EV, ARABA VE ARSA SATIŞI

S.898: Humusu verilmeyen mal ile yapılan eve humus lazım gelir mi? Eğer humus lazım gelirse, şu anki mi, yoksa inşa edildiği dönemdeki değeri üzerinden mi verilmelidir?
C: Söz konusu ev eğer kendi meskeni değilse ve evin inşaat malzemelerini ve işçi ücretlerini bizzat humusu verilmeyen para ile karşılamışsa o evin bugünkü adilane fiyatı üzerinden humusunu vermelidir.
Ama evi borç ve veresiye mal ile yaptırır, sonra humusu verilmeyen malla borcunu öderse, sadece ödediği borç miktarındaki paraya humus vermelidir.
S.899: Başka bir ev satın almak için evimi sattım; daha sonra ona humus lazım geldiğini öğrendim. Humusunu verdiğim takdirde diğer bir ev almağa gücüm yetmiyor. Evi satmadan öncede evin döşemesi için paraya ihtiyacım vardı. Bu durumda yapmam gereken nedir?
C: Satılan dâireden elde edilen para aynı yıl içinde ihtiyaç olan ev alımı veya diğer ihtiyaçları karşılamak için kullanılırsa onda humus yoktur.
S.900: Bir süre önce içinde oturduğum dâireyi sattım. Bu da tam humus yılımın başına rastladı. Kendimi şer’î hakları yerine getirmekle görevli biliyorum. Yaşadığım şu günlerde bir zorlukla karşılaştım, bu konuda yapmam gereken nedir?
C:  Satılan evi humusu olmayan mal ile almışsanız onun satışından elde edilen parada humus yoktur. Yine, elde edilen parayı satış yılının giderlerini karşılamak için, mesela; ihtiyacınız olan ev veya diğer şeyleri satın almak için harcarsanız humusunu vermeniz farz değildir.
S.901: Şehirlerden birinde inşaat halinde olan bir evim var. Ben de şu anda devlet lojmanlarında kaldığım için o eve ihtiyacım yok; onu satarak geliri ile kendime özel bir otomobil almak istiyorum, acaba evin satış bedelinde humus var mıdır?
C: Söz konusu evi aynı yılın kazancıyla o yılın ihtiyacı olarak oturmak için almış veya inşa etmişseniz, onun satış bedelini aynı yılın giderlerinde kullandığınız takdirde ona humus lazım gelmez. Böyle değilse ihtiyaten farz olarak onun humusunu vermelisiniz.
S.902: Evime bir kaç demir kapı satın aldım; beğenmediğim için iki yıl sonra sattım. Bu satıştan elde edilen parayı, (bu kapıların yerine) aynı fiyata aluminyumdan kapı yapmaları için aluminyum şirketine yatırdım. Acaba bu parada humus var mıdır?
C: Sorudaki takdirde kapıların satışından elde edilen para aynı yıl ev kapılarının alımında kullanılmışsa onda humus yoktur.
S.903: Bir şirkete, ileride bana ev yeri vermeleri için, bir kısmını borç temin ederek 100 bin tümen verdim. Şu anda o paranın üzerinden bir yıl geçmektedir; şimdiye kadar borcumun bir miktarını da ödemiş bulunmaktayım; bu paraya humus lazım gelir mi ve (eğer gelirse) ne kadar gelir?
C: Eğer ihtiyaç olan ev için alınan yer, önceden bir miktar ödeme yapılmaya bağlı ise ona verdiğiniz parada -kazancınızdan olsa bile- humus yoktur.
S.904: Evini satıp ondan aldığı parayı kâr ortaklığı için bankaya yatırırsa humus yılı girdiğinde hükmü nasıl olur? Ev alıncaya kadar bu parayı elinde bekletirse hükmü nedir?
C: Söz konusu evi yıllık kazancından, oturmak için yıllık ihtiyacından sayılsın diye kazanç yılında almış veya inşa etmiş olursa, sonra onu satıp  satış bedelini humus yılında ihtiyaçlarında kullanırsa humusu yoktur. Böyle değilse ihtiyaten farz olarak onun humusunu vermelidir.
S.905 a: Ev için depozit olarak verilen parada humus var mıdır?
b: Ev veya araç almak için tedricen biriktirilen paraya humus lazım gelir mi?
C: Geçimde gerekli olan eşyaları satın almak için biriktirilen mal kazançtan olursa, humus yılı geldikten sonra ona humus lazım gelir. Kazancından ev sahibine verdiği borca, borçludan parayı almadığı sürece humus lazım gelmez.
S.906: Kazanç yılı esnasında yılın kazancıyla otomobil satın alan bir şahıs bir kaç yıl sonra humus yılı içerisinde bu otomobili satıyor. Bu satıştan elde edilen paranın bir kısmıyla daha önceleri almış olduğu arabanın borcunu ödüyor ve bir kısmını da önceki yıllara ait vergi borçlarının aylık taksitlerini ödeyebilmek için bankaya yatırıyor ve bunlardan artan parayı ise banka da olan kâr ortaklığı hesabına yatırıyor. Bu durumda:
1- Otonun satışından alınan paranın tümüne humus lazım gelir mi?
2- Arabasının borcunu bu paradan düşebilir mi?
3- Bu para ile arabanın borcunu, vergi borçlarının tamamını veya en azından bir yılın taksitlerini ödeyebilir mi?
C: Arabanın satış bedelini, borç ve buna benzer ihtiyaçları için satışının gerçekleştiği humus senesinde sarf etmişse onda humus yoktur. Ama, kâr-zarar ortaklığı ve gelecekteki vergi borçlarını ödeyebilmek için bankaya yatırmış olduğu paranın humusunu humus yılı girdiğinde, ihtiyaten farz olarak vermelidir.
S.907: Bir kaç yıl önce humusu verilmemiş para ile bir araba satın aldım. Şu an onu aldığım fiyatın bir kaç katına satabilirim. Şimdi onu satarak oturmam için bir ev almak istiyorum. Arabamı sattığımda ondan alacağım paranın tümüne mi, yoksa sadece satın aldığımda ödediğim paraya mı humus lazım gelir? Şöyle ki, alım - satımdaki fiyat farkı arabanın satış yılının kazancından hesaplanarak, onun üzerinden bir yıl geçtikten sonra, ihtiyaçlarda kullanılmadığı takdirde ona humus lazım gelir mi?
C: Eğer arabaya ihtiyacınız olur ve onu kazanç yılında yıllık kazancınızdan alır ve sonra satarak bedeliyle humus yılında ev satın almak gibi bir ihtiyacınızı karşılamak için sarfederseniz arabanın bedelinde humus yoktur.
Böyle değilse, ihtiyaten farz olarak humus yılının sonunda onun satışından elde edilen paranın humusunu vermek üzerinize farzdır. Eğer arabanızı ticari amaçla çalıştırmak için veresiye veya borç para ile almış iseniz ve sonra onun borçlarını kazancınızla öderseniz, sadece onun borçlarına ödemiş olduğunuz miktarının humusunu vermelisiniz.
Böyle değil de, onu kazancınız ile satın almış iseniz, satış günündeki bedelinin tamamının humusunu vermeniz farzdır.
S.908: Sade bir evim vardı. Bazı sebeplerden dolayı başka bir ev almaya karar verdim. Ev alımında eksik kalan parayı tamamlamak ve borçlarımı ödeyebilmek için ticarî amaçla çalıştırdığım arabayı satmak zorunda kaldım. Bankadan ve şehrimizin “Karzulhasene” kurumundan da kredi aldım. Elbette, arabanın satışı humus yılım girmeden önce gerçekleşti; ondan elde edilen para ile borçlarımın bir kısmını kapattım. Acaba bu satıştan elde edilen parada humus var mıdır?
C: Sorudaki takdirde arabanın satış bedelinde humus yoktur.
S.909: İnsanın yıllık kazancı ile kendisinin veya ailesinin ihtiyacını karşılamak amacıyla satın aldığı ev, otomobil ve ihtiyaç olan diğer eşyaları, zaruret ya da daha iyilerini almak amacıyla satacak olursa humus yönünden bunların durumu ne olur?
C: Satılan şeyin bedelini aynı humus yılında ihtiyaç olan şeyde sarfetmiş ise ona humus lazım gelmez. Böyle değil ise yeni humus yılı girdiğinde humusunu ihtiyaten farz olarak vermelidir. Ancak, humusunu verdiğinde geriye kalan miktar gelecek yılın ihtiyacını karşılamazsa üzerine humus farz olmaz.
S.910: Mü’min bir şahıs, özel arabasını yada evini satıp, onlardan alacağı paranın üstünü tamamlayarak daha iyisini almak istiyor. Buradaki humusun hükmü nedir?
C: İhtiyacı olan şeyi satar ve onun satış bedelini aynı humus yılının ihtiyacında kullanırsa onda humus yoktur. Ama, o parayı, yıl sonuna kadar harcamazsa onun humusunu ihtiyaten farz olarak vermelidir. Ancak, elindeki malın humusunu verdiğinde geri kalanı gelecek yılın ihtiyacını karşılamazsa o zaman humusunu vermek üzerine farz değildir.
S.911: Humusu verilmiş maldan ticaret kastı olmaksızın sadece yararlanmak amacıyla ev, araba veya diğer ihtiyaçlarını alır, sonra bir sebepten dolayı satarsa o malların fiyatının yükselmesi yüzünden humus lazım gelir mi?
C: Sorudaki takdirde kıymet yükselmesinden meydana gelen kârda humus yoktur.