چهل حدیث روزه

1-پایه‏ هاى اسلام

قال الباقر علیه السلام: بنى الاسلام على خمسة اشیاء، على الصلوة و الزكاة و الحج و الصوم و الولایه.

امام باقر علیه السلام فرمود: اسلام بر پنج چیز استوار است، برنماز و زكات حج و روزه و ولایت (رهبرى اسلامى).

(فروع كافى، ج 4 ص 62، ح 1 )

2-فلسفه روزه

قال الصادق علیه السلام: انما فرض الله الصیام لیستوى به الغنى و الفقیر.

امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند روزه را واجب كرده تا بدین وسیله دارا و ندار (غنى و فقیر) مساوى گردند.

(من لا یحضره الفقیه، ج 2 ص 43، ح 1 )

3-روزه آزمون اخلاص

قال امیرالمومنین علیه السلام:  فرض الله ... الصیام ابتلاء لاخلاص الخلق‏امام على علیه السلام فرمود:

خداوند روزه را واجب كرد تا به وسیله آن اخلاص خلق را بیازماید. (نهج البلاغه، حكمت 252 )

4-روزه یاد آور قیامت

قال الرضا علیه السلام: انما امروا بالصوم لكى یعرفوا الم الجوع و العطش فیستدلوا على فقر الاخر.

امام رضا علیه السلام فرمود: مردم به انجام روزه امر شده‏اند تا درد گرسنگى و تشنگى را بفهمند و به واسطه آن فقر و بیچارگى آخرت را بیابند. (وسائل الشیعه، ج 4 ص 4 ح 5 علل الشرایع، ص 10 )

5-روزه زكات بدن

قال رسول الله صلى الله علیه و آله لكل شیئى زكاة و زكاة الابدان الصیام.

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: براى هر چیزى زكاتى است و زكات بدنها روزه است. (الكافى، ج 4، ص 62، ح 3 )

6-روزه سپر آتش

قال رسول الله صلى الله علیه و آله: الصوم جنة من النار. رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:

روزه سپر آتش (جهنم) است. «یعنى بواسطه روزه گرفتن انسان از آتش جهنم در امان خواهد بود.»(الكافى، ج 4 ص 162)

7-اهمیت روزه

الصوم فى الحر جهاد. رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: روزه گرفتن در گرما، جهاد است. (بحار الانوار، ج 96، ص 257)

8-روزه نفس

قال امیرالمومنین علیه السلام: صوم النفس عن لذات الدنیا انفع الصیام.

امیرالمومنان على علیه السلام فرمود:

روزه نفس از لذتهاى دنیوى سودمندترین روزه‏هاست. (غرر الحكم، ج 1 ص 416 ح 64 )

9-روزه واقعى

قال امیرالمومنین علیه السلام: الصیام اجتناب المحارم كما یمتنع الرجل من الطعام و الشراب.

امام على علیه السلام فرمود:

روزه پرهیز از حرامها است همچنانكه شخص از خوردنى و نوشیدنى پرهیز مى‏كند. (بحار ج 93 ص 249)

10-برترین روزه

قال امیرالمومنین علیه السلام: صوم القلب خیر من صیام اللسان و صوم اللسان خیر من صیام البطن.

امام على علیه السلام فرمود:

روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه شكم است. (غرر الحكم، ج 1، ص 417، ح 80)

11-روزه چشم و گوش

قال الصادق علیه السلام: اذا صمت فلیصم سمعك و بصرك و شعرك و جلدك.

امام صادق علیه السلام فرمود:

آنگاه كه روزه مى‏گیرى باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه‏دار باشند.«یعنى از گناهان پرهیز كند.»

(الكافى ج 4 ص 87، ح 1)

12-روزه اعضا و جوارح

عن فاطمه الزهرا سلام الله علیها: ما یصنع الصائم بصیامه اذا لم یصن لسانه و سمعه و بصره و جوارحه.

