تبیان، دستیار زندگی
فلسفه عزاداری برای اهل‎بیت پیامبر صلی الله علیه و آله چیست؟ شکل استاندارد عزاداری به چه صورت است؟ آیا شیوه‎هایی از عزاداری مثل هروله که در بعضی جاها رایج است صحیح است؟ به نظر شما رویکردی که مردم نسبت به عاشورا و وقایع آن دارند زیاد احساسی نیست؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

فلسفه عزاداری برای اهل‎بیت پیامبر اکرم

محرم

فلسفه عزاداری برای اهل‎بیت پیامبر صلی الله علیه و آله چیست؟ شکل استاندارد عزاداری به چه صورت است؟ آیا شیوه‎هایی از عزاداری مثل هروله که در بعضی جاها رایج است صحیح است؟ به نظر شما رویکردی که مردم نسبت به عاشورا و وقایع آن دارند زیاد احساسی نیست؟

مسأله گریه و عزادارى بر حضرت سیدالشهدا علیه السلام از افضل قربات است و فلسفه‏هاى سازنده و تربیتى متعددى دارد از جمله:

1- توجه به هدف قیام امام حسین علیه السلام كه همانا احیاى ارزش‏هاى دینى و جلوگیرى از انحراف بود.

2- زنده داشتن یاد و تاریخ پرشكوه نهضت حسینى،

3- الهام‎بخش روح انقلابى و ستم ستیزى،

4- پیوند عمیق عاطفى بین امت و الگوهاى راستین،

5- اقامه مجالس دینى در سطح وسیع و آشنا شدن توده‏ها با معارف دینى،

6- پالایش روح و تزكیه نفس،

7- اعلام وفادارى نسبت به مظلوم و مخالفت با ظالم و ... .

اما اصل عزادارى و سوگوارى از خود اهل‎بیت علیهم السلام است. ولى چگونگى آن تا حدود زیادى با شیوه‏هاى قومى و ملى عجین شده است و این آمیزش تا زمانى كه مشتمل بر خلاف شرع نباشد اشكالى ندارد.

داستان گریه و عزادارى پس از شهادت حضرت امام حسین علیه السلام از سوى امامان علیهم السلام داستان دامنه‏دارى است که به مواردى اشاره مى‏شود:

1- امام سجاد علیه السلام كه خود در كربلا شاهد مصائب دردناك امام حسین علیه السلام و یاران فداكار او بود و 23 سال داشت، پس از آن واقعه سوزناك تا زمانى كه در قید حیات بودند یعنى مدت 34 سال طبق برخى روایات براى پدر و عزیزان خویش گریه و سوگوارى مى‏كرد. (1)

گریه‏هاى امام سجاد علیه السلام در سخت‏ترین شرایط علاوه بر جنبه عاطفى، یكى از راه‏هاى مهم مبارزه و افشاگرى بود.

2- امام صادق علیه السلام به ابوهارون مكفوف دستور مى‏دهد مرثیه بسراید و آنگاه كه وى مرثیه خود را مى‏خواند مشاهده مى‏کرد که امام سخت گریه مى‏كند. و نیز متوجه مى‏شود که از صداى گریه امام صادق علیه السلام زنانى كه پشت پرده حضور داشته‏اند صداى خود را به گریه و شیون بلند كردند. (2)

محرم

3- امام رضا علیه السلام، دعبل خزایى شاعر را در ایام سوگوارى حضرت حسین علیه السلام به حضور مى‏پذیرد به او عنوان یارى دهنده اهل‏بیت، خوش‏آمد مى‏گوید و از وى مى‏خواهد در روزهاى غم و اندوه اهل‏بیت؛ یعنى عاشورا در مورد مصایب جد خویش اباعبدالله علیه السلام مرثیه بسراید. (3)

در مورد سینه‏زنى نیز برخى از منابع تاریخى نشان مى‏دهد كه وقتى بنى‏هاشم براى اولین بار از مدینه به كربلا آمده و با كاروان اسراء در آن مكان برخورد نمودند به رسم عزادارى زنانشان دست به سینه مى‏زدند.(4)

اصل وجود تعزیه و عزاداری برای امام حسین علیه السلام و ائمه اطهار علیهم السلام دارای پشتوانه محكمی از احادیث و روایات معتبر و سیره ائمه اطهار می‎باشد كه اصلا" قابل خدشه نیست . مراسم سوگواری عاشورا، (عزاداری، تعزیه‎خوانی، مراسم روضه‎خوانی و ...) از پیش از صفویه در ایران به ویژه خراسان عصر تیموری رواج داشته و كتاب روضة الشهدا از ملا حسین كاشفی (م 910) برای محافل روضه‎خوانی خراسان تألیف شده بوده است آن هم در روزگاری كه هنوز پای شاه اسماعیل به خراسان نرسیده و قزلباشان شیعه در آنجا حضور و نفوذی نداشتند.

در عصر حضور ائمه معصومین و پیامبر اكرم علیهم السلام نیز برگزاری تعزیه برای شهداء و مرحومین امری رایج بوده است كه می‎توان به برگزاری مراسم عزاداری برای حمزه سیدالشهداء توسط زنان مدینه، برگزاری مراسم عزاداری برای امام حسین علیه السلام توسط كاروان اسرا به مدت سه روز در شام و بعد از برگشتن از شام بر سر قبر مطهر امام حسین علیه السلام در كربلا، و سپس در مدینه اشاره نمود و حتی امامان معصوم علیهم السلام نیز برای عزاداری جدشان هر ساله تشكیل مراسم عزاداری می‎دادند. (5)

اما سبك عزاداری به فرهنگ هر قومی برمی‎گردد. به عبارت دیگر تعزیه از مقوله هنر است كه ممكن است در آن از موارد مشابه حتی از كشورها و آئین‎های دیگر تقلید شود، و این تا جایی كه با ارزش‎ها و معارف اسلامی مغایرت نداشته باشد مشكلی ندارد. در عین حال برخی از منابع تاریخی برآنند كه نخستین بار زنان بنی‎هاشم هنگام ورود به كربلا به رسم عزاداری به سینه خود می‎زدند.

پی‎نوشت‎ها:

1- بحارالانوار، ج 46، ص 108 و 109.

2- كامل‏الزیارات، ابن قولویه، نقل از ره توشه راهیان نور، ویژه محرم 1376.

3- بحارالانوار، ج 45، ص 257.

4- براى آگاهى بیشتر ر . ك : فلسفه شهادت و عزادارى امام حسین، سید عبدالحسین شرف‏الدین، مترجم: على صحت، انتشارات مرتضوى / حماسه حسینى، شهید مطهرى، انتشارات صدرا / پیام‏هاى عاشورا، جواد محدثى، انتشارات پیك جلال / عبرت‏هاى عاشورا، سید احمد خاتمى، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى قم/ فرهنگ عاشورا، جواد محدثى، نشر معروف.

6- ر.ك : رسول جعفریان، صفویه از ظهور تا زوال، ص 237.

نام مستعار کاربر : رامین الهامی

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.