آشنایی با علوم حدیث
(3)
تدوین حدیث ؛ چستی و تاریخچه‌ی آن
ثبت و نگارش روایات، به عنوان دومین منبع شناخت دین، از آغاز مورد توجه پیشوایان دینى بوده است و در عصر پیامبر صلى الله علیه و آله شمارى از مجموعههاى روایى همچون صحیفه على بن ابى طالب علیه السلام و كتاب على علیه السلام فراهم آمد.
پس از رحلت پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله نگارش روایات به مدت یك قرن، تا عصر عمر بن عبدالعزیز، با منع شدید خلفا مواجه شد. برخى از عالمان اهل سنت این منع را ناشى از نهى پیامبر صلى الله علیه و آله از كتابت حدیث دنسته اند، و برخى دیگر آن را تدبیر خلفا براى عدم خلط حدیث با قرآن، مهجور نماندن قرآن و... دنسته‌اند.
اما عالمان شیعه ضمن پاسخ گفتن به این توجیهات، انگیزه منع را دستیابى به اهداف سیاسى به منظور مقابله با مكتب اهل بیت - علیهم السلام - دنسته‌اند.
از دست رفتن بخش عظیمى از میراث روایى و نفوذ روایاتِ ساختگی، از نتایج تلخ این سیاست بوده است.
اهل بیت - علیهم السلام - ، به رغم منع حاكمان از تدوین حدیث، تمام كوشش خود را براى نشر احادیث و ثبت و ماندگارى آنها بهكار بستند. فراهم آمدن تعدادى از «اصول اربعمأة» در مدت مذكور، كثرت روایات شیعه و نیز پیراسته بودن بیشتر این روایات در مقایسه با روایات اهل سنّت، گواه این سخن است. اما اهل سنت در قرن دوم با فرمان عمربن عبدالعزیز تدوین احادیث را آغاز كردند، و در قرن سوم جوامعى چون كتب ستّه را پدید آوردند.
از كتاب صد و ده نكته‌ی حدیثی – دارالحدیث
