تبیان، دستیار زندگی
برای از بین بردن عمل غیرارادی عادت های کودکانتان ، به یک برنامه مشخص نیاز خواهید داشت. در این سلسله مقالات قصد داریم شش روش را که ما به طور موفقیت آمیزی در طی سالها از آنها استفاده کرده ایم، تشریح نماییم. در مقاله ی قبل به بررسی روش "شکل دهی" پرداختیم .
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

باید بداند کارش خوب نیست

روشهای ترک عادت  (2)

کودک

برای از بین بردن عمل غیرارادی عادت های کودکانتان ، به یک برنامه مشخص نیاز خواهید داشت. در این سلسله مقالات قصد داریم  شش روش را که ما به طور موفقیت آمیزی در طی سالها از آنها استفاده کرده ایم، تشریح نماییم. در مقاله ی قبل به بررسی روش "شکل دهی" پرداختیم . در این مقاله به بررسی دو روش « شناسایی محرک» و  «خودآگاهی» می پردازیم :

شناسایی محرک

بسیاری ازعادتها فقط  در موقعیتها یا مکانهای خاصی عمل می شوند. روش شناسایی محرک به شما کمک می کند تا تعیین نمایید چه وقت و کجا کودکانتان رفتار عادتی شان را بیشتر به کار می برند.

شما می توانید از طریق اجتناب کردن، تغییر دادن یا حذف تدریجی محرک، ارتباطی را که کودکتان بین آن زمان، مکان یا موقعیت و خود عادت ایجاد کرده است، از بین ببرید.

برای مثال اگر کودکتان غالباً در هنگام تماشای تلویزیون انگشت خود را میمکد ، می توان دفعات تکرار این عادت را به آسانی با محدود کردن زمان تماشای تلویزیون، کاهش داد. به علت این که شکل دهی برای فرایند ترک عادت ضروری است، نباید بلافاصله با حذف کامل محرک به این عادت پایان داد. همان طور که دارید با سایر روشها کار می کنید تا از شر این عادت بد خلاص شوید، می توانید به تدریج محرکهایی که عادت را تحریک می کنند، از بین ببرید.

محرکهای عادت نبایستی در طی فرایند ترک عادت نادیده گرفته شوند. اگر تنها سعی کنید که رفتار عادتی را تغییر دهید و توجهی به پیوندها و ارتباطات این رفتار نداشته باشید، این محرکها دائماً کودکانتان را وسوسه نموده و تلاشهایتان را ضایع خواهند کرد.

خودآگاهی

کاملاً روشن است که اگر شما در مورد چکه کردن شیر آب اطلاعی نداشته باشید، انگیزه ای هم برای بستن آن نخواهید داشت. در حقیقت بی توجهی و بنابراین درست نکردن شیر آب، سبب می شود که یک چکه ی کوچک تبدیل به یک جریان محکم و قوی شود.

به همین ترتیب اگر کودکانتان از عادتهای بدی که اکتساب کرده اند، آگاهی نداشته باشند، انگیزه ای برای ترک این عادتها نخواهند داشت.

عادت نیز مانند نشتی شیر آب است و اگر نادیده گرفته شود مطمئناً به جریانی قوی تبدیل خواهد شد. به همین دلیل است که آگاهی عامل بسیار مهمی در فرایند ترک عادت است.

تکنیکهای خودآگاهی که در سلسله مقالات کودک بخش خانواده تبیان توصیه شده است ، به کودکان کمک می کند تا از عادتهایشان به طریقی پیگیرانه و بدون عیب جویی و انتقاد، آگاهی یابند.

ممکن است درگذشته سعی کرده باشید با فریاد زدن عباراتی نظیر «ناخنت را نخور!» «انگشتت را مک نزن!» یا «انگشتت را از بینی ات بیرن بیار! »، کودکانتان را از عادتهایشان آگاه سازید. این روش به ناگهان کودکان را از آنچه انجام می دهند، آگاه می سازد ، ولی در عین حال شرمندگی، ناراحتی یا خشمی که در نتیجه ی این روش در کودکان به وجود می آید باعث می شود تا آنان هر چه بیشتر در صدد دستیابی به امنیتی باشند که عادت به آنها می بخشد.

