نوروز در فقه
(2)
در فضیلت روزه روز نوروز
1ـ و یستحب فیه الصیام و الصلاة اربع ركعات بعد صلاة الظهرین و یسجد بعدها و یدعو بالمرسوم یغفر له ذنوب خمسین سنة.(1)
مستحب است در روز نوروز روزه گرفتن و خوانده چهار ركعت نماز بعد از نماز ظهر و عصر و بعد از نماز سجده كند و دعاء نماید خداوند گناهان پنجاه ساله او را مىآمرزد.
2ـ و منها صوم یوم النیروز لما رواه الشیخ فی المصباح عن المعلى بن خنیس عن الصادق علیه السلام قال اذا كان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابك و تطیب بالطیب طیبك و تكون ذلك الیوم صائماً(2).
از جمله روزههاى مستحب روزه روز نوروز است همچنانكه شیخ در مصباح از معلى ابن خنیس نقل نموده است امام صادق علیه السلام فرمود هنگامى كه روز نوروز رسید پس غسلى بنما و پاكیزهترین جامههاى خود را بپوش و به بهترین بویها خود را خشبو گردان و در این روز روزه بگیر.
3ـ و منها صوم النیروز لامر الصادق علیه السلام به و منها الصوم لقضاء الحاجة كما یظهر ممن تتبع الاخبار(3).
از جمله روزههاى مستحب روزه روز نوروز است بواسطه دستور امام صادق علیه السلام و از جمله روزه براى برآورده شدن حاجات است چنانچه از تتبع استفاده مىشود.
4ـ و منها صوم یوم النیروز للمروى فی مصباح المتهجد(4).
از جمله روزهائى كه روزهاش مستحب است روزه عید نوروز است چنانچه در مصباح روایتى نقل شده است:
5ـ كما یستفاد من النصوص ثبوت التأكد فی غیر ذلك (اى تأكد الصوم) كالنیروز من النصوص ثبوت التأكد فی غیر ذلك (اى تأكد الصوم) كالنیروز و اول یوم من المحرم و ثالثه و سابعه و التاسع و العشرین من ذى القعدة(5).
چنانچه استفاده مىشود از روایت تأكید زیاد فرموده در مورد استحباب روزه در غیر از مواردى كه ذكر شد مانند روزه عید نوروز و روزه اول محرم و سوم و هفتم و بییست و نهم ذى قعدة الحرام.
6ـ اقسام الصوم اربعة نكتفی من هذا الفصل بذكر بعض المسائل اللتی هی مورد للخلاف. اقسام الصوم اربعة: واجب و ندب و مكروه و حرام. اما المندوب منه اقسام منها اول ذی الحجة، و منها یوم النیروز (6).
روزه بر چهار قسم است و در این فصل اكتفاء مىنماییم به ذكر مسائلى كه مورد اختلاف است روزه داراى چهار حكم است واجب و مستحب و مكروه و حرام اما روزههاى مستحب اول آنها روز اول ذى الحجه است و دیگر روزه روز عید نوروز است.
قطعاً چنین مردان بزرگ و محققین جهان است كه قرنهاست كتابها و تألیفاتشان در حوزههاى علمیه تدریس مىشود و مورد مراجعه و استفاده مراجع و مجتهدین و محققین حاضر است فتوا دادنشان به استحباب غسل و نماز و روزه و دعاهاى مخصوص در روز عید نوروز بدون دلیل متقن و مستند و محكم نمىتواند باشد و همین فتاوا دلیل بر اعتبار و احترام و امتیاز عید نوروز در اسلام است.
استحباب خواندن چهار ركعت نماز در روز نوروز در گفتار فقهاء و مراجع بزرگ شیعه
1ـ محمد ابن ادریس رحمه الله در سرائر نقل مىفرماید:
قال شیخنا ابو جعفر فی مختصر المصباح لیستحب صلوة اربع ركعات و شرح كیفیتها فی یوم النیروز الفرس.
