فرم اقتصادی شما غلط است؟

جزییات تازه‌ای از نحوه تشخیص اطلاعات درست و نادرست فرم اطلاعات اقتصادی خانوار با طرح پرسش‌هایی از میزان پرداخت اجاره و قسط بانكی، ارزش خودرو، زمین و باغ، ثبت شماره ملی و اثر انگشت منتشر شد.

* سؤالات «وضع سواد»، «وضع فعالیت» و «عنوان شغل اصلی» به گونه‌ای طرح شده كه درآمد فرد را كنترل كند

بررسی پرسشنامه طرح نشان می‌دهد پرسش‌های مربوط به هویت افراد در ستون‌های دو تا ده پرسشنامه لحاظ شده است. البته پرسش‌هایی مانند روز تولد، شماره ملی، شماره سریال شناسنامه و نام پدر صرفاً به منظور امكان مقایسه با پایگاه اطلاعاتی سازمان ثبت احوال كشور در پرسشنامه گنجانده شده اند.

سؤالات «وضع سواد»، «وضع فعالیت» و «عنوان شغل اصلی»، به گونه‌ای در پرسشنامه لحاظ شده‌اند كه درآمد فرد را از محل شغل اصلی كنترل نمایند.

درباره وضع فعالیت، افراد بازنشسته به عنوان افراد دارای درآمد قابل كنترل جدا شدند. محصلان و دانشجویان اگر دارای شغل نباشند فاقد درآمد از محل شغل اصلی خواهند بود. زنان خانه‌دار سهم عمده‌ای را در كشور به خود اختصاص داده‌اند. همچنین برای این كه زنان خانه‌‌دار و سربازها اشتباهاً بیكار قلمداد نشوند، گزینه خاصی برای هر یك در نظر گرفته شد.

با توجه به این كه هیچ‌گونه طبقه‌بندی بین‌المللی كه بتواند شغل افراد را از نظر سطح درآمد جدا كند، وجود ندارد، طبقه‌بندی شغلی خاصی برای این طرح طراحی شد، به گونه‌ای كه بتوان در پایان طرح توزیع درآمد افراد بر پایه طبقه شغلی آنها را مورد ارزیابی قرار داد.

درآمد فرد از دیگر منابع به غیر از شغل اصلی یكی از پرسش‌هایی است كه در طبقه‌بندی درآمد افراد از اهمیت بالایی برخوردار است.

* زمین، باغ، كارخانه و دیگر مستغلات ملاك قابل توجهی برای طبقه‌بندی افراد است

با توجه به این كه داشتن واحد مسكونی ملكی، یكی از اصلی‌ترین ملاك‌های طبقه‌بندی درآمد افراد در جامعه امروز تلقی می‌شود، این سؤال در پرسشنامه لحاظ شد. البته باید توجه داشت كه داشتن واحد مسكونی ملكی به تنهایی نمی‌تواند ملاك خوبی باشد، بلكه مساحت و ارزش ریالی روز آن نیز باید در نظر گرفته شود.

برخی از دارایی‌ها مانند زمین، باغ، كارخانه و دیگر مستغلات هم ملاك قابل توجهی برای طبقه‌بندی سطح زندگی هستند و هم در بسیاری از موارد درآمدزا هستند؛ بنابراین در پرسشنامه لحاظ شدند.

* اگر فردی ارزش خودرو را نادرست اعلام كند، به احتمال زیاد دیگر اقلام را نیز نادرست خواهد گفت

سؤال مربوط به تحت پوشش بیمه بودن به درخواست وزارت رفاه و تأمین اجتماعی در پرسشنامه آورده شد، زیرا هم پوشش بیمه در سطح كشور را مشخص می‌كند و هم می‌توان به درآمد افرادی كه برای آنها بیمه پرداخت می‌شود از طریق پایگاه اطلاعاتی مربوط دست یافت.

داشتن خودروی سواری شخصی، یكی از معیارهای ارزیابی سطح رفاه خانوارهاست. البته باید نوع و قیمت خودرو نیز ملاك قرار گیرد. بدیهی است نوع خودرو را می‌توان از طریق پایگاه كارت سوخت یا پایگاه راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی بررسی كرد و اگر فردی ارزش خودرو را نادرست اعلام كرده باشد، به احتمال زیاد، ارزش دیگر اقلام را نیز درست نخواهد گفت و می‌توان در آغاز درباره راستگویی وی قضاوت كرد.

* افرادی كه اجاره و قسط بانكی بالا می‌پردازند، در گروه افراد برخوردار قرار می‌گیرند

وام بانكی از دو جهت باید ملاك عمل قرار گیرد. در درجه نخست، میزان قسط وام ماهیانه ملاكی برای ارزیابی مقدار درآمد ماهیانه فرد خواهد بود و در درجه دوم، افرادی كه توانایی پرداخت قسط‌های سنگین را دارند باید در گروه افراد برخوردار قرار گیرند.

اجاره بها نیز مانند قسط وام بانكی عمل می‌كند؛ یعنی هم ملاكی برای تعیین حدود درآمد فرد است و هم اگر از مقدار معینی بالاتر باشد، نه تنها بر كم درآمد بودن دلالت نمی‌كند، بلكه فرد را در طبقه افراد برخوردار قرار می‌دهد.