ترک هر عادت مستلزم مجموعه ای از تکنیکهای آگاهی بخش منحصر به فرد است، ولی غالباً روند کار همیشه یکسان است. برای این که کودکان بهتر بفهمند که واقعاً چه چیزی رخ می دهد، چه احساسی به آنها دست می دهد و چگونه به نظر دیگران می رسند؛باید به آنان تعلیم داد که عمداً و بارها و بارها عادت خود را انجام دهند.

مثلاً کسانی که شستشان را می مکند، در جلوی آینه می نشینند و عمداً شروع به شست مکیدن می کنند. آنان این کار را هر روز انجام می دهند تا تصویر این عمل در ذهن شان نقش ببندد. پس زمانی که پدر و مادر آنها را متوجه عادتشان بکنند، کودکان تصویر ذهنی روشنی از آنچه می کنند دارند.یا این مسئله که چگونه به نظر می رسند و چرا دوستانشان آنان را «بچه» می خوانند.

به همین طریق کسانی که دندان قرچه می کنند، حواس خود را معطوف به حرکات بدنی عادتشان می کنند. بعد از ساییدن عمدی دندانها به هم، کودکان برای پدر و مادرشان توصیف می کنند که دقیقاً چه اتفاقی برای فک و ماهیچه های گردنشان افتاده است، دندانهایشان کدام طرف را ساییده است و این که آیا حرکت فک به جلو و عقب بوده یا به طرفین و بالاخره این که این تنش چه احساسی در آنان به وجود آورده است.

علاوه بر این روشهای خودآگاهی عمدی، شما می توانید در زمانی که عادت رخ می دهد به آرامی و مهربانی مانع انجام آن شوید. به جای استفاده از روش قدیمی فریاد کشیدن، یک روش ارتباطی «رمزی» ایجاد کنید:

مثلاً دستتان را محکم به شانه ی او فشار دهید یا با به کار بردن یک پیام رمزی مانند «هی، رفیق، چه خبرها؟ چه طوری؟» باعث قطع رفتار بد کودک شده و آگاهی او را به عادت افزایش داده و در عین حال از ناراحت کردن و تمسخر او اجتناب ورزید.

هدف از این وقفه، ترک رفتار عادتی، افزایش آگاهی کودک نسبت به عادت و همزمان با آن اجتناب ورزیدن از تمسخر دیگران و اضطراب می باشد.

دادن آگاهی به کودکان در ابتدا ممکن است باعث شود که برخی از آنان عادتهایشان را به کرات انجام دهند. اگر این مسئله رخ داد، نگران نشوید. این مورد شبیه تمیز کردن یک کمد است که قبل از اتمام کار همه چیز شلوغتر به نظر می رسد.

به عبارت دیگر کار را باید از جایی شروع کرد در غیر این صورت نتیجه ای حاصل نمی شود. آگاهی دادن قطعاً بخش ضروری فرآیند ترک عادت می باشد. بنابراین یک رفتار را نمی توان تغییر داد مگر آن که درباره ی آن آگاهی و شناخت ایجاد کرد.

در مقاله ی بعد بررسی سه روش ترک عادت («پیشگیری پاسخ» ، «پاسخ جایگزین» و«نظارت» ) خواهیم پرداخت .

منبع : برگرفته از کتاب "بچه های خوب ، عادتهای بد " – دکتر چارلز ای شانر ، ترزافوی دیگرونیمو – ترجمه میر محی الدین گلباز – با تغییر و تلخیص

مقالات مرتبط :

بچه های خوب ، عادت های بد(1)

 عادت های بد، خداحافظ!

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.