چند شرط برای مشروعیت قسم

برای  اینکه قسم از مشروعیت برخوردار شود باید دارای چه شرایطی باشد؟

قسم شرعی دارای شرایط ویژه ای می باشد، از جمله اینکه:
1. از روى قصد و اختیار قسم بخورد، بنابراین قسم خوردن بچّه و كسى كه مجبورش كرده اند، درست نیست. همچنین اگر در حال عصبانى بودن بدون اراده و قصد قسم بخورد.

2. كارى را كه براى انجام آن قسم مى‏ خورد، باید حرام و مكروه نباشد. كارى را كه قسم بر ترک آن مى‏ خورد، واجب و مستحب نباشد. اگر براى انجام كار مباحى قسم مى‏ خورد، باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، همچنین اگر قسم براى ترک كار مباحى مى‏ خورد، باید انجام آن در نظر مردم بهتر از تركش نباشد.

3. به یكى از نام هاى خداوند قسم یاد كند، خواه نامى ‏باشد كه به غیر ذات مقدّس او گفته نمى‏شود، مانند «خدا» و «اللَّه» یا نامى كه به غیر او نیز گفته مى‏شود، ولى از قرائن معلوم است كه مقصودش خداست، بلكه اگر به نام هایى قسم یاد كند كه بدون قرینه خدا به نظر نمى‏آید، ولى او قصد خدا را كند، بنابر احتیاط واجب باید به آن قسم عمل كند.

4. قسم را باید به زبان بیاورد.

5. عمل كردن به قسم براى او ممكن باشد. اگر موقعى كه قسم مى‏خورد، ممكن باشد، ولى بعداً عاجز شود یا مشقّت شدید داشته باشد، از همان وقت كه چنین شده قسم او به هم مى‏ خورد.

 من بارها قسم خورده ام و دست روی قرآن گذاشتم و یا جان پدر و مادرم را قسم خوردم که دیگه سیگار نکشم ولی موفق نبودم و دوباره سیگار کشیدم حالا تکلیف من چیست؟

یکی از شرایط صحیح بودن قسم این است که انجام آنچه قسم می خورد برای وی ممکن باشد و یا مشقت شدید نداشته باشد؛ بنا بر این اگر از ابتدا ترک سیگار برای شما ممکن نبوده و یا مشقت زیاد داشته و یا بعد از مدتی این طور شده، قسمی که خورده اید، شرایط شرعی را نداشته و شکستن آن باعث واجب شدن کفاره نمی شود.
توجه بفرمایید که تشخیص این که قسم شما صحیح بوده یا نه و این که کفاره واجب شده یا نه به عهده خود شماست.

آیا قسم دروغ خوردن کفاره دارد؟ قسم شکستن چه طور؟ کفاره آنها چیست؟

قسم خوردن به دروغ، حرام است و باید برای جبران آن توبه نمود.
کسی که قسم بخورد و عمداً مخالفت کند گناه کرده است و باید کفاره بدهد؛ یعنی یک بنده آزاد کند، یا ده فقیر را سیر کند یا آنان را بپوشاند؛ و اگر اینها را نمی تواند انجام دهد، باید سه روز پی‌درپی روزه بگیرد.
صرف گفتن قسم می خورم، قسم شرعی نیست بلکه باید همراه نام خداوند باشد.

اگر کسی به دروغ به قرآن قسم بخورد از ترس اینکه آبرویش در خطر بوده است چه حکمی دارد؟

قسم دروغ به قرآن کریم یکی از گناهان کبیره محسوب می شود و آثار منفی در زندگی فرد بجا می گذارد؛ برای مثال باعث کوتاه شدن عمر می شود و راه حفظ آبرو قسم دروغ به قرآن کریم نیست و باید از چنین کاری دوری جست.

حکم کسی که زیاد قسم می خورد چیست؟

زیاد قسم خوردن در شریعت اسلام ممنوع است کسی که زیاد قسم بخورد مرتکب بی احترامی به نام های الله می شود و گنهکار می گردد لذا بایستی توبه نماید.

آیا گفتن عبارت " به خدا" هم قسم خوردن تلقی می شود؟

بله قسم است و توضیح اینکه اگر به یکی از اسم‌های خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمیشود، مانند خدا، و الله، یا خدا را به صفات و افعالی یاد کند که مخصوص اوست مثلاً بگوید: قسم به آن کسی که آسمان‌ها و زمین را آفرید، و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم میگویند، ولی به‌قدری به خدا گفته می‌شود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر میآید، مثل آنکه به خالق و رازق قسم بخورد، صحیح است، بلکه اگر به اسمی قسم بخورد که فقط در مقام قسم خوردن ذات حق از آن به نظر میآید، مثل سمیع و بصیر باز هم‌قسمش صحیح است.

آیا گفتن عبارت قسم می خورم هم به عنوان قسم محسوب می شود؟

عبارت «قسم می خورم» قسم شرعی محسوب نمی شود.

مادر من چند وقته دچار بیماری توهم شده. از من سوال کرد که فلانی را زنجیر کردن مجبور شدم بگم اره بعد ازم خواست قسم دروغ به خدا و قران بخورم اگر نمیخوردم حالش خیلی بد میشد و نمیشد کنترلش کرد حالا من چکار کنم؟

کسى که براى اثبات یا نفى چیزى قسم مى‏ خورد، اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ است ولى کفاره قسم را ندارد. ولى اگر براى این که خودش یا مسلمان دیگرى را از شر ظالمى نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشکال ندارد بلکه گاهى واجب مى ‏شود امّا اگر بتواند توریه کند؛ یعنى: موقع قسم خوردن طورى نیّت کند که دروغ نشود بنا بر احتیاط واجب باید توریه نماید؛ مثلا اگر ظالمى بخواهد کسى را اذیت کند و از انسان بپرسد که او را ندیده‏ اى؟ و انسان یک ساعت قبل او را دیده باشد، می تواند بگوید او را ندیده ‏ام به این قصد که از پنج دقیقه پیش ندیده ‏ام.

---

منبع: پرسش و پاسخ های عمومی گروه سوالات شرعی مرکز مشاوره