همه افرادی كه تحت پوشش كمیته امداد حضرت امام (ره)، سازمان بهزیستی و یا دیگر نهادهای حمایتی جامعه هستند باید در گروه كم درآمد جامعه قرار گیرند و مقایسه با اطلاعات پایگاه‌های دستگاه‌های مذكور ابزاری دیگر برای راستی ‌آزمایی اطلاعات خواهد بود.

البته در بررسی‌های اولیه، پرسش‌های دیگری نیز برای درج پرسشنامه پیشنهاد شد كه عبارت از داشتن جاروبرقی، داشتن تلویزیون رنگی، داشتن تلفن همراه، داشتن ماشین لباسشویی و ... بود كه برای چك كردن این گونه‌ پرسش‌ها باید وارد محل سكونت خانوارها می‌شدیم كه امكان‌‌پذیر نبود. علاوه بر این داشتن این گونه وسایل به تنهایی نمی‌تواند گروه یك خانوار را از نظر درآمد عوض نماید.

* شماره ملی و اثر انگشت، سندی برای تأیید مندرجات پرسشنامه توسط سرپرست خانوار

با توجه به اینكه برای نخستین بار است كه خانوارها همراه با شماره ملی اطلاعات درآمدی خود را اظهار می‌نمایند، بنابراین در مرحله نخست این فضا در جامعه پدید خواهد آمد كه اطلاعات داده شده از سوی دولت قابل چك كردن است و درج اثر انگشت نیز جدی بودن مسأله را مورد تأكید قرار می‌دهد. ضمن اینكه در مراحل بعدی طرح، سند خوبی برای تأیید مندرجات پرسشنامه توسط سرپرست خانوار است.

* سؤالات پرسشنامه به گونه‌ای است كه عموماً بتوانند همدیگر را كنترل یا چك كنند

سؤالات پرسشنامه طرح به گونه‌ای در كنار هم قرار داده شدند كه عموماً بتوانند همدیگر را كنترل یا چك نمایند. برای مثال، فردی كه دارای مدرك تحصیلی لیسانس است و شغل وی كارمند نیز درج شده است، نمی‌تواند درآمدی كمتر از حداقل حقوق تعیین شده توسط دولت را اعلام نماید و یا كسی كه دارای درآمد برای مثال بیش از یك میلیون تومان در ماه است و دارای واحد مسكونی ملكی است، احتمالاً نمی‌تواند فاقد خودرو باشد.

كسی كه ماهیانه یك میلیون تومان قسط پرداخت می‌‌كند، نمی‌تواند درآمدی كمتر از یك میلیون تومان را اعلام نماید و به همین ترتیب، روابط گوناگونی بین پرسش‌ها هست كه همدیگر را چك می‌نمایند.

* چهار روش برای ارزیابی نتایج طرح جمع آوری اطلاعات اقتصادی خانوار

1- بررسی توزیع درآمد در مقایسه با نتایج طرح آمارگیری از هزینه و درآمد خانوار برای مثال در سال 1385،4 دهك اول جامعه، درآمدی كمتر از 3.500.000 ریال داشته‌اند.

2- بررسی روابط منطقی بین پرسش‌ها، برای مثال فردی كه ماهیانه 5.000.000 ریال قسط پرداخت می‌نماید نمی‌تواند درآمدی كمتر از 5.000.000 ریال را اعلام نماید.

3- سازگاری درونی هر پرسش، برای مثال اعضای هیأت علمی و پزشكان باید درآمدی بیش از آموزگاران داشته باشند.

4- مقایسه با پایگاه‌های اطلاعاتی دیگر دستگاه‌های اجرایی

* اطلاعات نادرست حذف و به سرپرست خانوار اطلاع داده می‌شود

در این بخش از ارزیابی نتایج، در صورتی كه اطلاعات مندرج در پرسشنامه افراد خانوار با اطلاعات مربوط به پایگاه‌های اطلاعاتی مرتبط همخوانی نداشته‌ باشد، اطلاعات مربوط به فرد و یا خانوار در این مرحله حذف می‌شود كه پس از تعیین وضعیت خانوارها در آینده و آگاهی فرد یا افراد یاد شده از طریق كد رهگیری كه در اختیار دارند، فرایندی طراحی می‌شود كه مغایرت‌ها با ارایه اسناد و مدارك توسط خانوار برطرف شود.

* وزارت رفاه و تأمین اجتماعی مسئول بهنگام‌سازی اطلاعات

با توجه به اینكه در زمان اجرای طرح و پس از آن اطلاعات مربوط به افراد خانوار از قبیل تعداد افراد خانوار، شرایط اقتصادی و درآمدی، وضعیت مسكن و دیگر اطلاعات موجود در پرسشنامه كه در تعیین طبقه درآمدی و وضعیت خانوار مؤثر است، تغییر خواهد كرد و نیاز به بروز رسانی پایگاه اطلاعات آماری طرح و تعیین وضعیت جدید برای خانوارهای مزبور وجود دارد، فرایندی اندیشیده خواهد شد كه مسئولیت اجرایی اعمال و اعلام تغییرات به عهده وزارت رفاه و تأمین اجتماعی و ادارات استانی آن در سراسر كشور قرار گرفته و در همین حال، اطلاعات مزبور برای بهنگام‌سازی پایگاه اطلاعات آماری كشور در اختیار مركز آمار ایران قرار گیرد

منبع : تابناک