اخراجی ها بعد جهانی پیدا می کند
رحیم خاكی رئیس سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشجویان كشور و مدیر عامل خبرگزاری قرآنی ایران(ایكنا) تندیس نون والقلم را به مسعود ده‌نمكی كارگردان فیلم اخراجیها كه همراه با دوتن از بازیگران این فیلم در خبرگزاری قرآنی حضور یافته بود تقدیم كرد.
این تندیس در حاشیه نشست فیلم اخراجیها به مسعود ده‌نمكی به عنوان نماینده عوامل این فیلم اهدا شد.
این در حالی است که اخراجی ها نه بعد ملی بلکه بعد جهانی پیدا می کند و هم اکنون در روسیه و بلاروس و آمریکا و کانادا اکران گردیده..
بررسی ابعاد قرآنی و ناگفته‌های اخراجیها در گفتگو با ده‌نمكی
گروه هنر: فیلم پرفروش اخراجیها كه این روزها موضوع بحث بسیاری از محافل خبری، هنری و غیرهنری است تا امروز از ابعاد مختلفی مورد نقد و بررسی قرار گرفته‌است. خبرگزاری قرآنی ایران با دعوت از كارگردان و دو نفر از بازیگران این فیلم به بررسی ابعاد مختلف این فیلم از نگاه قرآنی در قالب نشستی حضوری با عوامل فیلم پرداخته كه ماحصل آن را می‌خوانید.
تعدادی از عوامل فیلم اخراجیها متشكل از مسعود ده‌نمكی، عبدالرضا اكبری و فخرالدین صدیق‌شریف با رویكردی قرآنی به بحث و گفت‌و‌گو در زمینه این فیلم پرمخاطب پرداختند.
اخراجیها نسخه جدیدی از آدم‌های هشت سال دفاع مقدس را به نمایش گذاشت
در ابتدای این نشست? ده‌نمكی? كارگرداناخراجی‌ها گفت: حرف‌هایی بود كه همیشه منتظر بودم در سینما شاهد گفتنش باشیم ولی هیچ‌گاه این امر به وقوع نپیوست و این در حالی بود كه علاقه شخصی من این بود كه فیلمسازان دیگر در این زمینه پا پیش گذارند و هنگامی كه این بی‌توجهی را مشاهده كردم مصمم شدم به زبان خودم فیلمی تولید كنم كه حرف‌های نگفته دفاع مقدس را بزند و آدم‌هایی را نشان دهد كه تا به حال نشان داده نشده اند و معتقدم زبان فیلم اخراجیها با تمامی فیلم‌های دفاع مقدس متفاوت است.
وی ادامه داد: زبان مفهومی این فیلم به سبك خاصی وابسته نبود یعنی هم می‌توان ادعا كرد فیلم عرفانی ساخته شده و هم اثری كه به تماشاگر نشاط تزریق می‌كند.
ده‌نمكی گفت: برای من به عنوان سازنده این فیلم مهم نیست كه فیلمم با آثاری دیگر مقایسه شود و بدون ادعا می‌گویم هیچ فیلم دفاع مقدسی تا به حال به این میزان اقبال عمومی نرسیده‌است. به عنوان نمونه برخی افراد می‌گویند این فیلم تقلیدی است از فیلم‌های لیلی با من است در صورتی كه از لحاظ مفهومی اخراجیها تفاوت عمده‌ای با فیلم تبریزی داشت. در آن فیلم شخصیتها بر اثر اتفاق یا ترس پای در مسیری می‌نهند ولی در اخراجیها انتخاب شرط اصلی شخصیتها بود، حالا به هر دلیلی كه بخواهیم متصور شویم در اخراجیها همه شخصیتها نخبه نیستند و می‌بینیم كه شخصیتها تا چه حد با هم تفاوت دارند و اگر بخواهیم منصفانه قضاوت كنیم كنار هم نهادن این تعداد شخصیت در كنار هم به صورتی كه جذابیت لازم را هم حفظ كند مشكل است.
در ادامه این بحث ده‌نمكی در پاسخ به سئوال خبرنگار ایكنا كه وقتی او در انتظار ساخت اخراجیها توسط كارگردان دیگری بوده و وقتی كسی این فیلم را نمی‌سازد او این كار را می‌كند چرا زودتر وارد وادی فیلمسازی و ساخت این فیلم نشد، اظهار كرد: زمانی من اعتقادات خود را از زبان قلم و روزنامه‌نگاری بیان می‌كردم و امروز نیز سعی دارم كه تفكرات خود را به تصویر بكشم و چرا اینكه زودتر برای فیلمسازی اقدام نكردم به خاطر این است كه اصولاً من خود را یك فیلمساز باسابقه نمی‌دانم و همانطور كه در اوایل صحبت‌هایم گفتم به خاطر اینكه حرف‌هایی كه مدنظرم بود در سینما گفته نمی‌شد به فیلمسازی روی آوردم .
