امروزدرتاریخ(21اسفند85)

امروز ، دوشنبه بیست و یکم اسفند ماه 1385 هجری شمسی ، برابراست با 22 صفر 1428 هجری قمری و 12 مارس 2007 میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، بوقوع پیوسته از این قرارند:

***

درگذشت ابن نقطه

798 سال پیش درچنین روزی درسال629ه.ق ، « ابن نقطه» ازعالمان حدیث و رجال درشهربغداد درگذشت. وی ازكودكی به حدیث علاقه داشت و برای استماع حدیث مسافرتهای بسیاركرد. ابن نقطه بدین منظوربه خراسان، شام و مصرعزیمت كرد و ضمن گردآوری حدیث، شاگردان بسیاری هم تربیت كرد كه ازاستاد خود احادیث معتبرفراوانی روایت كرده اند. ازآثارابن نقطه «كتب اَلاِستِدراك، ذیلی بركتب رجال و راویان صحاح سِتّه و اَلاَنساب» را می توان نام برد.

***

تولدپطر کبیر

318 سال پیش در چنین روزی در سال 1689 میلادی ، پطرکبیر امپراتورمشهور روسیه دیده به جهان گشود . پطر از تزارهای مشهور روسیه و از خانواده رومانوف ها بود . رومانف ها یک خاندان اشرافی قدرتمند در مسکو بودند.

وی بعد از خواهرش سوفی که با حیله زمام امور را به دست گرفته بود به قدرت رسید . سوفی برادر خود پطر را که کودک خردسالی بود به یکی از روستاها تبعید کرده و توانسته بود با این حیله تا سال 1689 بر این کشور حکومت کند . اما پطردر هفده سالگی به کمک جمعی از دوستان خود به مسکو حمله کرد و در نتیجه قدرت را به دست گرفت . پطر در دوران خود جنگ های گسترده ای با دیگر دول به راه انداخت و در این حوزه فتوحاتی را به دست آورد . پطر در دوران خود در پیشرفت صنعتی کشورش کوشید اما در حوزه سیاست روش نیاکان خود را به مرحله اجرا گذاشت . پطر در28 ژانویه سال 1725 میلادی ، پس از 36 سال سلطنت ، در 52 سالگی درگذشت و چون پسر خود آلکسی را به قتل رسانده بود زنش کاترین اول به کمک منچیکف که یکی از در باریان بود زمام امور را در دست گرفت .

پطر کبیر را بنیانگذار روسیه جدید می نامند . وی تلاش های بسیاری برای عظمت و قدرت این کشور کرد . جنگ او با پادشاه سوئد از مشهور ترین جنگ های روسیه است . پطر کبیر شهر سن ‎پترزبورگ را در سال 1705 میلادی به عنوان پایتخت جدید بر ساحل رود نوا بنا کرد . در سال 1712 پطر کبیر پایتخت را از مسکو به سن ‎پترزبورگ منتقل کرد. او علاقه ای به شهر مسکو نداشت چرا که کشته شدن عمو و مشاوران مادرش را در جریان یک کودتای درباری در مسکو به چشم دیده بود.

در دوران پطر کبیر الگو برداری از شیوه زندگی مردم اروپای غربی آغاز شد که این موضوع به رشد دیدگاه های آزادیخواهانه و به نحوی مبهم به شناخت ابتدائی دموکراسی انجامید ولی شناخت اندیشه های اساسی تر دموکراسی در دوران سلطنت کاترین به وقوع پیوست .

پطر اول یا پطر کبیر برای روسیه نیروی دریایی و ارتش ملی به وجود آورده بود. وی برای آشنا شدن با مدنیت اروپای غربی و نیز صنایع کشتی سازی آن ، به صورت یک فرد عادی به آنجا رفته بود و مدتی را همانند یک کارگر ساده در کارگاه های کشتی سازی غرب کار کرده بود . روس ها او را پدر امپراتوری روسیه که وی آن را به صورت فدراتیو در آورد می دانند و احترامی برایش قائل هستند.

