تبیان، دستیار زندگی
در معنی عاكف و بادی "... سواء العاكف فیه والباد... "(حج/25) حضرت در این خطبه می فرماید كه: و مر اهل مكة ان لا یاخذوا من ساكن اجرا فان الله سبحانه یقول:" سواء العاكف فیه و الباد." فالعاكف المقیم به والباد...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تفسیر آیات قرآن در نهج البلاغه(5)


در معنی عاكف و بادی

"... سواء العاكف فیه والباد..."(حج/25)

حضرت در این خطبه می فرماید كه:

و مر اهل مكة ان لا یاخذوا من ساكن اجرا فان الله سبحانه یقول:" سواء العاكف فیه و الباد." فالعاكف المقیم به والبادی الذی یحج الیه من غیر اهله. وفقنا الله و ایاكم لمحابه.(1)

و مردم مكه را بگو تا از ساكنان- شهر- اجرت نگیرند كه خدای سبحان می فرماید:" عاكف و بادی در آن یكسان هستند." عاكف مقیم مكه است و بادی كسی است كه به حج می آید و از مردم مكه نیست. خدا ما و شما را بدانچه دوست دارد توفیق دهد.

یاد خدا

"رجال لا تلهیهم تجارة ولا بیع عن ذكرالله..."(نور/37)

مردانی كه هیچ تجارت و خرید و فروشی آنها را از یاد خدا غافل نمی كند...

حضرت علی علیه السلام پس از تلاوت این آیه چنین فرمود كه:

ان الله سبحانه جعل الذكر جلاء للقلوب تسمع به بعدالوقرة، و تبصر به بعد العشوة... و یسمعون ما لا یسمعون.(2)

خداوند سبحان ، یاد خود را  روشنی بخش  دلها قرار داد  كه به پرتو آن شنوا شوند، هر چند قبل از آن ناشنوا بوده اند، و بینا گردند هر چند، زان پیش نابینا بوده اند و آرامش یابند، هر چند پیش از این ستیزه جو بوده اند. همواره خدا را در پاره ای از روزگار پس از پاره ای دیگر، و در زمانی میان آمدن دو پیامبر، كه پیامبری نبوده، خداوند فراخ بخشایش و نعمت را، با آنها از راه فكرتشان- به الهام- راز گوید و از طریق عقولشان به هدایت و راهنمایی سخن گوید و آنان به نور بینایی كه در گوش و چشمها و دلهایشان می افكند چراغ هدایت را روشن می دارند. ایام الله را به یاد مردم می آورند.

و آنان را از عظمت و جلال خداوندی بیم می دهند. اینان همانند راهنمایانی هستند در بیابانها كه هر كه از راه میانه رود طریقه اش را بستایند و او را به رهایی مژده دهند و هر كه به راه راست یا چپ رود طریقه اش را نكوهش كنند و از هلاكتش برحذر دارند و در این حال، چونان چراغهایی هستند كه تاریكیها را روشن می سازند و راهنمایانی كه دیگران را از گرفتار شدن در شنبه ها باز می دارند.

مردمانی هستند كه یاد خدا را به جای دنیا برگزیده اند و تجارت و خرید و فروش، آنان را از آن مانع نشود، سراسر عمر را با یاد خدا گذرانند و نهی و منع خداوند را در آنچه حرام كرده به گوش غافلان می خوانند. مردم را به عدالت فرمان می دهند و خود به عدالت كار می كنند. مردم را از كارهای زشت باز می دارند و خود مرتكب آن نمی شوند.

گویی دنیا را طی كرده اند و به آخرت رسیده اند و اكنون در جهان آخرت و آنچه را كه آن سوی دنیاست به عیان دیده اند. گویی به حالات پوشیده اهل برزخ با وجود طولانی بودن اقامتشان در آنجا آگاه اند و می دانند كه چه مدت است كه در آن عالم به سر می برند. قیامت، وعده هایش را بر ایشان تحقق بخشیده و غبار تردید را از دلشان زدوده است. و اكنون برای مردم دنیا پرده از آن برمی گیرند، چنانكه گویی می بینند آنچه مردم نمی بینند و می شنوند آنچه را كه نمی شنوند.