اینجا كسی عیان نماز نمی‌خواند
این فیلمساز به شرایط زمانی این دوران اشاره كرد و گفت: دیگر نمی‌توان با سلیقه مخاطب دهه 60 فیلمسازی كرد؛ چرا كه در زمان جنگ بنابر مقتضیات خاص خود زبان سینما یك گویش حماسی داشت ولی مخاطب امروز احتیاج به زبانی دارد كه بتواند واقعیت‌های جهان امروز را با مشاهدات واقعی جنگ تطبیق دهد، البته در اخراجیها سعی كردم كه از بیان اعتقادات شخصیتها به صورت مستقیم پرهیز شود مثلاً شما هیچ صحنه‌ای از فیلم نمی‌بینید كه مستقیم نماز خواند را نشان دهیم ولی درباره آن صحبت می‌شود و صدای اذان به گوش می‌رسد.
وی به برخی نقد‌های مغرضانه اشاره كرد و گفت: نكته جالب اینجاست كه برخی فیلمسازان اگر فیلمشان با مخاطب گسترده مواجه شود دم از حمایت‌های مردمی می‌زنند ولی هنگامی كه از اخراجیها اینگونه استقبال می‌شود نقش و حضور مردم بی‌تأثیر است و اگر قرار است از این اثر نقد منصفانه صورت گیرد باید به عنوان یك فیلم اولی با آن برخورد شود. ولی به شخصه هیچ یك از این تنگ‌نظری‌ها برایم مهم نیست؛ زیرا هنگامی كه می‌بینم این فیلم در بیش از 50 دانشگاه، استان‌ها و كشورهای مختلف با استقبال مواجه می‌شود بهترین جواب را می‌گیرم.
وی افزود: سینمای جنگ سینمایی نیست كه ویژه افراد خاص باشد و تمامی سلیقه‌ها باید بتوانند حرف‌های خود را بیان كند آن كلامی كه از واقعیت‌های جنگ به واسطه حضور در دفاع مقدس شكل گیرد برداشتی حسابگرانه است.
عبدالرضا اكبری در ادامه این بحث خاطرنشان‌كرد: برای نقد یك فیلم رعایت انصاف شرط اساسی است؛ چرا كه یك فیلم باید از لحاظ مفهوم و ساختار صددرصد ایده‌آل باشد تا بتواند تمامی مخاطبان را جذب خود كند و اگر واقع‌بینانه قضاوت كنیم این اثر توانست تا حد چشمگیری تمامی سلیقه‌ها را راضی كند.
فخرالدین صدیق‌شریف نیز در تكمیل صحبت‌های مطرح‌شده خاطرنشان كرد: برخی منتقدان برای اینكه فیلم را بكوبند مردم را حذف می‌كنند، مردم هنگام استقبال از آثار آنان مردم هستند ولی مخاطبان فیلم ده‌نمكی عوام هستند! این نگاه به عقیده من تنها مبتنی بر حسادتی است كه بر علیه این بر انگیخته شده و كمتر رعایت مسائل علمی در نقد‌ها به چشم می‌خورد.
شخصیت‌های اخراجیها دچار تحول روحی درونی می‌شوند
اكبری نیز گفت: شخصیت‌های اخراجیها به شدت درون‌گرا هستند كه راه به حاشیه نمی‌برند و معتقدم اگر این فیلم توسط كسی دیگر ساخته می‌شد مسلمآ با این استقبال مواجه نمی‌شد؛ زیرا این فیلم جسارتی را در خود نهان داشت كه در فیلم‌های دیگر كمتر مشاهده می‌شد به عنوان نمونه در آثاری كه در زمینه دفاع مقدس در آن نقش داشتم پناهنده بیشتر به واقعیت نزدیك بود ولی با همكاری در اخراجیها تصویر واقعی جنگ را مشاهده كردم و این امر نیز به واسطه حضور ده‌نمكی در جنگ حاصل شده‌بود.
وی ادامه داد: برخی از سكانس‌های این فیلم دستمایه فیلم‌های دیگر نیز قرار گرفته‌است. همانطور كه در صحنه‌ای از فیلم كه حذف شد من بنابر مقتضیات جنگ مجبور شدم برادر خود را شب جنگ بكشم و همین ایده گویا به نوعی دیگر در فیلم پاداش سكوت وجود داشته‌است.