پطر برای توسعه قلمرو روسیه در غرب و شرق دست به جنگ زد و طرح رساندن قلمرو روسیه تا آب های اقیانوس هند را برای جانشینانش به ارث گذارد . پایه گذار توسعه علمی و فنی روسیه هم پطر کبیر بود.

***

تولد سیّد موسی طالقانی

198 سال پیش سال پیش درچنین درسال1230ه.ق ، سیّد موسی طالقانی عالم با فضیلت و ادیب معروف درخانواده ای اهل علم بدنیا آمد. نسَب وی با 30واسطه به امام زین العابدین(ع) می رسد. طالقانی در10 سالگی قرائت و كتابت را آموخت؛ سپس مقدمات علوم صرف و نحو، منطق و بلاغت را نزد پدر و دیگراستادان فراگرفت و سرانجام با فراگیری فقه و اصول به درجه اجتهاد رسید. ازسید موسی طالقانی یك دیوان شعربجای مانده است.

***

تولد گوستاو ارکیرشف

183 سال پیش در چنین روزی در سال 1824 میلادی ، گوستاو کیرشف فیزیکدان آلمانی دیده به جهان گشود . او در حوزه فیزیک نظری و عملی از خود نظریات بسیاری به جای نهاده است که از میان می توان به «تحلیل نور» اشاره کرد .

***

معاهده تاریخی قسطنطنیه

153 سال پیش درچنین روزی در سال1854 میلادی ، معاهده تاریخی قسطنطنیه دراستانبول تركیه میان فرانسه، انگلستان و عثمانی منعقد شد. این قرار داد به منظور مبارزه با توسعه طلبی های روسیه صورت گرفت . شایان توجه است كه درجنگ كریمه كه بعد ازانعقاد این معاهده روی داد؛ روسیه تزاری ازقوای دول امضا كننده این معاهده شكست خورد.

***

تولدکمال آتاتورک

126 سال پیش در چنین روزی در سال 1881 میلادی " مصطفی کمال پاشا" مشهور به آتاتورک ، نظامی ، دولت‌مرد و بنیان‌گذار جمهوری ترکیه به دنیا آمد .

او درسال 1880 میلادی در شهر تسالونیک در شمال یونان فعلی، که در آن زمان جزئی از امپراتوری عثمانی بود، به دنیا آمد. در ابتدا وارد ارتش عثمانی شد و در طرابلس لیبی با ایتالیائی‌ها جنگید؛ او در دههء اول قرن بیستم به همراه گروهی از افسران ترک، که ترکهای جوان نامیده شدند، پایه‌های اصلاحات در ارتش و دولت را به نفع ملی‌گرایی ترک‌ها تثبیت کرد. در جنگ‌های بالکان به سمت فرماندهی رسید و در سال 1916 در تنگه داردانل و شبه جزیره قالیبولی در برابر انگلیسی‌ها مقاومت کرد و مانع فتح استانبول توسط نیروهای بریتانیا و متفقین در جنگ جهانی اول شد. او سپس در جبهه روس نبرد کرد.

در اواخر سالهای جنگ اول جهانی که ترکیه مورد هجوم فرانسه و ایتالیا از جنوب ویونان از شرق بود ، آتاتورک رهبری جنگهای چریکی رهایی بخش را به عهده داشت. در پایان جنگ جهانی اول مردم ترکیه از بی کفایتی خلیفه عبدالحمید و نظام عثمانی به تنگ آمده بودند و آتاتورک رهبری قیام علیه خلافت و امپراتوری عثمانی را به عهده گرفت. درسال 1922 ترکیه مدرن با نظام جمهوری توسط ملی گرایان و گروه‌های مبارزه بر علیه اشغال بر پا شد. آتاتورک از آن تاریخ تا سال 1935 رئیس جمهور ترکیه بود.

