تبیان، دستیار زندگی

شرکت «گوگل» یکی از شرکت‌هایی است که به گنجاندن شوخی‌های مختلف در میان سرویس‌های خود معروف است.

با فرا رسیدن فصل زمستان، «گوگل» یک شوخی زمستانی در نظر گرفته است! عبارت «let it snow» را در«گوگل» جستجو کنید تا شاهد بارش برف بر روی صفحه جستجو باشید! هنگامی که صفحه پر از برف شد هم می‌توانید با استفاده از ماوس بر روی صفحه نقاشی کنید. کلیک بر روی دکمه Defrost نیز بارش برف را از ابتدا آغار خواهد کرد.

برای مشاهده شوخی دیگر «گوگل»، عبارت «do a barrel roll» را جستجو کنید. این بار شاهده چرخش 360 درجه‌ای صفحه نتایج جستجو خواهید بود!

جستجوی عبارت «tilt» یا «askew» نیز کج شدن صفحه‌ی جستجو را به همراه خواهد داشت!

یکی از دلایلی که «گوگل» این شوخی‌ها را ارائه کرده است، نشان دادن قدرت تکنولوژی «CSS3» بر روی مرورگرهای جدید است.
از شوخی‌های دیگر «گوگل» می‌توان به جستجوی عبارت«ascii art» اشاره کرد. با جستجوی این عبارت، لوگوی «گوگل» به حالت کدهای «اَسکی» تبدیل خواهد شد.

جستجوی عبارت «recursion» به معنای «بازگشت»باعث می‌شود تا گوگل مجدد همین لغت را برای جستجو به شما پیشنهاد بدهد! با کلیک بر روی این لغت، این چرخه همچنان ادامه پیدا می‌کند.

جستجو نمودن عبارت «anagram» نیز یک شوخی دیگر گوگل را به همراه خواهد داشت. با جستجوی این عبارت، گوگل یک عبارت جدید به نام «nag a ram» را به شما پیشنهاد می‌کند. این موضوع زمانی جالب می‌شود که بدانید «Anagram» یک نوع بازی با کلمات محسوب می‌شود که در آن با به هم ریختن یک عبارت، بایستی یک عبارت جدید معنی‌دار ایجاد کنید. هر چند nag a ram در زبان انگلیسی یک عبارت معنی‌دار نیست.

مردم دنیا چه اندازه بازگشت منجی را نزدیک می دانند؟ مقاله ای که پیش رو دارید به بررسی میزان اعتقاد به بازگشت منجی در بین پیروان دو دین اسلام و مسیحیت می پردازد. در این مقاله با توجه به چند نظر سنجی معتبر بیان می شود که پیروان این ادیان تا چه اندازه بازگشت منجی را نزدیک می دانند. در این نظرسنجی ها که در قاره ها و کشورهای مختلف و در سالهای اخیر صورت گرفته است مردم دنیا به یک سوال مشترک پاسخ می دهند " ایا معتقدید که منجی در دوران عمر شما  باز خواهد گشت؟"

مقدمه:

در این نوشتار برآنیم با توجه به اهمیت و جایگاه منجی در دو دین بزرگ الهی، به بررسی میزان اعتقاد وگرایش به بازگشت منجی در میان پیروان اسلام و مسیحیت بپردازیم. هر دو دین بر بازگشت منجی و نجات­ بخش الهی تاکید ویژه ای دارند و این آموزه در این دو دین الهی بسیار پررنگ است. از طرفی بنا به تعالیم دین اسلام بازگشت منجی اسلام یعنی حضرت مهدی (عج) همراه با بازگشت منجی وعده داده شده مسیحیان یعنی حضرت مسیح (ع) می ­باشد، که این نیز انگیزه ­ای بر توجه همزمان به پیروان هر دو دین در زمینه منجی­ گرایی می­ باشد.

همانطور که می­ دانیم در هر تغییر اجتماعی میزان توجه و خواست اجتماعی عاملی بسیار مهم در زمینه شکل­ گیری آن رویداد است. عامل "خواست جمعی" مقدمه هر حرکت و تغییر اجتماعی می ­باشد. پیش از هر تغییر عمیق اجتماعی لازم است مردم یک جامعه به آن اقبال داشته باشند و در وهله اول از لحاظ ذهنی و فکری آن را بخواهند. به عبارتی برای آن "آمادگی و خواست ذهنی" داشته باشند. بدون این پارامتر اجتماعی وقوع تغییرات عمیق بسیار دشوار است. ((إِنَّ اللّهَ لاَ یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ)). بر اساس این توضیحات حال باید پرسید برای ظهور و بازگشت منجی الهی چه مقدار تمایل و خواست اجتماعی وجود دارد؟

پاسخ به این پرسش مقدمه ­ای برای حرکت­های بعدی در حوزه زمینه­ سازی ظهور می­ باشد. یک راه ساده برای سنجش میزان "آمادگی و خواست ذهنی"  این است که بدانیم مردم دنیا چه اندازه بازگشت منجی را نزدیک می ­دانند؟ زیرا هرچه کسی در فکرش بازگشت نجات بخش را نزدیک تر بداند لاجرم بیشتر بدان تمایل و نیاز دارد.