در ادامه بحث ده نمكی نگاه بچه‌های جنگ را جذاب و شاد توصیف كرد و افزود: چرا می‌خواهیم برخی تصورات غیرواقعی را در سینمای جنگ نهادینه كنیم، بچه‌های جنگ جاذبه داشتند نه دافعه و تصوری كه الان در سینما ما از رزمندگان می‌بینیم تصویری واقعی نیست و می‌توان برای پرداختن صحیح به این شخصیتها به خاطرات واقعی جنگ مراجعه كرد و معتقدم با نشان دادن رزمندگان به عنوان نیروهای فرازمینی در حقیقت سینمای جنگ را نابود می‌كنیم .
ده نمكی و دلایل حمایتش از فیلم خانه‌ای روی آب
وی در توضیح این مطلب كه منتقدان غرض‌ورز اثر هنری را متناسب با نگاهشان به خالق اثر نقد می‌كنند اظهار داشت: زمانی كه فیلم خانه‌ای روی آب اكران شد خیلی‌ها این فیلم را نقد منفی كردند ولی من در نشریه خود از این فیلم دفاع كردم؛ چرا كه به واقعیت توجه داشتم و نه سابقه كارگردان یا اینكه مضمون فیلم به نوعی بود كه خیلی‌ها تاب آن را نداشتند مگر اشكالی دارد كه یك حافظ قرآن در كنار آدمی كه مذهبی نیست بمیرد. آیا این اتفاق در جهان واقعیت رخ نمی‌دهد؟ مگر راه توبه و تكامل همواره برای انسان گشوده نیست؟ مگر قرآن غیر از این گفته‌است؟
صدیق‌شریف در ادامه بحث به بار دینی و قرآنی فیلم اشاره كرد و گفت: اسلام دین تكامل است و در قرآن نیز رسالت با آدم شروع شده و به رسول اكرم(ص) ختم می‌شود و در هیچ یك از این دوران گفته نشده كه تمامی انسان‌ها از ابتدا خوب بوده‌اند بلكه قرآن می‌گوید یك سیر تكاملی برای اعتلای انسان لازم است كه معتقدم در این فیلم(اخراجیها) این امر رعایت شده است و شخصیت‌های مثبت و منفی در یك خط سیر زمانی اعتلا پیدا می‌كنند.
ده نمكی درباره نگاه و تفكر قرآنی كه شكل‌دهنده بستر فیلم و آدم‌هایش است گفت: بعد‌ها راحت‌تر می‌توان درباره ابعاد قرآنی این فیلم قضاوت كرد؛ چرا كه در این اثر مخاطب با شرعیت پیامبر اسلام كه جذب مخاطب بود آشنا شد؛ زیرا شخصیت پیامبر(ص) بیشتر بر جذب افراد متكی بود تا دفع آنها در این فیلم هم سعی كردم شخصیت‌هایی را نشان دهم كه الگوی رفتاریشان پیامبر(ص) بوده است. به‌طور مثال در صحنه‌ای كه فرمانده آیه‌ای از قرآن را می‌خواند و افراد گروهان را به دلیل رفتار مناسبشان با گروه اخراجیها تشویق می‌كند این رفتار برگرفته از سیره نبوی است.
وی در ادامه به تحول درونی مجید سوزوكی اشاره كرد و گفت: در اول این فیلم مجید برای دفاع از ناموس خود به پا می‌خیزد و در آخر نیز برای دفاع از ناموس وطن برمی‌خیزد و اگر نخواهیم غلو كنیم و این تحول در درون شخص صورت می‌گیرد نه در رفتارهای بیرونی و این تحول درونی باعث باورپذیر‌تر شدن فیلم شده‌است.
مفاهیم قرآنی در لایه‌های زیرین اخراجیها نهفته است
وی تصریح كرد: این فیلم در اجزای خود از مفاهیم دینی و قرآنی سود می‌برد و نكته‌ای دیگر كه برای این نشست گفتنش ضرورت دارد استقبال علمای قم از این فیلم بود كه برای اولین بار شاهد بودیم در سینمای ایران برای یك شخصیت روحانی در سینما دست زدنند.
این فیلمساز در ادامه به انتقاد خبرگرای قرآنی ایران نسبت به مونولوگ شریفی‌نیا در پایان فیلم كه نوعی توهین به مقام احدیت است گفت: در این سكانس شخصیت منافق فیلم در كلامی خطاب به خدا می‌گوید كه مرا تا به اینجا كشاندی كه نشان دهی من اشتباه كردم آوردن این جمله به دلیل این بود كه در قرآن كریم آمده است: وَمَكَرُواْ وَمَكَرَ اللّهُ وَاللّهُ خَیْرُ الْمَاكِرِینَ كه می‌گوید: و [دشمنان] مكر ورزیدند و خدا [در پاسخشان] مكر در میان آورد و خداوند بهترین مكرانگیزان است؛ من سعی كردم این جمله را در فیلم از زبان شخصیت منافق فیلم بیان كنم و به عقیده بنده این جمله توهین محسوب نمی‌شود بلكه این فرد كه ریاكار است به جبهه می‌آید و با صحنه‌هایی رو‌به‌رو می‌شود كه ناگزیر به تسلیم در برابر خواست و قدرت خدا می‌شود.
