قدیمی به نام عسگرخان و در کنار شهر کوچکی به نام "دره چای " در شهر ارومیه قرار دارد. تا قبل از گسترش شهر به صورت فعلی، اهالی ارومیه از این یخ استفاده می کردند و نیز مراسم چهارشنبه سوری را در کنارحوضچه ای که آب نهر به آن می ریخت و فاصله اش با یخچال حدود چهل متر است، برگزار می کردند.

با توجه به شکل ساختمان و نقشه این یخچال، به نظر می رسد این بنا به دوره قاجار تعلق دارد. بنا و سقف آن از سنگ و آجر است. این یخچال هنوز سالم باقی مانده و صدماتی به آن وارد نشده است. فضای داخلی انبار ذخیره یخ- سالن اصلی – به علت تناسب خاص و کشیدگی ارتفاع آن و دقتی که در آجر چینی سقف آن به کار رفته دارای شکوه و گیرایی جالب توجهی است. این یخچال به همت مدیریت میراث فرهنگی استان به گالری تبدیل شده است.

یخچال اغول بیگ

یخچال اغول بیگ در روستایی به همین نام در پنج کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب قرار دارد. مجموعه یخچال شامل یک رشته نهر سنتی کوچک منشعب از یکی از سر شاخه های رودخانه ساروق است و آب آن از شرق به غرب جریان دارد. این نهر به یک حوضچه ته نشینی و انجماد ختم می شود که در شرق یخچال واقع شده است. ورودی یخچال در غرب آن قرار دارد و به یک فضای مسقف مربع شکل کوچک مجهز به یک در چوبی محدود می شود. دسترسی به کف یخچال از طریق هفده پله سنگی مماس به دیواره غربی و جنوبی داخل یخچال میسراست.

در بالاترین نقطه سقف یخچال یک منفذ دایره شکل به قطر حدود نیم متر قرار دارد و نورگیر، محل تهویه و وارسی داخل یخچال محسوب می شود. نقشه بنا مدور و سقف آن گنبدی است. در ساختمان یخچال از سنگ های رسوبی و آجرهای چهار گوش استفاده شده است. این بنا به استناد مطالعات تطبیقی به دوره قاجاریه تعلق دارد.

یخچال چورس

روستای چورس از توابع بخش "چایپاره" در هفتاد و دو کیلومتری شهرستان خوی قرار دارد. این یخچال در فاصله پانصد متری روستای چورس واقع شده و جهت آن شمالی – جنوب است و در زیر خاک قرار دارد.

فضای داخل بنا به شکل مربع و به ابعاد 6/5×10 متر است و از دو طاق جناقی تشکیل شده است. ارتفاع سقف تا کف حدود شش متر است و دو نیم ستون در هر طرف، طاق را در بنا نگهداری می کند. مصالح به کار رفته در این بنا سنگ های تراش خورده مالون و سنگ های کوچک و بزرگ آهکی با ملاط آهک با دانه بندی درشت است.

از سبک معماری و مصالح به کار رفته در آن می توان گفت احتمالاً این بنا در دوره صفویه ساخته شده است.

منبع: میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی

تهیه و تنظیم: زهره پری نوش