وهابیت، مبانی فكری و كارنامه‌‌ی عملی(3)

در بررسی اندیشه‌ی ابن تیمیه بر این نكته انگشت تأكید نهادیم كه: ابن تیمیه در عصری می‌زیست كه مسلمانان از شرق و غرب در معرض حمله‌ی مغولان و صلیبیان قرار داشتند و «اتحاد بر پایه‌ی اصول مشترك اعتقادی» نیاز فوری و حیاتی آنها بود.

در چنان وضعیت دشواری كه حقیقتا «از منجنیق فلك، سنگ فتنه می‌بارید»... بی‌گمان باید گفت كه ابن‌تیمیه بدترین و نامناسبترین زمان و مكان را برای طرح آراء تفرقه‌انگیز خود، انتخاب كرده بود.

به هر روی افكار او از همان روز نخست توسط اندیشمندان بزرگ مسلمان در بوته‌ی نقد قرار گرفت و آن نقدهای مستدل و كوبنده، مكتب وی را به سرعت مطرود و منزوی ساخت. مع‌الوصف حدود 5 قرن پس از ابن‌تیمیه، آراء وی توسط فردی موسوم به محمد بن عبدالوهاب از زاویه‌ی انزوا وگمنامی به درآمد و با ترویج آن به قوه‌ی شمشیر، موجی نو از تفرقه و كشتار بین مسلمانان به راه افتاد.

متأسفانه طرح مجدد افكار ابن‌تیمیه از سوی محمد بن عبدالوهاب همچون طرح آنها توسط خود ابن تیمیه در شرایط واوضاع تاریخی بسیار نامناسبی صورت گرفت كه از جهاتی شاید بتوان گفت سخت‌تر و ناگوارتر از اوضاع زمان ابن تیمیه بود. تو گویی اساسا وضع این افكار برای ایجاد شكاف و اختلاف میان مسلمین، آن هم در بدترین اوضاع و شرایط تاریخی بود.

ترویج آراء ابن تیمیه از سوی محمد بن عبدالوهاب (كه عنوان مكتب وهابیت را به خود گرفت) و سپس حمله‌ی وهابیان با پشتیبانی سیاسی- نظامی شیوخ برخی از قبایل «نجد» به مناطق مسلمان‌نشین حجاز و عراق و شام و یمن، در دهه‌های نخست قرن 13 هجری و قرن 19 میلادی صورت پذیرفت و این در حالی بود كه امت اسلام از چهار سو مورد هجمه‌ی شدید استعمارگران صلیبی قرار داشت:

انگلیسی‌ها بخشی عظیم از هند را – با زور و تزویر- از دست مسلمانان خارج ساخته و با پایان دادن به شوكت امپراتوری مسلمان تیموری، خواب تسخیر پنجاب و كابل و سواحل خلیج فارس را می‌دیدند و قشون آنان گام به گام به سمت جنوب و غرب ایران پیشروی می‌كرد.

فرانسوی‌ها به رهبری ناپلئون مصر و سوریه و فلسطین را با قوه‌ی قهریه اشغال كرده و در حالی كه به امپراتوری مسلمان عثمانی چنگ و دندان نشان می‌دادند، در اندیشه‌ی نفوذ به هند بودند.

روس‌های تزاری (كه مدعی جانشینی «سزارهای مسیحی» روم شرقی بودند) با حملات مكرر به ایران و عثمانی می‌كوشیدند قلمرو حكومت خویش را از یك‌سو تا قسطنطنیه وفلسطین و از سوی دیگر تا خلیج فارس گسترش دهند و بدین منظور، اشغال نظامی متصرفات ایران و عثمانی در اروپا و قفقاز را در صدر برنامه‌های خود قرار داده بودند.

حتی آمریكایی‌ها نیز چشم طمع به كشورهای اسلامی شمال آفریقا دوخته و با گلوله‌باران شهرهای لیبی و الجزایر سعی در رخنه و نفوذ به جهان اسلام داشتند. جنگ اتریش با عثمانی بر سر صربستان و همكاری ناوگان جنگی هلند با انگیسی‌ها در محاصره‌ی نظامی پایتخت الجزایر نیز در همین دوران بحرانی صورت پذیرفت.

در چنین دوران سختی كه مسلمانان نیاز حیاتی به همدلی و همكاری بر ضد دشمن مشترك داشتند، محمد بن عبدالوهاب مسلمانان را به جرم «شفاعت‌خواهی از پاكان» و «زیارت قبور اولیاء خدا» مشرك و بت‌پرست و واجب القتل خواند و اعراب بادیه‌نشین را برانگیخت كه مناطق سنی‌نشین و شیعه‌نشین حجاز و عراق و شام و یمن را به خاك و خون بكشند و اموال مسلمین را به عنوان غنیمت جهاد با كفار به غارت برند.

نكته‌ی بسیار عجیب و غیرقابل هضم در این كار، جریان فتوای محمد‌بن عبدالوهاب (به عنوان یك فقیه مسلمان) به تكفیر مسلمانان جهان و تشویق و تحریض پیروان خویش به قتل و غارت فجیع آنان به اتهام شرك و بت‌پرستی است كه صحنه‌های جانگذازی در طول دو قرن اخیر پیش آورده است چنین فتوایی در بین پیروان الهی كمتر سابقه دارد.

وی در كتاب كشف الشبهات می‌نویسد: كسانی كه فرشتگان و پیامبران و اولیاءالله را شفیع قرار داده و به وسیله‌ی آنان نزد پروردگار تقرب می‌جویند، خونشان حلال و قتل آنان جایز است.(1)

خشونت و قساوتی كه در ذات این مكتب نهفته و مظاهر آن ترورهای فجیع پاكستان و افغانستان است بسیار دور از باور

است.

پیوند به:

وهابیت، مبانی فكری و كارنامه‌‌ی عملی (2)

وهابیت، مبانی فكری و كارنامه‌‌ی عملی (1)

1) كشف‌الشبهات صص 58-87 چاپ دارالقلم