شیخ طوسى در مختصر المصباح مىفرماید مستحب است چهار ركعت نماز در روز عید نوروز عجم خوانده شود.
و سپس كیفیت خواندن آن را بیان مىفرماید:
عن المعلى بن خنیس عن مولانا الصادق علیه السلام فی یوم النیروز قال: اذا كان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابك و تطیب باطیب طیبك و تكون ذلك الیوم طائماً فاذا طلیت النوافل و الظهر و العصر فصل بعد ذلك اربع ركعات تقرأ فی اول ركعة فاتحة الكتاب و عشر مرات انا انزلناه فی لیلة القدر، و فی الثانیة فاتحة الكتاب و عشر مرات قل یا ایها الكافرون و فی الثالثة عشر مرات سورة التوحید و فی الرابعة عشر مرات معوذتین و تسجد بعد فراغك من الركعات سجدة الشكر و تدعوا فیها یغفر لك ذنوب خمسین سنة.(7)
از معلى ابن خنیس نقل مكند كه امام صادق علیه السلام در مورد عید نوروز فرمودند: هنگامى كه روز نوروز فرا رسید پس غسل بكن و بپوش پاكیزهترین جامههاى خود را و خود را به بهترین عطرها معطر گردان و در این روز روزه بگیر و همین كه نماز نافله و ظهر وعصر را خواندى پس چهار ركعت نماز بخوان در ركعت اول بعد از سوره «حمد» ده مرتبه سوره «قدر» بخوان و در ركعت دوم بعد از سوره «حمد» ده مرتبه سوره «قل یا ایها الكافرون» را قرائت كن و در ركعت سوم ده مرتبه سوره مباركه «توحید» را بخوان و در ركعت چهارم بعد از سوره «حمد» هر یك از معوذتین «سوره فلق و ناس» را ده مرتبه قرائت كن و سپس سر به سجده بگذار و سجده شكر به جا آور و براى آنچه از خدا مىخواهى دعا كن خداوند گناهان پنجاه ساله تو را مىآمرزد .
2ـ در كتاب شریف المهذب مىفرماید:
و یستحب فیه الصیام و صلوة اربع ركعات بعد صلاة الظهرین و یسجد بعدها و یدعوا بالمرسوم یغفر له ذنوب خمسین سنه
(8).
مستحب است در روز عید نوروز روزه گرفتن و خواندن چهار ركعت نماز بعد از نماز ظهر و عصر و سپس سجده به جاى آوردن و دعاء بطور معمول كردن كه این عمل باعث آمرزش گناهان پنجاه ساله خواهد گردید.
3ـ مرحوم شیخ بهایى در كتاب جامع عباسى صفحه 78 مىفرماید:
بیست و چهارم نماز روز نوروز است و آن چهار ركعت است و سلام، در ركعت اول «فاتحة الكتاب» یك نوبت و «انا انزلناه» ده نوبت، در ركعت دوم بعد از «فاتحة الكتاب» ده نوبت« قل یا ایها الكافرون»، در ركعت سوم بعد از سوره «فاتحة الكتاب» ده نوبت سوره «قل هو الله احد»، در ركعت چهارم بعد از «فاتحة الكتاب» هر یك از «قل اعوذ برب الفلق» و «قل اعوذ برب الناس» را ده نوبت و بعد از سلام به سجده رود و این دعاء را در سجده بخواند:
اللهم صل على محمد و آل محمد الاوصیاء المرضیین و صل على جمیع انبیائك و رسولك افضل صلواتك و بارك علیهم بافضل بركاتك و صل على ارواحهم و اجسادهم اللهم بارك على محمد و آل محمدو بارك لنا فی یومنا هذا الذی فضلته و كرمته و شرفته و عظمت خطره اللهم بارك لی فیما انعمت به علی حتى لا اشكر احداً غیرك و وسع علی فی رزقی یا ذا الجلال و الاكرام.
