تبیان، دستیار زندگی
پس از رحلت پیامبر، بازار جعل حدیث رونق گرفت و کارخانه حدیث سازی بکار افتاد و کسانی پیدا شدند که بطور حرفه‌ای، احادیثی را جعل و به پیامبر و ائمه نسبت می‌دادند
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مبارزه همه جانبه

حدیث

عصر صدوق را باید «عصر احیا تنقیح حدیث» نامید؛ یعنی بررسی احادیث از جهت سند و صحت نقل آنها از اهل بیت علیهم السلام. زیرا پس از رحلت پیامبر اسلام، بازار جعل حدیث رونق گرفت و کارخانه حدیث سازی بکار افتاد و کسانی پیدا شدند که بطور حرفه‌ای، احادیثی را جعل و به پیامبر و ائمه نسبت می‌دادند.

از این رو محدث بزرگوار «کلینی» که به «ری» هجرت کرده بود، در آنجا کتاب شریف کافی ـ اولین کتاب از مجموعه چهارگانه کتب روایی و حدیثی شیعه ـ را نگاشت و حرکت علمی جدیدی را در مکتب حدیث نگاری اهل بیت علیهم السلام بنیانگذاری نمود که پس از او «شیخ صدوق» بنای مستحکم ضبط و نشر حدیث را بر آن بنیاد نهاد.

صدوق با کار ابتکاری خود در تنظیم آثار معصومین علیهم‌السلام، چشمه ساری را جاری ساخت که نسلهای آینده توانستند از جویبار روان و زلال آن، نیازهای علمی و دینی بشریت را مرتفع سازند.

شیخ صدوق در راه جمع آوری احادیث از بلخ تا بخارا، از کوفه تا بغداد، از مشهد تا نیشابور و از آنجا تا مکه و مدینه سفر کرد و مشکلات فراوانی را به جان خرید و با کوله باری از احادیث پیامبر و اهل بیت علیهم‌السلام به ری بازگشت. رفته رفته به بركت دعای حضرت امام حسن عسگری و حضرت ولی عصر علیهم السلام برکت وجود شیخ صدوق در جهان اسلام فراگیر و شهرتش عالمگیر شد و همه دانشوران در برابر عظمت و گستردگی دانش او خضوع کردند و از شعاع وجودی او بهره‌مند شدند.

هرچند که بیشترین فرصت و زحمت وی صرف جمع آوری و تدوین احادیث گذشت، اما او را نمی‌توان تنها یک محدث یا فقیه نامید بلکه نظر به گوناگونی تالیفات او و سخنان عالمان دینی در حق وی پی به دامنه دانش بیکران او خواهیم برد.

جمع آوری و تدوین حدیث با توجه به موقعیت زمانی (قرن چهارم) و کمبود امکانات نگارشی و تحقیقی در آن عصر، حاکی از تلاش طاقت فرسای اوست که امروز انجام چنین امر بزرگی با وجود امکانات زیاد، حتی از توان یک گروه علمی هم خارج است.

صدوق با کار ابتکاری خود در تنظیم آثار معصومین علیهم‌السلام، چشمه ساری را جاری ساخت که نسلهای آینده توانستند از جویبار روان و زلال آن، نیازهای علمی و دینی بشریت را مرتفع سازند.

ابتکار وی در انتخاب موضوعات زنده و متنوع و مطالب موردنیاز جامعه، کم نظیر است. این دانشمند بزرگ هم در زمینه فقه و احکام دین کتاب نوشته (المقنع) و هم فلسفه احکام و علت تشریح آنها را بیان کرده (علل الشرایع) و هم وظایف عملی مسلمین را تبیین نموده (دعائم الاسلام فی معرفه الحلال والحرام) و هم مسائل عقیدتی و فکری را به بهترین وجه تشریح کرده (التوحید) و هم در اثبات ولایت و وصایت امیرالمومنین علی علیه السلام کتاب نوشته (اثبات الوصیه،اثبات النص علی الائمه) و هم تاریخ زندگانی ائمه را به رشته تحریر درآورده (عیون اخبارالرضا) هم کامل‌ترین و مستدل‌ترین کتاب را درباره اثبات وجود امام زمان علیه السلام و دلایل غیبت به نام (کمال الدین و تمام النعمه) تالیف کرده است. درباره این کتاب همین بس که شیخ صدوق هنگامی که در مکه بود , امام زمان علیه السلام را در خواب مشاهده می‌کنند که به او فرمود «کتابی در غیبت ما تصنیف کن» و پس از آن، شیخ این کتاب را تالیف کرد.

شیخ صدوق کتابهایی نیز در زمینه شعر نگاشته (تفسیر قصیده فی اهل البیت) و یا در زمینه سخنان حکمت آمیز و حوادث تاریخی و احکام فقهی کتاب نوشته (خصال) و هم با درک نیاز شدید جامعه و احساس خلا در زمینه احکام الهی و فقه ائمه معصومین علیهم‌السلام اقدام به تصنیف یکی از بزرگترین جوامع روایی و دومین کتاب از کتب اربعه نمود (من لایحضره الفقیه).


منبع:

سایت آینده روشن، بخش اندیشه، www.bfnews.ir

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.