حضرت زهرا علیها السلام فرمود:

روزه‏دارى كه زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ نكرده روزه‏اش به چه كارش خواهد آمد. (بحار، ج 93 ص 295)

13-روزه ناقص

قال الباقر علیه السلام:

لا صیام لمن عصى الامام و لا صیام لعبد ابق حتى یرجع و لا صیام لامراة ناشزة حتى تتوب و لاصیام لولد عاق حتى یبر.

امام باقر علیه السلام فرمود:

روزه این افراد كامل نیست:

1 - كسى كه امام (رهبر) را نافرمانى كند.

2 - بنده فرارى تا زمانى كه برگردد.

3 - زنى كه اطاعت‏شوهر نكرده تا اینكه توبه كند.

4 - فرزندى كه نافرمان شده تا اینكه فرمانبردار شود. (بحار الانوار ج 93، ص 295.)

14-روزه بى ارزش

قال امیرالمومنین علیه السلام:

كم من صائم لیس له من صیامه الا الجوع و الظما و كم من قائم لیس له من قیامه الا السهر و العناء.

امام على علیه السلام فرمود:

چه بسا روزه‏دارى كه از روزه‏اش جز گرسنگى و تشنگى بهره‏اى ندارد و چه بسا شب زنده‏دارى كه از نمازش جز بیخوابى و سختى سودى نمى‏برد. (نهج البلاغه، حكمت 145)

15-روزه و صبر

عن الصادق علیه السلام فى قول الله عزوجل:  «واستعینوا بالصبر و الصلوة‏»  قال: الصبر الصوم.

امام صادق علیه السلام فرمود:

خداوند عزو جل كه فرموده است: از صبر و نماز كمك بگیرید، صبر، روزه است. (وسائل الشیعه، ج 7 ص 298، ح 3)

16-روزه و صدقه

قال الصادق علیه السلام: صدقه درهم افضل من صیام یوم.

امام صادق علیه السلام فرمود:

یك درهم صدقه دادن از یك روز روزه مستحبى برتر و والاتر است. (وسائل الشیعه، ج 7 ص 218، ح 6 )

17-پاداش روزه

قال رسول الله صلى الله علیه و آله: قال الله تعالى: الصوم لى و انا اجزى به

رسول خدا فرمود خداى تعالى فرموده است:

روزه براى من است و من پاداش آن را مى‏دهم. (وسائل الشیعه ج 7 ص 294، ح 15 و 16 ; 27 و 30 )

18-جرعه نوشان بهشت

قال رسول الله صلى الله علیه و آله:

من منعه الصوم من طعام یشتهیه كان حقا على الله ان یطعمه من طعام الجنة و یسقیه من شرابها.

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:

كسى كه روزه او را از غذاهاى مورد علاقه‏اش باز دارد برخداست كه به او از غذاهاى بهشتى بخورانند و از شرابهاى بهشتى به او بنوشاند. (بحار الانوار ج 93 ص 331 )

19-خوشا بحال روزه داران

قال رسول الله صلى الله علیه و آله: طوبى لمن ظما او جاع لله اولئك الذین یشبعون یوم القیامة

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: خوشا بحال كسانى كه براى خدا گرسنه و تشنه شده‏اند اینان در روز قیامت‏سیر مى‏شوند.( وسائل الشیعه، ج 7 ص 299، ح‏2. )

20-مژده به روزه‏داران

قال الصادق علیه السلام:

من صام لله عزوجل یوما فى شدة الحر فاصابه ظما و كل الله به الف ملك یمسحون وجهه و یبشرونه حتى اذا افطر.

امام صادق علیه السلام فرمود:

هر كس كه در روز بسیار گرم براى خدا روزه بگیرد و تشنه شود خداوند هزار فرشته را مى‏گمارد تا دست‏به چهره او بكشند و او را بشارت دهند تا هنگامى كه افطار كند. (الكافى، ج 4 ص 64 ح 8; بحار الانوار ج 93 ص 247 )

21-شادى روزه دار

قال الصادق علیه السلام :

للصائم فرحتان فرحة عند افطاره و فرحة عند لقاء ربه

امام صادق علیه السلام فرمود: براى روزه دار دو سرور و خوشحالى است:

1 - هنگام افطار 2 - هنگام لقاء پروردگار (وقت مردن و در قیامت) (وسائل الشیعه، ج 7 ص 290 و 294 ح‏6 و 26.)