او به کمک غرب و انگلستان رژیمی استبدادی را در ترکیه حاکم کرد . وی اساس حکومت خود را اسلام زدایی قرار داد و بر این اساس مدرسه‏هاى مذهبى را بست، اذان و نماز را به زبان عربى قدغن کرد، نظام حقوقى سوئد را به جاى نظام شرع در دادگسترى ترکیه رواج داد، خط را عوض کرد، کشف حجاب نمود، پوشیدن لباس غربى را براى هر ترک اجبارى ساخت و... . کمال آتاتورک نخست «خلافت‏» را ملغا ساخت وسپس نظام قضایى شریعت را منسوخ کرد و به جاى آن قوانین کشورهاى غربى را وارد نمود. وی «اوقاف‏» را ملى کرد و تمامى مدرسه‏هاى دینى را تعطیل کرد. آتاتورک در سال 1924 م. دستور داد هرچیزى که مربوط به تاریخ گذشته ترک‏ها و امپراتورى عثمانى یا درباره اسلام است از برنامه‏هاى درسى تمامى مدارس حذف گردد. او در سال 1924 م. یک قانون اساسى جدید براى کشور تدیون کرد . این قانون اساسى نمونه کامل اسلام‏ستیزى و غرب‏زدگى مفرط در تمامى زمینه‏هاست.آتاتورک از نظر سیاسى و فرهنگى، از طرفى با تشکیل جمهورى لائیک با اسلام مبارزه کرد و از سویى، على‏رغم مخالفت‏شدید توده‏هاى مردم، حتى دانشگاهیان، دستور داد تا رسم‏الخط زبان ترکى از «عربى‏» به «لاتین‏» تغییر یابد. پس از مرگ آتاتورک در سال 1938 م. این سیاست و دوره غرب ‏زدگى در ترکیه به وسیله جانشین او عصمت اینونو ادامه یافت و در نتیجه توده‏هاى مسلمان ترکیه از رژیم به ستوه آمدند و در نخستین انتخابات نسبتا آزاد در سال 1950 عصمت اینونو یار وفادار کمال آتاتورک را کنار زدند. پس از اینونو، دولت عدنان مندرس روى کار آمد و روند غربگرایى تا حدى تعدیل گردید.

***

استقلال مغولستان

86 سال پیش درچنین روزی در سال 1921 میلادی ، پس ازشكست خوردن چینی‎ها ازقوای شوروی و خروج آنان ازمغولستان این سرزمین باردیگراستقلال یافت. مغولستان 10 سال قبل از آن درسال 1911 میلادی پس ازسقوط دولت «منچوكو» درچین، اعلام استقلال كرده بود . اما چند سال بعد موافقت نامه‎ای میان مغولستان، چین و روسیه امضا شد و مغولستان تحت الحمایه چین قرارگرفت و روسیه نیزبرامورخارجی این سرزمین نظارت مستقیم داشت. پس ازوقوع انقلاب درروسیه؛ مغولستان ازسلطه چینی‎ها و نظارت روسیه خارج شد.

کشور مغولستان زادگاه و خاستگاه قوم مغول می‌‌باشد که از دیرباز میان سرزمینهای آسیایی نمادی از خشونت و خونریزی بوده اند.نخستین مردمانی که از مغولستان برخاستند و کشورهای چندی را به ویرانی کشیدند هونها به رهبری آتیلابودند.مغولها بیش از هر کشوری به چین دست درازی می‌‌کردند و امپراتوران چین برای آسایش از دست ایشان دست به ساخت دیوار چین زدند. بزرگ‌ترین رهبر تاریخی مغولها چنگیزخان بود که توانست قبیله‌های مغول را یکپارچه سازد و رقیبان را نابود گرداند.وی نخست چین را گشود. آنگاه به ایران و اروپا تاخت و خونریزیهای بسیار پدید آورد. فرزندان او تا سالها فتحهای نیای خود را پی می‌‌گرفتند. پس از چنگیز و فرزندانش سرزمین مغولستان گمنام ماند.در زمان نزدیک به ما این سرزمین زیر چیرگی شوروی گردانده می‌‌شد. امروزه حکومت این کشور جمهوری ، زبان مردمانش مغولی و خالخا ، دینشان بودایی و پایتخت کشورشان اولان باتور می باشد .