کسی که به منجی نیاز ندارد بدان فکر هم نمی­ کند چه رسد به اینکه بازگشتش را نزدیک را بداند. اساسا انسان تشنه به دنبال آب می­ رود و دوست دارد زودتر بدان برسد نه انسان سیراب . لذا کسی که خواست و آمادگی ذهنی برای بازگشت منجی دارد در پی او می رود و تمایل دارد که وی را زودتر بیابد. (لازم است دوباره اشاره شود که در اینجا بیشتر بر خواست و آمادگی ذهنی تاکید داریم نه آمادگی کامل و جامع)

با توجه به این مباحث بسیار مناسب است که بدانیم میزان اعتقاد به بازگشت منجی در میان52% مردم دنیا [1] یعنی پیروان دو دین اسلام و مسیحیت چگونه است؟ لازم است بدانیم پیروان این دو دین بزرگ الهی چه اندازه بازگشت منجی را نزدیک می دانند؟ مهم است که به این پرسش پاسخ هایی دقیق داده شود نه صرفا بر اساس تجربه و حس و دریافتهای کلی جواب داده شود. از این رو در این نوشتار به نتایج چند نظرسنجی معتبر اشاره می­ شود، نظر­سنجی­ هایی که از مسلمانان و مسیحیان در سالهای اخیر در قاره­ های مختلف جهان انجام شده است. بر اساس این نظر سنجی ­ها می­توان به صورت علمی و بر اساس آمار گفت که مردم دنیا چه اندازه بازگشت منجی را نزدیک می­ دانند و تا چه اندازه برای آن آمادگی ذهنی دارند. آماری که بیشتر و بیشتر می­تواند مسئولیت ما در عرصه جهانی در حوزه زمینه­ سازی ظهور مشخص نماید و چراغ راهی برای موسسات و اساتید و پژوهشگران محترم در این زمینه باشد.

 این نظرسنجی­ ها توسط موسسه پیو (Pew) صورت گرفته است. موسسه پیو ماموریت اصلی خود را تحقیق و پژوهش در زمینه دین و زندگی عمومی معرفی می­ کند. این موسسه در سال 2001 تاسیس شده است و دفتر این موسسه در شهر واشنگتن می ­باشد. مسئول این موسسه آقای دکتر لویس لگو (LUIS E. LUGO) می­باشد. وی اصالتا کوبایی و دارای دکترای علوم سیاسی از دانشگاه شیکاگو است. دکتر لگو از سال 2004 مسئولیت این موسسه را به عهده داشته است و در گسترش فعالیتهای آن نقش مهی را ایفا کرده است.[2]

مردم آمریکا به چه میزان بازگشت عیسی مسیح  را نزدیک می دانند؟

  در ابتدا به یک نظرسنجی انجام شده در ایالات متحده می پردازیم. این نظر سنجی در سال 2006 در میان مسیحیان این کشور برگزار شده است. نتایج گرافیکی این نظر سنجی در تصویر زیر نمایش داده شده است. [3] توجه به این کشور از جهات مختلف حائز اهمیت است. اولین عامل نفوذ و گسترش مسیحیان اوانجلیست در این کشور می­باشد، عامل دوم پیشرو بودن این کشور در مقوله­هایی همچون آخرالزمان سازی و منجی گرایی است که فیلم های هالیوودی مصداق بارز آن است.

بر اساس نتایج این تحقیق 79 % مسیحیان آمریکا معتقد به بازگشت مسیح (ع) می ­باشند (سوال اول). هم چنین تنها 20% آن­ها معتقد به بازگشت عیسی (ع) در طول حیاتشان هستند(سوال دوم). از طرفی 33% مسیحیان آمریکا معتقدند که زمان بازگشت مسیح در انجیل مشخص شده است و 40% با این موضوع مخالفند(سوال سوم). همین طور 34% آنان معتقدند که اوضاع جهانی پیش از بازگشت مسیح بدتر خواهد بود و 37% اوضاع آن زمان را نامعلوم و غیرقابل پیش بینی می ­دانند (سوال چهارم). در انتها نیز 50% مسیحیان امریکا معتقدند که مردم نمی ­توانند تاثیری در زمان بازگشت مسیح داشته باشند و 23% مردم را در آن سهیم می دانند(سوال پنجم).

(در تصویر فوق رنگ آبی به معنای جواب آری است، رنگ نارنجی مشخص کننده جواب خیر است، رنگ سبز به معنای نامعلوم و غیرمشخص است، رنگ زرد جواب نمی دانم را نشان می­ دهد و رنگ خاکستری معرف درصد کسانی است که اصلا به موضوع سوال اعتقاد ندارند)

  چیزی که برای ما تا حدی آماده بودن ذهنی مسیحیان آمریکا را برای بازگشت مسیح (ع) مشخص می­ سازد سوال دوم است که بر اساس آن 20% مسیحیان آمریکا معتقدند که مسیح در طول دوران عمر آن­ها بازمی­ گردد و در مقابل 39% معتقدند که مسیح در طول حیاتشان باز نخواهد گشت و 21% هم به بازگشت دوباره مسیح اعتقادی ندارند.

در کنار این نظر سنجی به یک نظر سنجی جدیدتر اشاره می­ کنیم. این نظر سنجی توسط موسسه پیو و در سال 2010 صورت گرفته است. [4] مشابه مورد قبل این نظر سنجی نیز بر روی جامعه آماری مسیحیان ایالات متحده صورت گرفته است. این بار از مردم یک سوال پرسیده شده است که "آیا معتقدید که مسیح (ع) در طی 40 سال آینده به زمین باز خواهد گشت؟" (بسیار مشابه سوال دوم نظرسنجی سال 2006)

  بر اساس این نظرسنجی 27% مسیحیان آمریکا معتقدند که حتما این امر در طی 40 سال آینده محقق خواهد شد، 21% معتقدند که احتمالااو در این مدت باز خواهد گشت، 28% معتقدند که مسیح احتمالا در 40 سال آینده به زمین نخواهد آمد و 10% معتقدند که اصلا وی در طی این مدت به زمین نخواهد آمد.

  لذا می­توان گفت تقریبا نیمی(48%) از جامعه مسیحیان آمریکا احتمال می­دهند که در طی 40 سال آینده مسیح به زمین باز خواهد گشت. که این موضوع نسبت به نظر سنجی قبلی تغییر محسوسی داشته است. چرایی این اعتقاد بسیار جالب توجه است؟

نظر مسلمانان و مسیحیان قاره آفریقا در مورد بازگشت منجی چیست؟

  در ادامه به بررسی اعتقادات دو جامعه مسیحی و مسلمان که در یک قاره و گاها در کنار هم زندگی می­ کنند می پردازیم. این بار به بررسی اعتقاداتی مشابه در قاره آفریقا خواهیم پرداخت.