22-بهشت و باب روزه‏دارن

قال رسول الله صلى الله علیه و آله: ان للجنة بابا یدعى الریان لا یدخل منه الا الصائمون.

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:

براى بهشت درى است‏بنام (ریان) كه از آن فقط روزه داران وارد مى‏شوند. (وسائل الشیعه، ج 7 ص 295، ح‏31. )

23-دعاى روزه‏داران

قال الكاظم (علیه السلام) :دعوة الصائم تستجاب عند افطاره

امام كاظم (علیه السلام) فرمود: دعاى شخص روزه‏دار هنگام افطار مستجاب مى‏شود. (بحار الانوار ج 92 ص 255 ح 33.)

24-بهار مومنان

قال رسول الله (صلى الله علیه و آله):

الشتاء ربیع المومن یطول فیه لیله فیستعین به على قیامه و یقصر فیه نهاره فیستعین به على صیامه.

رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود: زمستان بهار مومن است از شبهاى طولانى‏اش براى شب زنده‏دارى واز روزهاى كوتاهش براى روزه دارى بهره مى‏گیرد. (وسائل الشیعه، ج 7 ص 302، ح 3. )

25-روزه مستحبى

قال الصادق (علیه السلام) :

من جاء بالحسنة فله عشر امثالها من ذلك صیام ثلاثة ایام من كل شهر.

امام صادق علیه السلام فرمود: هر كس كار نیكى انجام دهد ده برابر آن پاداش دارد و از جمله آنها سه روز روزه در هر ماه است. (وسائل الشیعه، ج 7، ص 313، ح 33 )

26-روزه ماه رجب

قال الكاظم (علیه السلام) :

رجب نهر فى الجنه اشد بیاضا من اللبن و احلى من العسل فمن صام یوما من رجب سقاه الله من ذلك النهر.

امام كاظم (علیه السلام) فرمود:

رجب نام نهرى است در بهشت از شیر سفیدتر و از عسل شیرین‏تر هركس یك روز از ماه رجب را روزه بگیرد خداوند از آن نهر به او مى‏نوشاند. من لا یحضره الفقیه ج 2 ،ص 56 ،ح 2 ونیز وسائل الشیعه ج 7، ص ،350 ح 3 )

27-روزه ماه شعبان

من صام ثلاثة ایام من اخر شعبان و وصلها بشهر رمضان كتب الله له صوم شهرین متتابعین.

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

هر كس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و به روزه ماه رمضان وصل كند خداوند ثواب روزه دو ماه پى در پى را برایش محسوب مى‏كند. (وسائل الشیعه ج 7 ص 375،ح 22 )

28-افطارى دادن(1)

قال الصادق (علیه السلام): من فطر صائما فله مثل اجره

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

هر كس روزه دارى را افطار دهد، براى او هم مثل اجر روزه دار است. (الكافى، ج 4 ص 68، ح 1 )

29-افطارى دادن (2)

قال الكاظم (علیه السلام) :فطرك اخاك الصائم خیر من صیامك.

امام كاظم (علیه السلام) فرمود:

افطارى دادن به برادر روزه دارت از گرفتن روزه (مستحبى) بهتر است. ا(لكافى، ج 4 ص 68، ح 2 )

30-روزه خوارى

قال الصادق (علیه السلام): من افطر یوما من شهر رمضان خرج روح الایمان منه

امام صادق (علیه السلام)فرمود:

هر كس یك روز ماه رمضان را (بدون عذر)، بخورد - روح ایمان از او جدا مى‏شود (وسائل الشیعه، ج 7 ص 181، ح 4 و 5

من لا یحضره الفقیه ج 2 ص 73، ح 9 )

31-رمضان ماه خدا

قال امیرالمومنین(ع):شهر رمضان شهر الله و شعبان شهر رسول الله و رجب شهرى

امام على (علیه السلام) فرمود:

رمضان ماه خدا و شعبان ماه رسول خدا و رجب ماه من است. (وسائل الشیعه، ج 7 ص 266، ح 23.)