***

مبارزه منفیگاندی بر ضد مالیات نمك

77 سال پیش در چنین روزی در سال 1930 میلادی ، گاندی مبارزه منفی(1) خود را برضد مالیات نمك كه از سوی حكومت انگلیسی هند وضع شده بود ، آغاز كرد . در پی این اقدام هزاران تن از هندیان از منطقه احمد آباد پیاده عازم ساحل دریا در « دندی » شد تا دست به جمع آوری نمك از دریا بزنند و آنرا با مالیات خریداری نكنند . این پیاده روی 480 كیلو متری 25 روز طول كشید و این جمعیت از ششم آوریل سرگرم جمع آوری نمك طعام از دریا شد كه پلیس انگلیسی هند بسیاری از آنان از جمله « رام داس » پسر گاندی را دستگیر كرد و به زندان افكند.

حكومت انگلیسی هند بر هر 40 كیلو گرم نمك طعام یك روپیه مالیات وضع كرده بود كه وضع مالیات بر این كالا در هند سابقه نداشت و گاندی مبارزه منفی خود را بر ضد آن به آزمایش گذارد . این راهپیمایی نسبتا طولانی كه در سر راه مردم به آن می پیوستند در عین حال كمك بزرگی به بیدار شدن ناسیونالیسم هندی از خواب طولانی خود بود.

گاندی رهبر سیاسی و معنوی هندی‌ها بود که ملت هند را در راه آزادی از استعمار امپراتوری بریتانیا رهبری کرد. او در طول زندگیش استفاده از هر نوع ترور و خشونت برای رسیدن به مقاصد را رد می‌کرد. فلسفه? ضدخشونت گاندی که خود نام ساتیاگراها (به معنای تلاش و کوشش برای رسیدن به حقیقت) بر آن نهاد ، روی بسیاری از جنبش‌های مقاومت ضدخشونت در سراسر جهان و تا امروز تأثیر گذارده است. او توانست با استفاده از همین شیوه استقلال هند را از بریتانیا بگیرد و در نهایت دست امپراتوری بریتانیا را از هند کوتاه کند.

1- اصطلاحا: نافرمانی مدنی ـ بی اعتنایی آرام و بدون خشونت نسبت به تصمیم مقامات

***

تولدفرهاد فخرالدینی

69 سال پیش در چنین روزی در سال 1316 ه.ش ، فرهاد فخرالدینی آهنگ ساز و رهبر ارکستر ملی ایران در آذربایجان متولد شد . پدرش از ادیبان صاحب نام بود و این امر باعث شد که فرزندان او نیز به امور هنری گرایش پیدا کنند. او ویلن را به عنوان ساز تخصصی خود انتخاب و مدتی نیز از محضر استاد ابوالحسن صباکسب فیض نمود. او در ادامه از محضر استاد تجویدی نیز بهره مند شد و وارد دوره عالی هنرستان موسیقی شد. هنوز تحصیلاتش را در این هنرستان عالی به پایان نرسیده بود که از سوی ریاست وقت هنرستان، - استادحسین دهلوی به تدریس در همان هنرستان دعوت شد.

فرهاد فخر الدینی، در طول زندگی هنری خویش به جز آهنگ سازی، به امور پژوهشی نیز پرداخته است و در این زمینه به بررسی ریتم در موسیقی قدیم ایران علاقه‌مندی بیشتری نشان داده است. او که هم اکنون رهبر ارکستر ایران است با این ارکستر سفرهای متعددی به کشورهای خارجی داشته است. فرهاد فخرالدینی بخشی از هویت ذهنی ماست.