  این نظر سنجی در سال 2006 و دوباره توسط موسسه پیو انجام شده است. در این نظر سنجی که در بین دو جامعه مسلمان و مسیحی آفریقا صورت گرفته است ، هر دو جامعه معتقدند که در دورانی زندگی می­ کنند که وقوع رویدادهای مهم دینی بسیار محتمل است. برای نمونه در هر کشور با نمونه های کافی نیمی از مسیحیان معتقدند که بازگشت دوباره مسیح در طول حیاتشان خواهد بود. مثلا نزدیک به 70% مردم مسیحی جمهوری کنگو این عقیده را دارند. [5]

  همچنین حداقل نیمی از مسلمانان در بین 10 کشور از 15 کشور (با جمعیت مسلمان کافی جهت آنالیز داده ها) معقدند که دوران طلایی حکومت اسلام در دوران زندگیشان دوباره ساخته خواهد شد. مثلا این عقیده در موزامبیک حدودا  70% بین مردم رایج است. همچنین در بین 12 کشور از 15 کشور مورد مطالعه حدودا 60% مردم به بازگشت مهدی آغاز کننده آخرین دوره پیش از قیامت و نیز احیا کننده دوران اسلامی معتقدند. البته در این تحقیق از مردم پرسیده نشده است که آیا به بازگشت او در طول حیاتتان معتقدید و یا خیر.

  با کنار هم قرار دادن سوالات قبل گرچه این سوال مستقیم از مردم مسلمان آفریقا پرسیده نشده است ولی به طور تحلیلی می­ توان گفت که حداقل و به طور میانگین 30% مسلمانان آفریقا به بازگشت مهدی (عج) در دوران حیاتشان معتقدند زیرا نیمی معتقدند که حکومت گسترده و طلایی اسلام بر زمین در دوران عمرشان دوباره شکل خواهد گرفت و نیز 60% به بازگشت حضرت مهدی عج به عنوان احیا کننده اسلام اعتقاد دارند لذا با یک قیاس منطقی وضرب این دو احتمال می­شود گفت که 30% آنان معتقد به بازگشت امام مهدی (عج) در دوران حیاتشان هستند.

نتایج این نظر سنجی در بین مسلمانان کشورهای آفریقایی در پاسخ به این سوال که " آیا به بازگشت مهدی موعود معتقدید؟" در جدول زیر نمایش داده شده است.

( نتایج این جدول بر اساس درصد می باشد و Yes به منزله معتقد بودن به بازگشت حضرت مهدی، No به منزله معتقد نبودن به بازگشت حضرت مهدی است و Dk/refuse هم کسانی هستند که یا نمی دانستند و یا جواب نداده اند.)

  شایع بودن این نوع عقاید در بین جامعه آفریقایی که بعضا مناطق آن از فقر فرهنگی رنج می برد در نوع خود قابل تامل است.

 یک نظرسنجی بزرگ آخرالزمانی بین مسلمانان و مسیحیان آسیا

  در ادامه نیز به نتایج جدیدترین نظرسنجی موسسه پیو می پردازیم که در مناطق مختلف قاره آسیا برگزار شده است. این نظرسنجی در سال­های 2011 و 2012 با بیش از 38 هزار مصاحبه شونده در کشورهای مختلف و به بیش از 80 زبان دنیا برگزار شده است. [6] در این نظر­سنجی بیشتر بر روی عقاید مختلف مسلمانان تمرکز شده است و از آن­ها در مورد اعتقادات مختلف آنان سوال شده است. اما در برخی موضوعات هر دو جامعه مسلمانان و مسیحیان این مناطق مورد توجه قرار گرفته اند.

  اما آنچه که از این نظرسنجی مفصل در این نوشتار لازم است بیان شود، نتایج آن در حوزه منجی گرایی است. در تصویر زیر می­توانید نتایج جواب مسیحیان 22 کشور به این سوال که "آیا معتقدید که حضرت مسیح در دوران عمر شما باز خواهد گشت؟" نمایید.

  بر اساس نتایج نظر سنجی فوق مسیحیان تونس با 67% پاسخ مثبت پیشروترین کشور در این زمینه هستند. بعد از آن به ترتیب ترکیه و عراق با 65% و 64% قرار می گیرند. مسیحیان خاورمیانه با میانگین 42% از سایر مناطق بررسی شده در این نظر سنجی پیشتر می­باشند، مسیحیان جنوب شرق آسیا با میانگین 37%  در رتبه بعدی قرار می گیرند.

در همین نظر سنجی سوال نسبتا مشابهی از مسلمانان همین کشورها پرسیده شده است. در تصویر زیر می توانید نتایج پاسخ مسلمانان 23 کشور به این سوال که "آیا معتقدید که حضرت مهدی در دوران عمر شما باز خواهد گشت؟" در مناطق مختلف مشاهده نمایید. (متاسفانه این نظرسنجی در ایران برگزار نشده است و جای خالی آن به شدت احساس می ­شود)

  با مقایسه دو نظر سنجی اخیر در وهله اول باید گفت که مسلمانان بیشتر از مسیحیان کشورهای خودشان بازگشت منجی شان را نزدیک می­ دانند. از طرفی این بار هم کشورهای تونس و عراق و ترکیه درصد بیشتری نسبت به سایر کشورها دارند، با این تفاوت که افغانستان اضافه شده به این لیست گوی سبقت را با 82% از هر سه کشور ربوده است.

