دوسالانه‌ی پوستر جهان اسلام جمع‌بندی شد
قضاوت آثار گرافیك نمی‌تواند سیاه و سفید باشد
مسیر را اشتباه می‌رویم؛ هدف دوسالانه فقط آیین شریعت نیست
نشست نقد و بررسی دومین دوسالانه پوستر جهان اسلام، عصر روز پنجشنبه در موسسه فرهنگی هنری صبا برگزار شد.
در ابتدای این مراسم كه با حضور قباد شیوا، ساعد مشكی، بیژن صیفوری، مصطفی اسداللهی، فرزاد ادیبی و حبیب‌الله صادقی برگزار می‌شد، قباد شیوا، گرافیست و مدرس دانشگاه، در ارزیابی‌اش از نمایشگاه دوسالانه پوستر جهان اسلام و نقاط ضعف و قوت آن تصریح كرد: برنامه‌ریزان كشور كم‌ترین بودجه را برای فعالیت‌های هنری گذاشته‌اند. برای تشخیص موفقیت یا عدم موفقیت بی‌ینال گرافیك خیلی زود است، این بی‌ینال باید ادامه یابد تا تصحیح شود.
پوسترهایی با دیالوگ غربی
او اضافه كرد: من فرق این بی‌ینال را با نمایشگاه نسل پنجم نمی‌فهمم؛ یك كار را در سه جا می‌بینیم. ویژگی این بی‌ینال چیست؟ از سویی بحث جغرافیایی مطرح است، یعنی هنرمندانی كه در جهان اسلام متولد شده باشند؛ از سویی دیگر ممكن است هنرمندانی در جهان اسلام متولد شوند كه مسلمان و طراح گرافیك نباشند یا اینكه دیدگاه‌های اسلام در آثارشان باشد. در بعضی از كارهای مربوط به تئاتر خطوط فارسی تحمیل شده است.
به عقیده‌ی شیوا، تا وقتی كه چندین نمایشگاه برگزار و خطاها تصحیح نشوند، نمی‌توان فرق نمایشگاه را تشخیص داد.
او نقد دیگر وارد بر این نمایشگاه را مقوله‌ی اطلاعات دانست و افزود: وقتی نمایشگاهی با اسم جهان اسلام می‌بینیم انتظار دیدن ایدئولوژی‌ها و نگاه جهان اسلامی را حتا در پوستر و گرافیك داریم. در صورتی‌كه برخی پوسترها استاتیك غربی دارند. آیا باید گرافیك آن هنرمند اسلامی دیالوگ غربی داشته باشد؟
شیوا با تاكید بر اینكه ضروری است شناسه‌های خودمان را داشته باشیم و اشاره به اینكه فرهنگستان هنر باید برای مدون و به‌روز كردن آثار اسلامی تدبیری بیاندیشد، عنوان كرد: ضرورت دارد كه برنامه‌ریزی فرهنگی جلوتری برای برگزاری این‌گونه نمایشگاه‌ها داشته باشیم. هرچند هر چیزی در این شرایط بودنش بهتر از نبودنش است.
قضاوت آثار گرافیك نمی‌تواند سیاه و سفید باشد
مصطفی اسداللهی - طراح گرافیست و عضو هیات مدیره‌ی انجمن طراحان گرافیك ایران - نیز از جمله ویژگی‌های بارز نمایشگاه دوسالانه‌ی پوستر جهان اسلام را مواجه شدن با تفكرات تازه خواند و اضافه كرد: هشت بی‌ینال گرافیك را در ایران پشت سر گذاشته‌ایم تا طراح گرافیك در مقابل مفاهیم جدید، پیچیده‌تر و حساس‌تری قرار گیرد. حل این مفاهیم به‌صورت تازه‌تر و در شرایط حاكم بر این دنیا بسیار دشوار است. او گفت: به‌سختی درباره‌ی موضوعات و مفاهیم معنوی، ابزار گرافیك در دنیای بسیار مدرن و با ویژگی‌های قومی و منطقه‌یی و ... كه در گرافیك وجود دارد، می‌توان كار كرد.
به گفته‌ی اسداللهی در دوسالانه مساله‌ی ارایه مفاهیم پیچیده‌تر است. ما تا به حال خود را درگیر آن نكرده‌ایم. درباره موضوعاتی كه هستی به آن وابسته است، چگونه باید قضاوت كنیم كه عجولانه نباشد. قضاوت درباره‌ی آثار گرافیك نمی‌تواند سیاه و سفید باشد. بی‌انصافی است كه درباره كوبیدن بعضی از آثار و بالا بردن بعضی دیگر صراحت داشته باشیم، باید از زوایای مختلف كارشناسی دقیق انجام دهیم.
به‌جای طعنه‌زدن صبوری كنید
در ادامه‌ی این نشست حبیب‌الله صادقی، دبیر دوسالانه پوستر جهان اسلام، درباره‌ی انتخاب آثار گفت: دوسالانه گذشته با چالشی مواجه شد و آن اینكه برخی می‌گفتند چرا داور خارجی آورده‌اید كه این مطلب اصل كار را در حاشیه برد. به‌جای چرایی‌ها باید بحث عینی‌تری مطرح شود.
او با تاكید به اینكه دوسالانه پوستر جهان اسلام و گرافیك ایران سایه‌ای روی هم نیانداخته‌اند، بیان كرد: طراحان گرافیك و حوزه‌ی هنرهای تجسمی مراقبت كردند كه این امر به حاشیه نرود. گرافیك كشور توانایی بسیاری برای جهانی شدن دارد. ممیز به‌عنوان عضو فرهنگستان هنر معنا را برای گرافیك توجیه كرد كه این روایت است برای معنا، هدف دوسالانه گرافیك فقط آیین شریعت نیست. این دوسالانه دیدگاه روشنفكری هنرمندان است.
صادقی عنوان كرد: باید مباحث را علمی و آكادمیك را تبیین كرد. كارها ارزشی است و دو دوسالانه پوستر جهان اسلام و گرافیك ایران هر كدام می‌توانند رسالت خود را داشته باشند. در حوزه‌ی فرهنگ جهان اسلام، مفاهیم جهان اسلام باید یك استاتیك تازه داشته باشد كه نه در ایران و نه در كشورهای دیگری وجود ندارد. به‌طور قطع دوسالانه‌ی بعدی در زمینه‌ی ملی، با نگاه روایتی دیگر است.
دبیر دومین دوسالانه‌ی پوستر جهان اسلام همچنین اظهار كرد: هنرمندان به‌جای طعنه‌زدن و ذهن مخاطبان را به شك واداشتن باید مانند یك باغبان صبوری كنند. ضرورت دارد دقیق‌تر و علمی‌تر نگاه كرد.
به كیفیت بیاندیشید!
بیژن صیفوری، دیگر گرافیست حاضر در نشست نیز با بیان اینكه در بحث انتخاب آثار باید به كیفیت اندیشید تا كمیت، گفت: هر حركت نمایشگاهی بسیار معتبر است، اگر دوسالانه‌ای در تداوم خود، به ارزش‌هایی برسد، باعث خوشحالی خواهد بود. در این نمایشگاه بعضی از كارها می‌توانست از لحاظ كیفیت ارایه نشوند. با برپایی دو دوره، بحث كیفیت بهتر شده است، حالا باید بحث‌های اجرای مورد توجه قرار گیرد.
چرا جهان اسلام؟
فرزاد ادیبی، گرافیست و طراح هم درباره‌ی تاثیر دو دوسالانه اول و دوم جهان اسلام توضیح داد: برای من این پرسی مطرح است كه اصلا چرا دوسالانه‌ی پوستر جهان اسلام؟ شاید برای گمانه‌زنی، كشف و استخراج استعدادهای نهفته جوانان مسلمان و بازخوانی دردها و رنج‌های ملل مسلمان، لازم باشد. اما باید چه رویكردهایی به این دوسالانه داشته باشیم، آیا فقط یك مسلمان به این دوسالانه باید كاری ارایه بدهد یا اینكه فرقی نمی‌كند پیام آن پوستر، پیام اسلامی باشد یا نگاه نهفته در فضای گرافیك.
به اعتقاد ادیبی، ضرورت دارد هم در قالب و هم در محتوای پوستر نگاهی اسلامی نهفته باشد. رسیدن به فضایی كه از حد شعار بگذرد و مسلمانی از دور از آن استنشاق شود كه اگر تدبیر و تدبر و تسلسل در دوسالانه‌ها و همت فرهنگستان هنر و برگزاركنندگان باشد، این امر به‌طور حتم به‌بار می‌نشیند.
او تاكید كرد: ایران به‌عنوان كشوری كه در مقوله‌ی گرافیك در مقایسه با ملت‌های مسلمان دیگر حرف‌های زیادی برای گفتن دارد، می‌تواند پرده‌دار حرم پوستر جهان اسلام باشد.
این طراح گرافیك با بیان اینكه در آثار نوع نگاه اهمیت دارد، عنوان كرد: به انتزاع اسلامی می‌توان توجه نشان داد. حتا مجسمه‌سازی نیز كه در اسلام نفی شده، اگر انتزاعی باشد، مشكلی ندارد. در مرحله بعد باید به بعد آموزشی این آثار فكر و به نوع كاری كه تایید می‌شود، توجه كرد، زیرا بخشی از منابع آموزشی ما را تشكیل می‌دهند.
او توصیه كرد: برگزاری دوسالانه پوستر جهان اسلام و دوسالانه گرافیك ایران، نباید همزمان صورت گیرد. در بخش جنبی نیز نحوه كار را باید از قبل تبیین كنیم كه با شتاب‌زدگی طراحی نشوند.
اشتباه می‌رویم!
ساعد مشكلی نیز با بیان اینكه برای برگزاری بی‌ینال‌ها باید لباس شوالیه پوشید، در بررسی دوسالانه پوستر جهان اسلام، عنوان كرد: ما می‌خواهیم از طریق انجام بی‌ینال‌ها پوستر را ارتقا دهیم، اما چون مخاطب عمده آن خاص است، تاثیری در روند رو به رشد گرافیك نمی‌گذارد. به جای هزینه مخارج زیاد برای برگزاری نمایشگاه‌ها باید به فكر مكان‌هایی برای نصب پوستر در شهر باشیم.
او تاكید كرد: ما مسیر را اشتباه می‌رویم. دیوارهای شهر ما پوستری به خود نمی‌بیند در حالی كه طراحی گرافیك به‌روزترین رابطه را با جامعه دارد و در همه كشورها تاثیر فرهنگ، اقتصاد و اجتماع را در پوستر دید. تاثیر پوسترهای فرهنگی بیشتر است.
در پایان این نشست به سوالات برخی از دانشجویان گرافیك پاسخ داده شد.
مطالب مرتبط:
گزارش تصویری افتتاحیه‌ی دومین دوسالانه‌ی پوستر جهان اسلام
دومین دوسالانه‌ی پوستر جهان اسلام