بسیاری از آهنگ هایی كه او ساخته، ساكن ابدی حافظه ما شده است. در میان آهنگسازانی كه مروج موسیقی مدرن و علمی در ایران بوده اند، كمتر كسی توانسته است همچون فخرالدینی به آثارش طعم و رنگ كاملاُ ایرانی بدهد. شاید بتوان او را آهنگسازی دانست كه توانسته اركستراسیون ایرانی را ابداع كند؛ یعنی گونه ای سازبندی كه گرچه به تمامی با روش ها و ابزار آلات موسیقی كلاسیك غربی منطبق است، اما رنگ آمیزی کاملا ایرانی دارد .

از آثار او می توان یه این عناوین اشاره کرد : نوارهای «چهارگاه برای ویولون و آواز ارکستر »(با صدای محمد رضا شجریان و تک نوازی ویولون شجاع الدین لشکرلو )«یاد یار مهربان »(با صدای کاوه دیلمی )و موسیقی متن سریال امام علی (ع )(با صدای صدیق تعریف ). واشتیاق با صدای علیرضا قربانی

****

اعلام دكترینترومن و آغاز مبارزه 50 ساله آمریكا با كمونیسم

60 سال پیش در چنین روزی در سال 1947 میلادی ، هری ترومن رئیس جمهوری وقت آمریكا با پیشنهاد تازه خود به كنگره این كشور سیاست خارجی آمریكا را در جهت تازه ای قرار داد كه در تاریخ به « دكترین ترومن » معروف شده است. او در جلسه كنگره بدون ذكر نام شوروی گفت كه این وظیفه آمریكا باید بشود كه به كمك مللی كه از خارج و یا توسط اقلیت مسلح داخلی در معرض سلطه كمونیسم قرار دارند بشتابد.

هری ترومن در واقع دراین سال اصل سوم خود را اعلام کرده بود . بطور کلی اصول او عبارت بودند از :

اصل اول : کمک به سازمان ملل . اصل دوم : کمک اقتصادی به کشورهای جهان غیر کمونیست ، اصل سوم : نیرومند ساختن ملل آزادی خواه در برابر تجاوز کمونیسم . اصل چهارم : کمک به کشور های توسعه نیافته بر ای جلوگیری از خطر کمونیسم .

ترومن گفت كه یونان در زیر حملات كمونیستهای مسلح این كشور كه از خارج كمك می شوند قرار دارد . تا پایان ماه قرار است نیروهای انگلیسی یونان را ترك گویند و اگر ما به كمك دولت این كشور نشتابیم ، یونان به دست كمونیستها خواهد افتاد ، و به همین گونه هم تركیه ، و چنانچه این دو كشور به دست كمونیستها افتند همه مدیترانه و خاورمیانه با منابع خود از دست خواهند رفت.

ترومن سپس در خواست تصویب یك كمك 400 میلیون دلاری برای یونان وتركیه كرد.

انعكاس سخنرانی ترومن چنان ترسی میان امریكاییان ایجاد كرد كه تا 40 سال مخالفتی با مبارزات پر هزینه این دولت با شوروی و كمونیسم معروف به جنگ سرد نكردند.

« تاریخ » اعلام دكترین ترومن در 12 مارس 1947 را سر آغاز مرحله شدید مبارزه با كمونیسم و دوران ایجاد اتحادیه های نظامی در جهان ذكر كرده است كه با انحلال بلوك شرق و فروپاشی شوروی رو به كاهش گذارده است.

چند سال پس از فروپاشی شوروی، آمریكا سیاست مبارزه با تروریسم و گسترش سلاحهای كشتارجمعی را عملا جانشین دكترین ترومن كرده است.

***

در گذشت دكتر سون یات سن

58 سال پیش درچنین روزی در سال 1949 میلادی ، دكتر سون یات سن بنیاد گذار نظام جمهوری در چین در 58 سالگی در گذشت.