و وقت این نماز بعد از اتمام نماز ظهر و عصر و نافله آن است كه در اول وقت گذارده شود .
استحباب پوشیدن لباس نو و زیبا در روز نوروز در گفتار مجتهدین بزرگ شیعه
1ـ در كتاب شریف وسائل الشیعه جلد 2 صفحه 428 و جلد 288 5 و جلد 7 صفحه 346 بابى را عنوان فرموده به این نام: «باب استحباب البس انظف الثیاب فى النیروز» و در این باب روایتى نقل مىفرماید از امام صادق علیه السلام كه حضرت فرمودند:
روز عید نوروز غسل بكن و زیباترین و پاكیزهترین لباست را بپوش و بهترین و معطرترین عطرها را استعمال كن.
2ـ در كتاب مصباح المتهجد صفحه 591 از امام صادق(ع) نقل مىكند كه حضرت فرمودند:
در روز نوروز غسل بنما و پاكیزهترین لباست را بپوش و با خوشبوترین عطرها خود را خوشبو بگردان.
3ـ در كتاب حدائق جلد 4 صفحه 212 مىفرماید:
اذا كان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابك.
امام صادق(ع) فرمود همین كه روز نوروز رسید پس غسل بكن و پاكیزهترین لباست را بر تن كن.
4ـ شیخ انصارى در كتاب شریف طهارة صفحه 328 مىفرماید:
فاذا كان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابك و تطیب باطیب طیبك.
همین كه روز نوروز رسید پس غسل كن و پاكیزهترین جامههاى خود را بر تن كن و به بهترین و خوشبوترین بویها خود را خوشبو گردان.
مسلم است كه پوشیدن لباس نو و پاكیزه همیشه و در همه جا لازم و جزء آداب اسلام است و اختصاص به عید نوروز ندارد. ولى فتوا دادن فقیه بزرگى مانند شیخ انصارى كه افقه فقهاء در قرن اخیر است و كتب او در حوزههاى علمیه تدریس و مورد مراجعه مراجع بزرگوار است . قطعاً دلیل بر امتیاز عید نوروز بر روزهاى دیگر است.
استحباب استعمال عطریات و خوشبو كردن خود در روز نوروز در گفتار مجتهدین بزرگ
1ـ در جلد 13 كتاب حدائق صفحة 380 مىفرماید:
عن الصادق علیه السلام قال اذا كان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابك و تطیب باطیب طیبك و تكون ذلك الیوم صائماً .. الحدیث.
2ـ و در جلد 4 حدائق صفحه 212 همین روایت عیناً نقل گردیده است.
3ـ در كتاب وسائل الشیعة جلد 7 صفحه 346 مىفرماید:
محمد ابن الحسن فی المصباح عن المعلى بن خنیس عن الصادق علیه السلام فی یوم النیروز اذا كان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابك و تطیب باطیب طیبك و تكون ذالك الیوم طائما .
4ـ در كتاب شریف المتهجد مىفرماید:
روى المعلى بن خنیس عن مولانا الصادق علیه السلام فی یوم النیروز قال: اذا كان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابك و تطیب باطیب طیبك.
معلى بن خنیس از امام جعفر صادق علیه السلام روایت كرده كه حضرت فرمودند: هنگامى كه عید نوروز فرا رسید پس غسل كن و پاكیزهترین لباس خود را بپوش و به بهترین بوىها خود را معطر ساز.
پی‌نوشت ها:
1- المهذب: ج 1 / .191
2- الحدائق: ج 13 / ص .38
3- كشف الغطاء: ص .324
4- المستند: ج 2 / ص .144
5- جواهر الكلام: ج 17 / ص .113
6- المستند: ج 17 / ص .299
7- مصباح المتهجد: ص .591
8- المهذب: ج 1 / ص .191
منبع:
نوروز چه روزیست؟، سید محمد باقر آیت میردامادى