  به طور میانگین 42% مسلمانان خاورمیانه ظهور حضرت مهدی عج را در دوران عمرشان را باور دارند. همچنین 48% مسلمانان جنوب آسیا به طور میانگین ظهور حضرت را بسیار نزدیک می دانند. این درصد برای کشورهای شرق آسیا، آسیای مرکزی و شرق اروپا به ترتیب برابر با  49% و  33% و 19% است.

  این نتایج خبر از آمادگی بالای ذهنی تقریبا نیمی از مسلمانان آسیا برای بازگشت منجی می­ دهد. به عبارتی مسلمانان و حتی مسیحیان این مناطق به علت اینکه بازگشت منجی را بسیار نزدیک می ­دانند، اگر به زودی بشنوند که مهدی (عج) و یا مسیح (ع) بازگشته ­اند، منفعلانه تعجب نخواهند نمود بلکه در پی بررسی صحت آن بر خواهند آمد. بر همین اساس می توان گفت که نیمی از مسلمانان این مناطق هم اکنون نگاهی آخرالزمانی به پدیده­ های اطراف خود دارند و در پی ربط آن­ها به بازگشت منجی هستند.

  این که چه عواملی چنین شرایطی را پدید آورده است؟ آیا این وضعیت محصول دوران معاصر است و یا در قبل همین­ گونه بوده است؟ خود موضوعاتی برای نظر سنجی­های آتی هستند. اما می­توان گفت آمادگی ذهنی برای ظهور منجی، که از مقدمات ظهور است در نیمی از مردم این مناطق بر اساس این نظرسنجی ها شکل گرفته است. از طرفی شاید بتوان گفت که این مردم به منجی نیاز زیادی نیز دارند، زیرا کسی ظهور منجی را نزدیک و عن قریب می ­داند که خود محتاج منجی است و بدان نیاز زیادی دارد و گرنه کسی که در خود نیازی به منجی احساس نمی­ کند اصلا به او فکر نمی­ کند چه رسد به اینکه بازگشتش را نزدیک بداند!

نتیجه گیری

  در این نوشتار سعی شد که به گونه­ایی علمی­ تر و بر اساس آمار میزان نفوذ موج منجی گرایی در جامعه مسلمانان و مسیحیان بررسی گردد. همه ما بارها شنیده ایم که مردم دنیا در دوران کنونی به منجی بیشتر توجه دارند و بیشتر به دنبال آن هستند. اما هیچ وقت بر اساس آمار این موضوع بیان نشده است، در این مقاله سعی شد که یک بار این موضع به صورت کمی بین دو جامعه مسیحیان و مسلمانان در کشورها و قاره ­های مختلف بررسی گردد. البته برای بیان دقیق تر لازم است که همین نتایج را مثلا در  30 یا 50 و یا 100 سال پیش می داشتیم تا بتوانیم دقیق تر بفهمیم که دنیا چقدر بیشتر تشنه منجی شده است! که این نتایج در دسترس نیست. با این حال بر اساس این مقاله دقیق تر می دانیم اکنون دنیا چقدر تشنه منجی است. همین طور دقیق تر می دانیم که میزان "آمادگی و خواست ذهنی" در میان پیروان دو دین مسیحیت و اسلام به تفکیک کشورهایشان نسبت به بازگشت منجی چگونه است.

  نتایج این نظر سنجی­ ها می­تواند امیدها و هشدارهایی و مهم­تر از همه فرصت­هایی را به همراه خود داشته باشد. امید به نزدیک و نزدیک­تر شدن شرایط ظهور در بین جوامع مختلف، امید به آماده بودن مردم برای پذیرفتن منجی در صورت بازگشت او. جهت تقریب بیشتر به ذهن باید گفت که بر اساس این آمار تقریبا نیمی از مسلمانان معتقدند که امام زمان عج در دوران عمرشان به دنیا باز می­ گردد و این یعنی جمعیتی برابر با 650 الی 750 میلیون مسلمان که بسیار قابل توجه است. البته به طور کلی نمی­ توان گفت که این درصد نزدیک دانستن بازگشت منجی و متعاقبا نیاز به او داشتن در بین مسلمانان و یا مسیحیان نقطه مطلوب نهایی است، یا اینکه بیشتر از آن لازم است؟

  در کنار این امید­ها مهم­ترین هشداری که نسبت به این موضوع باید بدان توجه کرد این است که در این چنین جوامعی شرایط برای ظهور منجی­ های دروغین مهیا است. به عبارتی افرادی با نیات مختلف از این بستر می توانند به راحتی سو استفاده کنند و این احساسات را به بازی بگیرند. چیزی که اگر در برابر آن آمادگی ایجاد نشود می تواند بسیار خطرناک باشد. برای باز کردن این موضوع تنها کافی است نگاهی به اطراف خود بیندازیم و ببینیم در طی همین 10 سال اخیر برای چند نفر در دنیای اسلام ادعای مهدویت شده است:

بن لادن در افغانستان و پاکستان، ادنان اکتار(هارون یحیی) در ترکیه، دو امام زمانی که در دو سال گذشته در کنار خانه خدا دستگیر شدند که یکی عربستانی و دیگری جوانی مصری بود، الگرعاوی در عراق و محمود صرخی در عراق و ..... که برخی در جمع کردن هوادار موفق و برخی ناموفق بوده­ اند. به این لیست می ­توان جمعیت کثیر مدعیان نمایندگی و یا وکالت امام زمان عج را نیز اضافه نمود. در دنیای مسیحیان نیز وضع تا حدی مشابه این است. پرواضح است که گسترش بیشتر این مدعیان دروغین به تدریج این جمعیت علاقه ­مند بسیار را به انحطاط می­ کشاند و می تواند این امیدها را به سمت ناامیدی سوق دهد.

  با توجه به نکات مطرح شده این شرایط وظیفه ما شیعیان را (به ویژه شیعیان ایران را که در سایه یک حکومت شیعی و با دست بازتری نسبت به سایر شیعیان مظلوم زندگی می­ کنیم) چند برابر می­ کند. چون این ما شیعیان هستیم که مصداق عینی منجی و نجات بخش بشریت را می ­شناسیم. این ما هستیم که وظیفه داریم در ابتدا خودمان بیشتر و بیشتر مولایمان حضرت مهدی عج را بشناسیم و بعد ایشان را به گونه ­ای شایسته و تاثیرگذار به مردم سایر کشورهای اسلامی و حتی مسیحیان معرفی کنیم تا شرایط هرچه بیشتر و بیشتر برای آن فجر مقدس محیا شود. به امید تلاش هرچه بیشتر ما در جهت زمینه سازی ظهور.

 الف . ر

کانون مهدویت دانشگاه فردوسی مشهد

[1]http://fastestgrowingreligion.com/numbers.html

[2] http://www.pewforum.org/Pew-Forum/About-the-Pew-Forum.aspx

[3] http://www.pewforum.org/Christians-Views-on-the-Return-of-Christ.aspx

[4] http://www.pewforum.org/Christian/US-Christians-Views-on-the-Return-of-Christ.aspx

[5]http://www.pewforum.org/uploadedFiles/Topics/Belief_and_Practices/sub-saharan-africa-full-report.pdf

[6] The World’s Muslims: Unity and Diversity, PEW Research Center

دربارة وجه تسمیه دمشق برخی گفته‌اند به اسم بانی آن نامیده شده است که «دماشق بن ارم بن سام بن نوح» می‌باشد و نیز گفته‌اند که آن را جیرون بن سعدبن عادبن ارم بن سام بن نوح بنا کرد و «ارم ذات العماد» نامید. و روایت کرده‌اند که دمشق محل خانة حضرت نوح بود و او چوب‌های کشتی خود را از کوه لبنان فراهم می‌آورد.

در مورد فتنه‌ها و علائم ظهور و آنچه در دمشق اتفاق می‌افتد، روایات بسیاری از شورش‌ها، جنگ‌ها و زلزله‌ها در شام و دمشق، خبر می‌دهد. امّا از آنجا که سفیانی از دمشق خروج می‌کند، نقش آنجا پررنگ‌تر می‌شود. در برخی از روایات سفیانی از «وادی یابس» (مرز بین سوریه و اردن) ظهور می‌کند و در برخی دیگر از دمشق می‌آید.

در «غیبت» نعمانی به نقل از امام باقر (ع) آمده است:

«منتظر بانگ سفیانی باشید که به طور ناگهانی از دمشق شنیده می شود، در این بانگ فرج عظیمی برای شماست، زیرا که این بانگ نوید بخش پیروزی بزرگ شماست».1

در مورد حوادث زمینه‌ساز خروج سفیانی از پیامبر اکرم(ص) روایت شده است: «هنگامی که کافری در شام به هلاکت رسد، اصهب کافر قیام می‌کند و تسخیر مرکز، بر او سخت می‌شود و طولی نمی‌کشد که او نیز کشته می‌شود ...»2

کامل سلیمان نویسندة کتاب «یوم الخلاص» می‌گوید، مراد از مرکز در این حدیث دمشق است که اصهب در آنجا توسط سفیانی به هلاکت می‌رسد. همچنین در حدیث دیگری آمده است: «هنگامی که آسیاب بنی‌عباس بچرخد و پرچمداران پرچم خود را بر زیتون‌های شام بیاویزند، خداوند اصهب را هلاک می‌کند و همة سپاهیانش را به دست آنها [سپاه سفیانی] نابود می‌سازد و آنگاه پسر هند جگر خواره بر فراز منبر دمشق می‌نشیند».3

منظور از پسر هند جگر خواره، سفیانی است که از نسل ابوسفیان است.

در مورد اولین سرزمینی که سفیانی اشغال می‌کند، در روایات به نقل از امیرمؤمنان، علی(ع) چنین آمده است: «[سفیانی] روز جمعه خروج می‌کند و بر فراز منبر دمشق، قرار می‌گیرد و آن نخستین منبری است که او صعود می‌کند، خطبه می‌خواند، و مردم را به جهاد فرمان می‌دهد، و از آنها بیعت می‌گیرد که هرگز با او مخالفت نکنند چه مطابق میلشان باشد چه نباشد».4

امام صادق(ع) می‌فرمایند: «چون سفیانی به دمشق نزدیک شود، حاکم دمشق پا به فرار می‌گذارد، و قبایل عرب بر گرد او می‌آیند؛ ربیعی، جرهمی، اصهب و دیگر شورشگران علیه او می‌شورند ولی سفیانی بر آنها غلبه می‌کند، و بر شام سیطره می‌یابد».5

رسول اکرم(ص) می‌فرمایند: «هنگامی که سفیانی بر پنج منطقه (کُوَر خمس): دمشق، حَمْص، حلب، اردن، قنّسرین تسلط بیابد، نه ماه برای او بشمارید».6

در احادیث آمده است که سپاه سفیانی، پس از ظهور امام زمان(ع)، به فرمان خداوند در بیابانی به نام بیداء فرو می‌روند و تنها دو نفر از آنها باقی می‌ماند که فرشته‌ای به آنها سیلی می زند و چهرة هر دو به پشت برمی‌گردد، یکی را نزد دشمنان حضرت مهدی(ع) می‌فرستد که به آنها انذار بدهد، و دیگری با نام «بشیر» نزد سپاه امام می‌رود و نابودی سپاه سفیانی را به امام بشارت می‌دهد.

امام علی(ع) دربارة پایان کار سفیانی این‌گونه می‌فرمایند: «... ساعتی نمی‌گذرد که تمام سپاهیانش (سفیانی) نابود می‌شود، پس مهدی(ع) او (سفیانی) را گرفته و در زیر درخت پرباری که شاخه هایش به دریاچة طبریه متمایل شده سر می‌برد و شهر دمشق را به تصرف خویش در می‌آورد».7

همچنین امام علی(ع) می‌فرمایند: «برای مصر منبری می‌سازم، دمشق را سنگ به سنگ ویران می‌کنم. یهود را از همة سرزمین‌های عربی بیرون می‌نمایم، و جامعة عرب را با این عصایم می‌رانم، همة اینها را مردی از تبار من انجام می‌دهد».8

همچنین در حدیثی آمده است که حضرت عیسی(ع) از شرق دمشق از آسمان فرود می‌آید.9
بنابراین همان گونه که مشاهده شد، دمشق یکی از کُوَر خمس است که سفیانی آن را تصرف می‌کند و همچنین در وقایع آخرالزّمان نقش به سزایی دارد.

ماهنامه موعود شماره 99
..............................
پی‌نوشت‌ها:
1. غیبت نعمانی، ص 149 به نقل از: روزگار رهایی، ج2، ص 1106.
2. روزگار رهایی، ج2، ص 992.
3. الحاوی للفتاوی، ج2، ص 141به نقل از: روزگار رهایی، ج2، ص 995.
4. الزام الناصب، ص 198 به نقل از: روزگار رهایی، ج2، ص 1088.
5. روزگار رهایی، ج2، ص 1116.
6. غیبت نعمانی، ص 163به نقل از: روزگار رهایی، ج2، ص 1129.
7. الملاحم و الفتن، ص123، به نقل از: روزگار رهایی، ج1، ص 471.
8. بحارالانوار، ج53، ص60به نقل از: روزگار رهایی، ج1، ص 472.
9. روزگار رهایی، ج1، ص552.

ومانتیک ترین مناطق دنیا : اشتلبرگ، سوییس

دهکده ی کوچک اشتلبرگ (Stechelberg) در همان یخچالی واقع شده که دره ی لوتربرونن واقع در ارتفاعات برن در کشور سوئیس را بوجود آورده است. این دهکده در دامنه ی کوه های یونگ فرا (Jungfrau) مستقر شده و توسط تله کابین LSMS به دهکده های Gimmelwald، موورن و شیلتورن که مخصوص اسکی و پیاده روی هستند، متصل شده است. دهکده ی Wengen نیز در طرف دیگر این دره و بر بالای صخره ها قرار گرفته. دهکده ی اشتلبرگ با کوه های شیبدار، پرتگاه ها و آبشارهای فراوانی احاطه شده و توسط رشته ای از قله ها و یخچال های ناهموار، از بخش Wallis واقع در جنوب جدا شده است. در ورودی شمالی این دهکده نیز یکی از مناظر ثبت شده در میراث جهانی یونیسف قرار دارد که همان منطقه ی حفاظت شده ی Jungfrau-Aletsch می باشد و شامل طولانی ترین یخچال کوه های آلپ است. همچنین این ناحیه قله های رفیع و ناهموار، صخره ها و پرتگاه ها، جنگل ها و مراتع آلپ، آبشارها و گلزارهای فراوانی را شامل می شود. خانه ی دوست داران طبیعت که آلپین هوف (Alpenhof) نامیده می شود، در ورودی پارک دهکده مستقر شده و هنوز در تمام طول سال به عنوان مکانی برای خواب و صبحانه (B&B) سرویس دهی می کند. در این دهکده 72 آبشار وجود دارد که بویژه پس از بارندگی های شدید تماشایی می باشند. آبشار اشتوب باخ (Staubbach) مرتفع ترین آبشار سوئیس است که با ارتفاعی حدود 300 متر در داخل دهکده ی اشتلبرگ واقع شده است.

صنعت توریسم در کنار چوپانی و گله داری از حیاتی ترین فعالیت های این ناحیه می باشد. مردم این دهکده امکانات بسیاری برای پیاده روی در بین مناظر و چشم اندازهای شگفت انگیز این ناحیه ترتیب داده اند. پیاده روی ها معمولا روی مسیرهای نسبتا شیبدار، یا بر روی زمین های مسطح واقع در زیر آبشارهای بلند سوئیس و نیز در سراشیبی های زیر تله کابین ها انجام می پذیرند. با اینکه در این دهکده زیر ساخت های عظیمی وجود دارد اما کلبه ها و اطاقک های چوبی بسیاری نیز در جای جای دهکده ساخته شده اند. در حقیقت این منطقه هم حالت طبیعی خود را حفظ کرده و هم تسهیلات و امکانات زندگی مدرن و مرفه را در اختیار دارد. در این منطقه هنوز فستیوال های سنتی و بخصوص نمایش های قدیمی خیمه شب بازی برگزار می شوند. نوای موسیقی (The Sound of Music) از نمونه نمایش هایی است که پیر و جوان از آن استقبال می کنند. همچنین مسابقه ی سه گانه ی سوئیسی که شامل شنا، دوچرخه سواری و دو می باشد، توسط این دهکده میزبانی و اجرا می شوند. 

براساس شواهد و بررسی‌های تاریخی و باستان‌شناسی و آنچه از کتیبه‌ها و نوشته‌ها و آثار ‌یافته‌شده در منطقه به دست آمده، محوطه باستانی مرودشت از گذشته بسیار دور از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردار بوده است.

می‌دانیم که صفه تخت جمشید در دامنه کوه رحمت ساخته شده است. می‌توان گفت این کوه که به نام میترا یا مهر نیز نامیده می‌شود برای اقوام پیش از آریایی و همچنین آریایی‌ها قداست داشته که به نوعی تمامی‌سازه‌های تخت جمشید را در پناه خود دارد.

داریوش در کتیبه خود در دیواره جنوبی صفه صراحتا بیان می‌کند که تا پیش از این، هیچ بنا یا معبد یا نیایشگاه و ساختمانی در این محل وجود نداشته است. پس بی‌تردید زمین این مکان اهمیت داشته است.

محوطه تخت جمشید از نقش رستم که مکانی متبرک و مرکز استقرار قوم پاسارگاد بوده و از سوی کوروش به عنوان پایتخت انتخاب شده و آرامگاهش نیز در همان جا واقع است، فاصله بسیار کمی‌ دارد.

باید در نظر داشت که این مکان در مرکز ایالت پارس واقع شده است و به سهولت با نواحی مهم پادشاهی مانند شوش و انشان -که محل پادشاهی و حکومتی پدران کوروش کبیر بوده-  و بابل، مراکز شرقی امپراتوری، پایتخت، مرکز اصلی مادها و هگمتانه در ارتباط بوده است.

معادن بزرگ سنگ که بقایای آنها در اطراف تخت جمشید و نقش رستم هنوز به چشم می‌خورد، رودهای مهمی‌مانند کر و پلوار که امکان دسترسی به آب را برای انجام کارهای ساختمانی فراهم می‌کرده‌اند و زمین حاصلخیز منطقه... همه و همه می‌تواند دلیلی برای انتخاب این مکان برای ساخت بنای منحصربه‌فرد تخت جمشید باشد.

محققان و پژوهشگران با توجه به نقوش و نوع معماری و مطالعات انجام شده، هر یک کاربرد خاصی را برای تخت جمشید تعریف کرده‌اند: برخی این بنای شگفت‌انگیز را مقر و استراحتگاهی موقت، برخی محل برگزاری آیین نوروزی و جشن‌های بهاری، گروهی رصدخانه‌ای جهت انجام مطالعات نجومی، برخی محل گردهمایی و شورا و پارلمان و برخی نیایشگاهی بزرگ جهت برگزاری انجام مراسم مذهبی می‌دانند.

رصدخانه نبوده است

آنچه که باید مورد توجه قرارداد این است که این بنا هر چه بوده به طور حتم محل رصد ستارگان، رصدخانه و محل انجام مطالعات نجومی‌نبوده است. هخامنشیان در این دوره محاسبات نجومی‌خود را براساس محاسبات ریاضی انجام می‌دادند و نیازی به رصد چشمی‌یا اندازه‌گیری سایه‌ها و تابش خورشید -آن‌گونه که قبل از آنان در میان اقوام بومی‌ فلات ایران و بابلیان و آشوریان مرسوم بوده- نداشتند. از سویی دیگر معماری تخت جمشید با هیچ‌کدام از تعاریف موجود در مورد بناهای مورد استفاده برای رصد آسمان منطبق نیست.

برای رصد آسمان نیاز به ساختمان یا برج رصدی با ارتفاع زیاد است و اگر چنین برجی وجود نداشته باشد، باید بنای رصد در محوطه‌ای کاملا باز که افق دید باز و گسترده دارد، ساخته شود. با یک بررسی ساده میدانی در تخت جمشید متوجه این مطلب می‌شویم که نه در محوطه تخت جمشید و نه بر فراز کوه رحمت هیچ برج رصدی وجود ندارد و از سویی یک سمت تخت جمشید تکیه بر کوهی بلند دارد که مانع از دید مستقیم در آن سمت می‌شود.

ساعت آفتابی نبوده است

تعیین زمان دقیق نوروز بر اساس تابش نور خورشید و  استفاده از ساعت آفتابی در تخت جمشید نیز از جمله مواردی است که برای دلایل ساخت این بنا مطرح می‌شود. برخی معتقدند وجود بعضی علائم روی سنگ‌ها و خصوصا سنگی که در کاخ سه دروازه وجود دارد، نشان‌دهنده نوعی ساعت آفتابی برای تعیین دقیق زمان نوروز در اول فروردین برابر با 21 مارس است.

این نظریه درست بود اگر زمان دقیق نوروز در زمان هخامنشیان با زمان وقوع نوروز در زمان حال برابر می‌بود؛ در‌حالی‌که این‌طور نیست. در زمان هخامنشیان تنها یک بار در زمان کمبوجیه سال نو با 21 مارس یا اول فروردین برابر می‌شود و دردیگر موارد، آغاز سال نو از اواخر اسفند تا اوایل اردیبهشت متغیر بوده است.

از سوی دیگر تالاری که این سنگ موسوم به ساعت آفتابی در آن قرار دارد، در زمان هخامنشیان از همه سو با دیوار مسدود بوده و نور خورشید نمی‌توانسته به داخل بتابد، و نیز همان‌طور که قبلا هم متذکر شدیم تخت جمشید بر دامنه کوه رحمت قرار دارد و کوه مانع از رسیدن نور خورشید هنگام طلوع به این بنا می‌شود و نور خورشید در واقع هنگامی‌که روز کاملا اتفاق افتاده است به کل بنای تخت جمشید و خصوصا بنای سه دروازه می‌تابد.

همچنین باید توجه داشت که محور زمین و جهت تابش خورشید در 2500 سال قبل با امروز بسیار متفاوت بوده است. کارشناسان نجوم و ستاره‌شناسی کاملا به این مساله واقفند که به دلیل چرخش محور زمین در طی 2500 سال، تنها با محاسبات دقیق ریاضی و ستاره‌شناسی می‌توانیم جهت تابش خورشید را براساس محور زمین در زمان هخامنشیان تعیین کنیم.

همچنین امروزه می‌دانیم که علائم و نشانه‌های موجود روی این سنگ نه علائم نجومی‌ و نشانگر چهار جهت اصلی؛ بلکه نشانه‌های معماری و امضای معمار و سنگ تراش آن است که در دیگر پایه ستون‌ها نیز دیده می‌شود. در واقع سنگ مزبور پایه زیرین ستونی است که امروزه دیگر وجود ندارد. هرچند می‌توان گفت که برخی آیین‌های ویژه از جمله جشن‌های بهاری در این محل برگزار می‌شده؛ اما  تنها محل برگزاری نوروز نبوده است.