اكبری نیز تصریح كرد: در اخراجیها نقشی كه من برعهده داشتم افسری است كه بسیار درون‌گراست و اهل شعار دادن نیست. اما می‌داند كه همواره باید از ناموس مملكتش دفاع كند به همین دلیل وقتی كه به دلیل از دست دادن پایش دیگر نمی‌تواند در ارگان خود خدمت كند بدون هیچ ادعایی به بسیج می‌پیوندد و تلاش می‌كند در این عرصه مفید واقع شود.
صدیق‌شریف درباره نقش خود گفت: نگاهی كه به روحانیت در این فیلم وجود داشت نگاهی جدید نبود بلكه به واقع هستند اینچنین روحانیانی كه با جاذبه خود طیف وسیعی را مجذوب خود می‌كنند ولی تا به حال به دلیل برخی مسائل اینگونه نمونه‌ها كمتر نشان داده می‌شد ولی در زمان حال بستری فراهم شده كه می‌توان این كم‌كاری را جبران كرد.
پاسخ ده‌نمكی به ادعای ساخته‌شدن فیلم توسط دیگران
ده‌نمكی نیز افزود: مصداق عینی روحانیت را می‌توان به وضوح در شخصیت حضرت امام خمینی(ره) مشاهده كرد كه با سلوك خود تمام ویژگی‌های لازم برای جذب اقشار را برخوردار بود و دیدیم كه هر قشری نسبت به حضرت امام(ره) ادای دین و احترام می‌كرد و من در فیلم سعی كردم شخصیت حجت‌الاسلام ابوترابی را در قالب روحانی فیلم مجسم كنم؛ چراكه این فرد در زمان جنگ به واقع تمامی ویژگی‌های جذاب را برای رزمندگان دارا بود.
كارگردان این فیلم در پاسخ به پرسش خبرنگار ایكنا مبنی بر اینكه برخی مدعی هستند كه كارگردانی فیلم را به تنهایی انجام نداده و شریفی نیا و اكبر عبدی او را در این راه همراهی كرده‌اند، اظهار كرد: بسیار مشتاق بودم در ساخت این اثر از وجود مشاور سود می‌بردم ولی بنابر دلایل خاص این امر محقق نشد و حتی تا پای قرار داد با یكی از كارگردانان برای مشاوره فیلم رفتیم و اگر می‌توانستیم مشاوره‌ای در ساخت داشته‌باشیم مسلمآ نتیجه كار بسیار مناسب‌تر می‌بود ضمن اینكه برای من عجیب است كه این منتقدان كه می گویند اخراجیها فیلم بدی است و همچنین می‌گویند این فیلم را من نساخته‌ام پس چرا انتقادهایشان را فقط از من می‌كنند منطقی است كه بد بودن فیلم را هم به آنهایی كه می‌گویند فیلم را ساخته‌اند نسبت دهند.
نسخه جدید اخراجیها در سینما اكران می‌شود
صدیق شریف یادآور شد: اخراجیها یك كد به سینماگران داد كه ما هر قدر از مردم فاصله بگیریم مردم هم از ما فاصله می گیرند؛ چرا كه وظیفه اصلی سینما جذب مخاطب است هم مخاطب عام و هم خاص و برای رسیدن به این مهم باید جنبش مخاطبان شناخته‌شود و كسانی می‌توانند در سینمای دفاع مقدس این امر را محقق كنند كه با واقعیت‌های زندگی مردم كوچه و بازار آشنا هستند و خود را جزو همان قشری كه جنگید می‌دانند و معتقدم سازنده اخراجیها این شرایط را دارا بود .
ده نمكی با نوید اینكه به‌زودی شاهد نسخه كامل این فیلم خواهیم بود افزود: این فیلم در زمان 140 دقیقه تهیه شده‌بود كه بنا به دلایلی به نسخه فعلی كاهش یافت ولی با توجه به پخش غیرقانونی فیلم در بازار در پی آن هستیم كه با اضافه كردن زمان كاسته‌شدن تا حدودی بتوانیم بر اهداف منافقانه آنها سر‌پوش بگذاریم و نسخه جدید فیلم را روی پرده سینما ببریم.
مطالب مرتبط:
