سوره مباركه " تین"

این سوره در مكه نازل شده و دارای 8 آیه می باشد:

بسم الله الرحمن الرحیم

والتین و الزیتون

1 و طور سینین2 و هذا البلدالأمین3 لقد خلقنا الإنسان فی أحسن تقویم4 ثم رددناه أسفل سافلین5 إلا الذین آمنوا و عملواالصالحات فلهم اجرغیرممنون6 فما یكذبك بعد بالدین7 ألیس الله بأحكم الحاكمین8.محتوای سوره

این سوره بر محور آفرینش زیبای انسان و مراحل تكامل و انحطاط او دور میزند و این مطلب با سوگندهای پرمعنایی در آغاز سوره شروع شده است و بعد از شمردن عوامل پیروزی و نجات انسان سرانجام با تأكید بر مسأله معاد و حاكمیت خداوند پایان می گیرد.

تفسیر:

ما انسان را در بهترین صورت آفریدیم

در آغاز این سوره نیز به چهار سوگند پرمعنی برخورد می كنیم كه مقدمه، برای بیان معنی پراهمیتی است، می فرماید:

والتین والزیتون

.    قسم به تین و زیتونو طور سینین.       و سوگند به طورسینین

و هذا البلد الأمین.

           و سوگند به این شهر امن و امان" تین" در لغت به معنی انجیر و زیتون همان زیتون معروف است كه ماده روغنی مفیدی از آن می گیرند. در اینكه آیا منظور سوگند به همین دو میوه است یا چیز دیگر، مفسران نظرات مختلفی دارند:

در حالی كه بعضی آن را اشاره به همان دو میوه معروف می دانند كه خواص غذایی و درمانی فوق العاده زیادی دارد، بعضی دیگر معتقدند كه منظور از آن در كوهی است كه شهر" دمشق" و " بیت المقدس" بر آنها قرار گرفته چرا كه این دو محل سرزمین قیام بسیاری از پیامبران بزرگ خدا است و این دو قسم با سوگندهای سوم و چهارم كه از سرزمینهای مقدسی یاد می كند هماهنگ است.

بعضی نیز گفته اند نامگذاری این دو كوه بنام" تین" و " زیتون" به خاطر این است كه بر یكی از آنها درختان انجیر می روید و بر دیگری درختان زیتون.

منظور از طورسینین همان" طور سینا" است كه مفسران آن را اشاره به كوه" طور" معروف كه در صحرای سینا است دانسته اند و در آنجا درختان پربار زیتون وجود دارد.

" سینا" را به معنی كوه پربركت یا پردرخت یا زیبا می دانند و همان كوهی است كه موسی علیه السلام به هنگام مناجات به آنجا می رفت.

و اما هذا البلد الأمین اشاره به سرزمین مكه است. سرزمینی كه حتی در زمان جاهلیت، به عنوان منطقه امن و حرم خدا شمرده می شد و كسی در آن جا حق تعرض به دیگری را نداشت. این سرزمین در اسلام اهمیت زیادی دارد. نه تنها انسانها بلكه حیوانات و پرندگان و درختان آن نیز از امنیت خاصی برخوردار هستند. این نكته نیز قابل دقت است كه واژه تین در قرآن مجید تنها در اینجا ذكر شده درحالی كه كلمه زیتون 6 بار در قرآن آمده و یك بار هم به آن اشاره شده، در آنجا كه می فرماید:

و شجرة تخرج من طور سینا تنبت بالدهن و صبغ للاكلین:

و درختی كه از طور سینا می روید و از آن روغن و غذایی برای خورندگان فراهم می گردد.(مؤمنون-20)

از خواص انجیر

انجیر دارای ارزش غذایی فراوانی است و لقمه ای است مغذی و مقوی برای هر سن و سالی و خالی از پوست و هسته و زوائد. كارشناسان امور تغذیه می گویند:

از انجیر می توان به عنوان قند طبیعی برای كودكان استفاده نمود. ورزشكاران و نیز آنها كه دچار ضعف یا پیری هستند می توانند از انجیر برای تغذیه خود استفاده كنند.

می گویند" افلاطون" به قدری انجیر را دوست می داشت كه بعضی آن را دوست فیلسوفان نامیده اند.

" سقراط" انجیر را جذب كننده مواد نافع و دفع كننده ضرر می دانسته است.

" جالینوس" رژیم مخصوصی از انجیر برای پهلوانان تنظیم كرده بود. به پهلوانان روم و یونان قدیم نیز انجیر داده می شد. كارشناسان می گویند: انجیر سرشار است از ویتامین های مختلف و قند. و در بسیاری از بیماریها از آن به عنوان یك دارو می توان استفاده كرد مخصوصاً هرگاه انجیر و عسل را به طور مساوی مخلوط كنند برای زخم معده بسیار مفید است.

خوردن انجیر خشك، باعث تقویت حافظه می شود و به علت وجود عناصر معدنی در انجیر كه سبب تعادل قوای بدن و خون می گردد، انجیر را غذای هر سن و شرایطی، معرفی كرده اند.

در حدیثی از امام رضا علیه السلام آمده است:" انجیر بوی دهان را می برد. لثه ها و استخوانها را محكم می كند، مو را می رویاند، درد را برطرف می سازد و با وجود آن، نیاز به دارو نیست و نیز فرمود: انجیر شبیه ترین میوه ها به میوه بهشتی است.

از خواص زیتون

دانشمندان بزرگی كه سالیان دراز از عمر خود را در راه مطالعه خواص گوناگون میوه ها صرف كرده اند برای زیتون و روغن آن اهمیت فوق العاده و زیادی قائل هستند و معتقدند كسانی كه می خواهند همواره سالم باشند باید از این اكسیرحیاتی استفاده كنند.

روغن زیتون دوست صمیمی كبد آدمی و برای رفع عوارض كلیه ها و سنگهای صفراوی و قولنج های كلیوی و كبدی و رفع یبوست بسیار مؤثر است.

به همین دلیل از درخت زیتون به عنوان" شجره مباركه" در قرآن یاد شده است.

روغن زیتون نیز سرشار از انواع ویتامین ها است و دارای فسفر و گوگرد و كلسیم و آهن و پتاسیم و منگنز است داروهایی كه از روغن زیتون و سیر تهیه می شوند برای انواع دردهای رماتیسمی مفید است. سنگهای كیسه صفرا به وسیله خوردن روغن زیتون از بین می روند.

در حدیثی از حضرت علی علیه السلام می خوانیم:" خانه ای كه در آن از سركه و روغن زیتون به عنوان نان خورش استفاده می كنند هرگز خالی از غذا نمی شود و این غذای پیامبران است.

امام رضا علیه السلام نیز در این باره فرموده اند:" روغن زیتون غذای خوبی است، دهان را خوشبو و بلغم را برطرف می سازد رنگ صورت را صفا و طراوت می بخشد. اعصاب را تقویت كرده، بیماری و درد و ضعف را از میان می برد و آتش خشم را فرو می نشاند."

این بحث را با حدیثی از پیامبراكرم(ص) پایان می دهیم. ایشان فرمودند:

" روغن زیتون را بخورید و بدن را با آن چرب كنید كه از درخت مباركی است."

بعد از ذكر این قسمتهای پرمحتوای چهارگانه، به جواب قسم پرداخته، چنین می فرماید:

لقد خلقنا الإنسان فی أحسن تقویم:

مسلماً ما انسان را در بهترین شكل و نظام آفریدیم." تقویم" به معنی درآوردن چیزی به صورت مناسب و نظام معتدل و كیفیت شایسته است. و گستردگی مفهوم آن اشاره به این است كه خداوند انسان را از هر نظر موزون وشایسته آفرید. هم از نظر جسمی و هم از نظر روحی و عقلی. چرا كه هر گونه استعدادی را در وجود او قرار داده و به انسان عظمت و كرامت بخشیده، همان انسانی كه بعد از اتمام خلقتش می فرماید:

فتبارك الله احسن الخالقین:

پس بزرگ است خدایی كه بهترین خلق كننده گان است.ولی همین انسان با تمام این امتیازات اگر از مسیر حق منحرف گردد چنان سقوط می كند كه بهاسفل السافلینكشیده می شود. لذا در آیه بعد می فرماید:

ثم رددناه أسفل سافلین:

سپس ما او را به پایین ترین مراحل بازگرداندیم.می گویند همیشه در كنار كوههای بلند، دره های عمیق وجود دارد. و در برابر آن قوس صعودی تكامل انسان قوس نزولی وحشتناكی دیده می شود. چرا چنین نباشد در حالی كه انسان موجودی است سرشار از استعداد كه اگر در راه درست از آن استفاده كند بر بالاترین قله افتخار قرار می گیرد و اگر این همه هوش و استعداد را در مسیر فساد به كار اندازد بزرگترین مفسده را می آفریند و طبیعی است كه به اسفل السافلین كشیده شود.

اما در آیه بعد می فرماید:

الا الذین آمنوا و عملواالصالحات فلهم اجر غیرممنون:

مگر كسانی كه ایمان آورده اند و اعمال صالح انجام داده اند كه برای آنها پاداشی است قطع نشدنی.ممنون از ماده" من" دراینجا به معنای قطع یا نقص است. بنابراین غیرممنون اشاره به پاداشی دائمی و خالی از هرگونه نقص است.

در آیه بعد این انسان ناسپاس را مخاطب قرار داده و می فرماید:

فما یكذبك بعد بالدین:

چه چیز سبب می شود كه تو بعد از این همه دلائل روز جزا را تكذیب كنی؟!ساختمان وجود تو از یك سو، و ساختمان این جهان پهناور از سوی دیگر نشان می دهد كه زندگی چند روزه دنیا نمی تواند هدف نهایی آفرینش تو و این جهان بزرگ باشد. اینها همه مقدمه ای است برای جهانی وسیع تر و كامل تر. عالم، گیاهان پیوسته و در هر سال منظره مرگ و حیات مجدد را در برابر چشم انسان مجسم می سازند. و آفرینش های پی در پی دوران جنینی هر كدام معاد و حیات مجردی محسوب می شود. با این همه چگونه انسان روز جزا را انكار می كند؟!

از آنچه بیان شد، روشن می شود منظور از دین در این جا آیین و شریعت نیست بلكه همان جزا و روز جزا است.

آیه بعد هم، گواه بر این معنی است. چنانكه می فرماید:

ألیس الله بأحكم الحاكمین:

آیا خداوند بهترین حكم كننده گان و داوران نیست؟!در حدیثی آمده است: زمانی كه پیامبر(ص) سوره تین را تلاوت می فرمود وقتی به این آیه می رسید، می فرمود:

بلی و أنا علی ذلك من الشاهدین:

آری خداوند أحكم الحاكمین است و من بر این امر گواهم.منبع:

تفسیر نمونه، ج27