بازیگری یا فیلمنامه‌نویسی؛ مسئله این است

مشارکت پررنگ بازیگران در حیطه فیلمنامه‌نویسی از نکات برجسته بیست و ششمین جشنواره فیلم فجر بود که می‌تواند از وجوه مختلف مورد بررسی قرار گیرد و البته برای سینمای ایران مفید واقع شود.

نگاهی به فهرست فیلمنامه نویسان مستقل حاضر در بیست و ششمین جشنواره فیلم فجر این نکته را مورد توجه قرار می دهد که حضور نویسندگان تازه کار در این حیطه چشمگیر شده و این اتفاق را می توان از وجوه مختلف مورد ارزیابی قرار داد.

نکته مهم در این بررسی و ریشه یابی، اینکه باز هم اتفاقی نادر حداقل در حیطه سینمای ایران در حال شکل گیری و بدل شدن به یک جریان است؛ که البته در صورت قرار گرفتن بر مسیر مناسب می تواند جریانی مفید برای سینمای ایران تلقی شود. در میان نویسندگان تازه کار سینمایی، حضور هنرمندانی از حیطه بازیگری برجسته تر است و می تواند این رویکرد را از وجوه مختلف مورد بررسی قرار داد که حتماً ریشه هایی خاص هم دارد.

شیرین بینا برای نوشتن فیلمنامه "دیوار" با محمدعلی طالبی همکاری کرد

این نکته بیشتر از این وجه اهمیت پیدا می کند که به نظر می آید بازیگری و فیلمنامه نویسی به عنوان دو جایگاه متفاوت در مقابل و پشت دوربین، از اهمیتی خاص و در عین حال متفاوت از یکدیگر برخودار هستند. فیلمنامه نویس یک شخصیت را بر صفحات سفید کاغذ خلق می کند و بازیگر این شخصیت ترسیم شده را اجرا کرده و به تصویر درمی آورد. در واقع ویژگی تکمیل کنندگی این دو تخصص به نوعی می تواند از اولین گام این تحلیل را ریشه ای تر کند.

فیلمنامه نویسی و بازیگری در کنار این وجوه متفاوت، دارای ریشه هایی مشترک هم هستند که نیاز آنها به یکدیگر را برای تکامل تداعی می کند؛ دو تخصص سینمایی که لازم و ملزوم هم هستند. آنچه در این رویکرد جدید جلب نظر می کند، کشف این نیاز ریشه ای از سوی بازیگران است که تشخیصی هوشمندانه به نظر می آید. بخصوص وقتی همیشه مشکل سینمای ایران مشکل فیلمنامه و متن عنوان می شود.

کشف این نیاز از سوی بازیگران از این وجه فراگیر هم نشأت می گیرد که بازیگران معمولاً در جواب انتقاداتی که به کاراکتر آنها در فیلم ها وارد می شود، ضعف فیلمنامه را بهانه می کنند تا به نوعی کاستی های نقش آفرینی خود را زیر سایه الکن بودن شخصیت، پرداخت نامناسب و ... فیلمنامه پنهان کنند. در حالیکه بارها شاهد این اتفاق بوده ایم که حضور یک بازیگر با تواناهایی های خاص باعث شده یک نقش کمرنگ یا کوتاه، جلوه بیشتری پیدا کند و در واقع نقش آفرینی بازیگر به پوشش نقاط خالی شخصیت پردازی کمک کرده است.

روی آوردن بازیگران به نویسندگی را علاوه بر یک نگاه آسیب شناسانه به کاراکتر، نقش و شخصیت هایی که ایفا می کنند، می توان به نوعی عاقبت اندیشی برای دوران کم کاری بازیگری هم نسبت داد. نگاهی که می تواند بیش از هر چیز برخاسته از اهمیت چند جانبه نویسندگی، مادام العمر بودن دوران آن و البته به نوعی سهل و ممتنع بودن امر نگارش با ابزار اولیه قلم و کاغذ تعبیر شود.

البته در سال های گذشته هم بازیگرانی بوده اند که به گونه ای این دو تخصص را در هم تلفیق کرده و با گرایشات اولیه بازیگری، به حیطه نگارش و فیلمنامه نویسی قدم نهاده اند. پیمان قاسم خانی هر چند در مدرسه باغ فردوس، سینما و فیلمنامه نویسی خوانده و اولین فیلمنامه اش بدل به فیلم سینمایی "من زمین را دوست دارم" ابوالحسن داوودی شد، ولی با بازی در فیلم "عاشقانه" علیرضا داودنژاد دیده شد و پس از آن فعالیت های نویسندگی او در معرض توجه قرار گرفت.