پایتخت نبوده است

در مورد اینکه تخت جمشید یکی از پایتخت‌های اصلی و محل استقرار خانواده سلطنتی بوده نیز جای شک و تردید است. صفه تخت جمشید در دشتی باز و بدون هیچ گونه امکانات دفاعی مخصوص یک ارگ یا قلعه واقع شده است. تمامی‌صفه و ساختمان‌های آن از سه جهت از فاصله دور قابل رویت هستند.

با وجود نامگذاری کاخ‌ها و آنچه برخی به آن معتقدند، تالارها و بناهای صفه تخت جمشید را نمی‌توانیم مقر استقرار پادشاهان و خانواده سلطنتی بدانیم. این بنا فاقد امکانات زندگی به عنوان پایتخت برای خاندان سلطنتی است. شاید در زمان برگزاری جشن‌های بهاری و در مدت زمانی کوتاه شاه و خانواده و همراهانش در این محل اقامت داشتند؛ اما استقرار موقت در این مکان با استفاده از آن به عنوان پایتخت یک امپراتوری بزرگ تفاوت بسیار دارد.

نیایشگاه بزرگ؟

براساس سنگ‌نگاره‌ها و نقوش دیوارها و پلکان‌ها، بعضی محققان بر این باورند که تخت جمشید یک نیایشگاه بزرگ برای انجام آیین‌های مذهبی است. می‌دانیم که آیین مهر‌پرستی بسیار پیش از مذهب زرتشت در فلات ایران رواج داشته و از میان پادشاهان هخامنشی نیز اردشیر دوم احترام بسیار برای این ایزد قائل بوده.

شاید بتوان نقش برجسته مهم حمله شیر به گاو در تخت جمشید را نوعی نشانه آیین مهرپرستی دانست؛ اما در این تصویر باید به حالت حمله شیر به گاو و نشانه‌های موجود بر بدن گاو توجه کرد. گاو نشان سلطنتی دارد و گاوی عادی نیست.

آیا می‌توان تصور کرد که سنگ نگاران و معماران حیوانی با نشان سلطنتی را به عنوان قربانی مهر نشان داده‌اند. از سوی دیگر نقش نبرد شاه با شیر است که در فاصله کمی‌از این تصویر دیده می‌شود. اگر آیین مهر در این زمان آن‌قدر گسترش داشته که معماران تخت جمشید را تحت تاثیر خود قرار داده است، چرا شاه باید شیری را که نشانه این ایزد است با خنجر به قتل برساند.

از سوی دیگر با مطالعه دقیق و نزدیک می‌توانیم دریابیم که هر یک از تالارها و بناهای تخت جمشید به نوعی با نقوش خاصی که شاید معرف آیین یا اعتقادات یکی از اقوام و ملل تابعه باشد، زینت‌یافته‌اند، آیا این امر نشان‌دهنده این است که هر یک از این تالارها مخصوص برگزاری آیین خاص مذاهب مختلفی است که در سراسر امپراتوری پارسیان بوده است؟ آیا می‌شود تخت جمشید را مرکزی برای تجمع نمایندگان همه ممالک تابعه دانست که در زمانی مشخص برای تبادل نظر و دیدار با شاه به دور یکدیگر گرد می‌آمدند؟

این نمایندگان در مدت اقامت خود در تخت جمشید ضمن آنکه می‌توانستند با آزادی به نیایش خدای خود بپردازند می‌توانستند با عقاید و مناسک مذهبی سایر ملل نیز آشنا شده و به تبادل نظر و بحث و گفت‌وگو بپردازند. شاید بتوان تخت جمشید را یک دایره المعارف بزرگ ساخته شده از سنگ دانست.

هرتازه واردی با نگاه کردن به نقوش و حجاری‌ دیوارها می‌توانسته به راحتی با دیگر ملل تابعه، نوع پوشاک، محصول خاص آن منطقه، اعتقادات مذهبی، فرهنگ، زبان و درجه اهمیت و نزدیکی آنان به حاکمیت امپراتوری آشنا شود. در این گردهمایی، نمایندگان ملل تابعه هر یک هدایایی را به پیشگاه شاه تقدیم می‌کردند.

با وجود برخی اظهارنظرها باید گفت آنچه این نمایندگان با خود حمل می‌کنند، باج و خراج و مالیات سالانه نیست. شاید بتوان گفت منظور از آن نقوش که هر شخصی یک شیء، حیوان، پارچه، نوشیدنی و خوراکی خاصی را با خود حمل می‌کنند و به پادشاه پیشکش می‌کند، این است که ملل تابعه را با آنچه  محصول مخصوص سرزمینشان است نشان دهند.

به عنوان مثال نمایندگان لیدیه همواره با بازوبندهای طلا مشخص شده‌اند. نظیر این بازوبندها در گنجینه سیحون که اینک در موزه انگلستان است، یافت شده و گزنفون نیز بازوبند طلا را بهترین و ممتازترین هدیه لیدیه‌ها معرفی کرده است. همچنین نمایندگان  آفریقای جنوبی با حیوانی به نام اُکاپی و عاج‌های فیل نشان داده شده‌اند.

به هر حال هنوز هیچ نظر قطعی درباره دلیل ساخت تخت جمشید نمی‌توان ارائه داد.

گاو دروازه ملل

دروازه ملل تخت جمشید سه درگاه عظیم رو به سه جانب داشته که نقش دو جفت گاو عظیم الجثه بر درگاه‌های غربی و شرقی حجاری شده است. دو جفت گاو بر درگاه غربی و دو جفت گاو با سر انسان در مدخل شرقی قرار دارد. توصیفات مختلفی درباره تصویر سر انسانی گاو گفته شده که بعضی از آنها بسیار عجیب و دور از ذهن است