با رهبری دكتر سون یات سن بود که نظام امپراتوری چین با سابقه چندین هزار ساله، طی انقلاب سال 1911 ، سرنگون شد. البته این انقلاب نیز به تدریج در اثر پراكندگی و انشقاق نیروهای موثر آن، رو به افول گذاشت. تا اینكه طی سال 1949 با پیروزی نیروهای كمونیست، جای خود را به رژیم جمهوری خلق چین داد.

***

درگذشت حسین طاهرزاده ( بهزاد)

44 سال پیش در چنین روزی در سال 1341 ه.ش ، حسین طاهرزاده معروف به بهزاد ، نگارگر برجسته معاصر درگذشت . وی متولد 1266 در تبریز بود . اودر استانبول درگذشت و جسد وی پس از انتقال به تهران در امامزاده قاسم شمیران به خاک سپرده شد .

***

دستگیری دانشجویان در آمریکا

27 سال پیش در چنین روزی در سال 1358 ه.ش ، مردم و دولت ایران با یکی ار بارز ترین اقدامات كینه توزانه دولت اِمریكا روبرو شدند. در این روز دولت آمریکابه تلافی اقدامات مردم ایران در به ثمر رساندن انقلاب اسلامی بیش از 47 تن از دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در این کشور را از دانشگاه اخراج کرد . چنین اقدامی از دولتمردان یک کشور بسیار به ندرت اتفاق می افتد .

***

درگذشت دكترهوشنگ طاهری

16 سال پیش درچنین روزی در سال 1369 ه.ش ، دكترهوشنگ طاهری ازاستادان برجسته دانشگاه، مترجم و منتقد صاحب نام درعرصه هنردرگذشت. دكترطاهری علاوه برتدریس دردانشكده هنرهای دراماتیك و صداو سیما با مطبوعات همكاری می‎كرد. وی ازپیشگامان ترجمه فیلم نامه‎های آثارمدرن سینمایی درایران محسوب می‎شود. تاریخ سینمای هنری و هنراسلامی ازجلمه آثاردكترهوشنگ طاهری بشمارمی‎روند. ترجمه آثاری چون : گرگور-پاتالاس ، خاکستر والماس ، توت فرنگی‌های وحشی و مهر هفتم از دیگر فعالیتهای هنری اوست .

***

درگذشت حاج شیخ محمّد طیّب علایی نژاد

12 سال پیش درچنین روزی در سال 1373 ه.ش ، حاج شیخ محمّد طیّب علایی نژاد روحانی متعهد و مبارز ایرانی درزادگاهش اصفهان بدرود حیات گفت. وی با برگزاركردن جلسات تبلیغ و ارشاد به وظایف شرعی خویش عمل كرد. علایی نژاد با آگاه كردن مردم درمتن مبارزه ملت مسلمان با رژیم طاغوت قرارگرفت. حاج شیخ محمد طیّب علایی نژاد درسال 1352 بدست عوامل ساواك دستگیرو زندانی شد اما درزندان نیزبه مبارزه ادامه داد.

***

درگذشت فین كارلینگ

3 سال پیش در چنین روزی در سال 2004 میلادی ، « فین كارلینگ » داستان نویس بلند آوازه نروژی در 78 سالگی درگذشت . وی كار داستان نگاری را 55 سال پیش با انتشار ناول « پل » و نمایشنامه « توپ كریستال » آغاز كرد و آخرین ناول او كه چند ماه پیش منتشر شد « مدد رسانان كوچك » عنوان دارد. معروفترین داستانهای كارلینگ « ... و ما هنوز انسان هستیم » است كه به چندین زبان ترجمه شده است. این داستان نویس سالها به نوعی بیماری صرع دچار بود و وضعیت خود را در اتو بیوگرافی اش به بهترین وجهی منعكس كرده است.

***

منابع :

روزنامک

صداو سیما

مهر

ویکی پدیا

خبرگزاری حیات

ماهور

ایران نگار

دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی

سایت ترکیه

مرکز توسعه تجارت کیش

آگهان

سالنامه موسیقی ایران :ج 1و2