سروش صحت هم از نویسندگانی است که با نویسندگی آیتم های نمایشی طنز تلویزیون آغاز کرد ولی به واسطه بازیگری در این مجموعه ها دیده شد و پس از آن فعالیت های نویسندگی را در کنار بازیگری پیگیری کرد و بدل به نویسنده ثابت مجموعه های روتین و البته فیلمنامه نویس سینما شد.

نمونه های این چنینی در سینمای ایران قابل پیگیری هستند ولی همانطور که اشاره شد در جشنواره بیست و ششم فجر این رویکرد مورد توجهی خاص قرار گرفت و می توان آن را به عنوان یک موج و پدیده تازه در سینمای ایران ردیابی کرد.

محسن طنابنده بازیگر/ نویسنده ای است که در جشنواره بیست و ششم خوش درخشید. او امسال فیلمنامه "استشهادی برای خدا" را به طور مشترک با علیرضا امینی، کارگردان فیلم به نگارش درآورد و در عین حال در نقش روحانی قصه هم بازی کرد. روحانی یک روستای دور افتاده و کم جمعیت که چند مسئولیت همزمان را برای اهالی انجام می دهد و شیرینی و جذابیتی خاص دارد. طنابنده که پیش از این هم تجربه کار نگارش داشت، موفق به کسب سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد مکمل از جشنواره شد.

مهران کاشانی بازیگر/ نویسنده است که در جشنواره بیست و ششم در هر دو رشته فعالیت داشت. او فیلمنامه "آواز گنجشک ها" را به طور مشترک با مجید مجیدی، کارگردان فیلم به نگارش درآورد و در فیلم "به همین سادگی" هم نقش مرد قصه را ایفا کرد. بازی او در "به همین سادگی" با توجه به الگوی آشنایی که برای مردان گرفتار و بی توجه به زن و خانواده وجود دارد و همچنین کمیتی کوتاه که به خود اختصاص داد و ... از آن نوع نقش های مکمل نبود که چندان دیده شود ولی حضوری خاص را از یک فیلمنامه نویس ثبت کرد.

شیرین بینا بازیگری است که تاکنون شاهد بازی او در فیلم، مجموعه، تئاتر و ... بودیم. بینا امسال فیلمنامه "دیوار" را با همکاری مشترک محمدعلی طالبی؛ کارگردان به نگارش درآورد و حضوری خاص را از خود در سینمای ایران رقم زد. بازیگری که به نظر می آید برای فاصله گرفتن از کم کاری دوران بازیگری خود، راهی اصولی و هوشمندانه را در پیش گرفته است.

محمدرضا رحمانی بازیگری است که سابقه بازیگری در فیلم هایی چون "هور در آتش"، "زیر پوست شهر"، "نیمه پنهان"، "تهران ساعت 7 صبح"، "آفتاب بر همه یکسان نمی تابد" و ... را در کارنامه دارد. رحمانی امسال با ساخت فیلم سینمایی "ستایش" و نگارش فیلمنامه آن، به دنیای نگارش روی آورد و از عکس خودش هم برای تصویری کردن پدر شهید کاراکتر اصلی فیلم بهره برد.

منوچهر هادی که تجربه بازیگری در فیلم های "پشت دیوار شب" و "دوشیزه" و دستیار کارگردانی "ازدواج صورتی" و "چهارشنبه سوری" را در کارنامه دارد، نخستین فیلم بلند سینمایی خود را بر اساس فیلمنامه‌ای از سعید دولتشاهی جلو دوربین برده است. حضور هادی در دنیای فیلمسازی را باید رویکردی خاص تلقی کرد. هر چند فیلم او ملودرامی سطحی از انواع معضلات و مشکلات اجتماعی است.

طنابنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد مکمل را به دست آورد

علی روئین‌تن تجربه بازی در فیلم سینمایی "اشک سرما" و نگارش طرح اولیه "دنیا" را در کارنامه دارد. او در جشنواره بیست و ششم فجر با کارگردانی فیلم "دلشکسته" حضور داشت که داستان دختری به نام نفس است که در دانشگاه خود با مشکلات عاطفی رو به رو می‌شود.

مزدک میرعابدینی که نقش اصلی و فیلمنامه نویسی مشترک فیلم "آنجا" عبدالرضا کاهانی را در کارنامه دارد، فیلم سینمایی "کتاب قرمز" را کارگردانی کرده و خودش هم در آن نقش آفرینی کرده که البته این فیلم به جشنواره راه پیدا نکرد. "کتاب قرمز" درباره مردی است که پس از مدت‌ها زندگی در آمریکا به ایران باز می‌گردد و تصمیم می‌گیرد با تدریس زبان انگلیسی زندگی خود را بگذراند. بخشی از فیلمنامه "کتاب قرمز" بر اساس تجربه شخصی میرعابدینی نوشته شده است.

منبع : مهر