ŞEYH MUFİD

   Doğumu

   Şeyh Mufid, Muhammed bin Muhammed bin Nûman, 336 h.k. yılında Bağdat havalisinde doğdu.

   İlmî Şahsiyeti

   Şeyh Mufid, Şia dünyasındaki en parlak yıldızlardandır. O hem mütekellim, hem de fakihtir. İbn-i Nedim, el-Fihrist'in 5. makalesinin 2. feninde, Şia mütekellimleri hakkında bahsederken Şeyh Mufid için "İbn-i Muallim" diye hitap etmiş ve onu çok övmüştür. Fıkıh alanındaki en meşhur kitabı el-Muknia'dır.

   Şeyh'in dâmadı Ebu Yâlâ Câferî, şöyle der: "Şeyh Mufid geceleri çok az uyurdu. Gecenin geri kalan kısmını namaz, mütalaa, ders veya Kuran okumakla geçirirdi."

   Şeyh Mufid, ilk tahsilatına kendi ailesinin yanında başladı. Şeyhin ailesi en temiz, en üstün ve Şialıkta en asil aile idi. Şeyhin ailesi Ehl-i Beyt âşıklarından olan bir aileydi.

   Şeyh, ilk tahsilatını tamamladıktan sonra Bağdat'a gitti. Orada büyük üstatların huzurlarından feyizler aldıktan sonra kendisi Kelam, Fıkıh ve Usul alanlarında önde gelen şahsiyetlerden oldu. Şeyh Mufid, Şia ve Sünnî büyükleri nezdinde çok büyük bir makam ve menzile sahiptir.

   Büyüklerin Şeyh Mufid hakkındaki sözleri

   1- Necaşi: Şeyhin ünlü ve güvendiği talebesidir. Onun hakkında şöyle der: "Muhammed bin Muhammed bin Nûman bin Abdusselam bin Cabir bin Nûman bin Said bin Cubeyr, bizim şeyhimiz ve üstadımızdır. Onun fıkıh, hadis ve sika hakkındaki fazlı bizim söyleyebileceğimiz şeylerden daha meşhur ve daha büyüktür. Onun çeşitli dallarda eserleri vardır."

   2- Şeyh Tûsî: Şeyh Mufid'in ünlü ve en başarılı öğrencisidir. el-Fihrist kitabında üstadı hakkında şöyle diyor: "İbn-i Muallim diye meşhur olan Muhammed bin Muhammed bin Nûman, İmamiye Mektebi'nin mütekellimlerindendir. Kendi zamanında mezhebin reisi ve mercii idi. Fıkıh ve Kelam'da herkesten önde idi. Güzel hafızası, dakik zihni vardı. Sorulara cevap vermede çok atikti. Onun, küçük-büyük iki yüzden fazla eseri vardır."

   3- İbn-i Hacer Askalanî: Askalanî de onun hakkında şöyle diyor: "O çok abit, zahit ve huşû ehli idi. Sürekli ilim öğrenir ve öğretirdi. Ulemanın çoğu ondan faydalanırdı. Onun tüm Şiaların üzerinde hakkı vardır. Babası Vasıt'ta yaşıyordu, öğretmenlik yapıyordu. Ukberî'de şehit düştü. Azud'ud-Devle'nin onun mülakat ettiği ve hastalandığında ziyaretine gittiği söylenmektedir."

   4- İmam Hanbelî: Bu Ehl-i Sünnet alimi de onun hakkında şöyle diyor: "O, İmamiye'nin büyüklerindendi. Fıkıh ve Kelam'da reis idi. O, her mektebin bilginleriyle mübahase ve münazara ederdi. Âl-i Bûye Devleti'nde çok önemli bir konuma sahipti. Çok sadaka verir, çok namaz kılar, oruç tutar, güzel elbiseler giyinirdi. Azud'ud-Devle onu ziyaret ederdi. Yaklaşık 76 yıl yaşadı, 200'den fazla ilmî eserler verdi. Cenaze töreni çok meşhurdur. Ramazan Ayı'nda vefat etti; 80 binden fazla Şia onun cenaze törenine katıldı."

   Üstatları

1- İbn-i Kevleveyh-i Kummî

2- Şeyh Saduk

3- İbn-i Velid Kummî

4- Ebu Galip Zirarî

5- İbn-i Cüneyt İskafî

6- Ebu Ali Sûlî Basrî

7- Ebu Abdullah Safvanî

   Öğrencileri

1- Seyit Murtaza Alem'ul-Hüdâ

2- Seyit Razî

3- Necaşî

4- Şeyh Tûsî

5- Ebul Fetih Keracikî

6- Ebu Yâlâ Câfer bin Sâlar

   Eserleri

   Seçkin öğrencisi Şeyh Tûsi'nin naklettiğine göre 200'den fazla kitabı vardır. Başlıca eserleri şunlardır:

1- el-Muknia

2- el-Faraiz'uş-Şer'iyye

3- Ahkam'un-Nisa

4- el-Kelam fi Delail'il-Kurân

5- Vucuh-u Îcaz'il-Kurân

6- en-Nusret fi Fazl'il-Kurân

7- Evail'ul-Makalât

8- Nakz-u Fazilet'il-Mûteziliye

9- el-İfsah

10- el-İzah

   Vefatı

   Şeyh Mufid, 413 h.k. yılında Bağdat'ta 75 yıl hizmet ve çabadan sonra vefat etti. Gerek halk, gerekse ulema tarafından saygıyla anıldı. Şeyh Tûsî, kendisinin de hazır bulunduğu cenaze törenini şöyle anlatıyor: Onun vefatında dost ve düşmanın çokluğu, namaz kılmak ve ağlamak için, benzerine rastlanılmamış bir şeydir. Seksen bin Şia onu teşyî etti. Seyit Murtaza Alem'ul-Hüdâ onun cenaze namazını kıldırdı. Şeyh Mufid, İmam Cevad (a.s)'ın Harem-i Şerif'inde, o hazretin ayak uçlarında daha önce toprağa verilmiş olan üstadı İbn-i Kevliveyh'in yanı başında toprağa verildi.