32-رمضان ماه رحمت

قال رسول الله (صلى الله علیه و آله) :... و هو شهر اوله رحمة و اوسطه مغفرة و اخره عتق من النار.

رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود:

رمضان ماهى است كه ابتدایش رحمت است و میانه‏اش مغفرت و پایانش آزادى از آتش جهنم.

(بحار الانوار، ج 93، ص 342 )

33-فضیلت ماه رمضان

قال رسول الله (صلى الله علیه و آله):

ان ابواب السماء تفتح فى اول لیلة من شهر رمضان و لا تغلق الى اخر لیلة منه

رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود: درهاى آسمان در اولین شب ماه رمضان گشوده مى‏شود و تا آخرین شب آن بسته نخواهد شد. (بحار الانوار، ج 93، ص 344 )

34-اهمیت ماه رمضان

قال رسول الله (صلى الله علیه و آله)

لو یعلم العبد ما فى رمضان لود ان یكون رمضان السنة

رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود: اگر بنده «خدا» مى‏دانست كه در ماه رمضان چیست [چه بركتى وجود دارد] دوست مى‏داشت كه تمام سال، رمضان باشد. (بحار الانوار، ج 93، ص 346 )

35-قرآن و ماه رمضان

قال الرضا (علیه السلام)

من قرا فى شهر رمضان ایة من كتاب الله كان كمن ختم القران فى غیره من الشهور.

امام رضا (علیه السلام) فرمود:

هر كس ماه رمضان یك آیه از كتاب خدا را قرائت كند مثل اینست كه درماههاى دیگر تمام قرآن را بخواند.

(بحار الانوار ج 93، ص 346 )

36-شب سرنوشت‏ساز

قال الصادق (علیه السلام) :

راس السنة لیلة القدر یكتب فیها ما یكون من السنة الى السنة.

امام صادق (علیه السلام) فرمود: آغاز سال (حساب اعمال) شب قدر است. در آن شب برنامه سال آینده نوشته مى‏شود.( وسائل الشیعه، ج 7 ص 258 ح 8)

37-برترى شب قدر

قیل لابى عبد الله (علیه السلام) :

كیف تكون لیلة القدر خیرا من الف شهر؟ قال: العمل الصالح فیها خیر من العمل فى الف شهر لیس فیها لیلة القدر.

از امام صادق (علیه السلام) سوال شد:

چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟ حضرت فرمود: كار نیك در آن شب از كار در هزار ماه كه در آنها شب قدر نباشد بهتر است. (وسائل الشیعه، ج 7 ص 256، ح 2 )

38-تقدیر اعمال

قال الصادق (علیه السلام) :

التقدیر فى لیلة تسعة عشر و الابرام فى لیلة احدى و عشرین و الامضاء فى لیلة ثلاث و عشرین.

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

برآورد اعمال در شب نوزدهم انجام مى‏گیرد و تصویب آن در شب بیست ویكم و تنفیذ آن در شب بیست‏سوم.

(وسائل الشیعه، ج 7 ص 259 )

39-احیاء شب قدر

عن فضیل بن یسار قال:

كان ابو جعفر (علیه السلام) اذا كان لیلة احدى و عشرین و لیلة ثلاث و عشرین اخذ فى الدعا حتى یزول اللیل فاذا زال اللیل صلى.

فضیل بن یسار گوید:

امام باقر (علیه السلام) در شب بیست و یكم و بیست‏سوم ماه رمضان مشغول دعا مى‏شد تا شب بسر آید و آنگاه كه شب به پایان مى‏رسید نماز صبح را مى‏خواند. (وسائل الشیعه، ج 7، ص 260، ح 4 )

40-زكات فطره

قال الصادق (علیه السلام):

ان من تمام الصوم اعطاء الزكاة یعنى الفطرة كما ان الصلوة على النبى (صلى الله علیه و آله) من تمام الصلوة.

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

تكمیل روزه به پرداخت زكاة یعنى فطره است، همچنان كه صلوات بر پیامبر (صلى الله علیه و آله) كمال نماز است.

(وسائل الشیعه، ج 6 ص 221، ح 5)