وارثان روی زمین

"و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمة و نجعلهم الوارثین."(قصص/5)

و ما بر آن هستیم كه بر مستضعفان روی زمین نعمت دهیم و آنان را پیشوایان و وارثان گردانیم.

در اكثر تفاسیر قرآن كریم ذكر شده كه این آیه مختص به امام زمان علیه السلام است كه خداوند به مستضعفان روی زمین نوید می دهد در آخرالزمان حكومت جهان به دست آخرین ذخیره الهی می رسد كه حضرت علی علیه السلام در توضیح این آیه می فرماید:

و قال علیه السلام: لتعطفن الدنیا علینا بعد شماسها عطف الضروس علی ولدها و تلاعقیب ذلك " ونرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمة و نجعلهم الوارثین."(3)

امام علیه السلام فرمود: دنیا پس از سركشی هایش به ما روی خواهد كرد و مهربان خواهد شد. چونان ماده شتر بدخویی كه به بچه خود مهربان شود.(سپس این آیه را خواند) " و ما بر آن هستیم كه مستضعفان روی زمین را نعمت دهیم و آنان را پیشوایان و وارثان گردانیم."

امتحان الهی

"ام حسب الناس ان یتركوا ان یقولوا امنا و هم لا یفتنون."(عنكبوت/2)

آیا مردم پنداشتند كه چون بگویند ایمان آوردیم رها شوند ودیگر آزمایش نشوند؟

حضرت علی علیه السلام در زمینه آزمایشات الهی می فرماید:

( و قام الیه رجل فقال یا امیرالمومنین اخبرنا عن الفتنة و هل سالت رسول الله صلی الله علیه و اله عنها فقال علیه السلام) ... بای المنازل انزلهم عند ذلك؟ أ بمنزلة ردة أم بمنزله فتنة؟ فقال: " بمنزلة فتنة"(4)

مردی برخاست وگفت: یا امیرالمؤمنین ما را از فتنه خبر ده. آیا در این مورد از رسول الله صلی الله علیه وآله سخنی پرسیده ای؟ امام فرمود: هنگامی كه این آیه نازل شد:" آیا مردم پنداشته اند كه چون بگویند ایمان آوردیم رها شوند و دیگر آزمایش نشوند؟" دانستم ، كه تا رسول الله در میان ماست، فتنه ای بر ما فرود نیاید. پرسیدم: ای رسول خدا، این فتنه ای كه خدا از آن خبر داده، چیست؟ گفت: یا علی، امت من بعد از من گرفتار فتنه خواهد شد. گفتم: ای رسول خدا، آیا تو در روز احد كه جماعتی از مسلمانان به شهادت رسیده بودند و من شهید نشده بودم و این بر من دشوار می آمد، مرا نگفتی: بشارت باد تو را كه شهادت در پی توست؟ پیامبر صلی الله علیه و آله مرا گفت: چنین است كه گویی. در آن هنگام چگونه صبر خواهی كرد؟ گفتم: ای رسول خدا، آنجا جای صبر نیست، بلكه جای شادمانی و سپاسگزاری است.

گفت: یا علی، این مردم فریفته داراییهای خود شوند و از این كه دین خدا را پذیرفته اند بر خدای منت نهند و رحمت او را تمنا كنند و از خشم او خود را در امان پندارند. با شبهه های دروغ  و هوای نفس، حرام خدا را حلال شمارند  وشراب را نبیذ نام نهند و حلال كنند و ربا را عنوان خرید و فروش دهند. رشوه را هدیه خوانند. گفتم: یا رسول الله ، در آن زمان مردم را در چه پایگاهی فرود آرم، از دین برگشتگان یا فریب خوردگان. فرمود: آنها را در پایگاه فریب خوردگان بنشان.

پی نوشت ها:

1- نامه 67، ص 352.

2- خطبه 222، ص 255.

3- كلمات قصار، ش 209.

4- خطبه 156، ص 156.

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.