امام حسین علیه‌السلام چه نیازی به عزاداری‌های ما دارد؟

نویسنده: مریم خندابی- دانشجوی دکتری الهیات
فلسفه عزاداری

عزاداری مراسمی است كه برای آرام بخشیدن به فرد یا افراد داغ دیده برگزارمی شود برای این منظور، روش‌های متعددی كاربرد دارد مانند همدردی كردن زبان با فرد داغ دیده، گریه كردن همراه با او، شنیدن غم و غصه های او، یادآوری داغ های دیگران به ویژه داغ های بزرگان ... می باشد. این فلسفه اصلی عزاداری برای همه انسانهاست، اما آیا ما برای شهادت اباعبدالله عزاداری می كنیم تا غم و غصه های آنان را كم كنیم؟ آیا می توان مشابهت و تناسبی بین مردم و امامان علیهم السلام ایجاد كرد؟ یا این مساله شبهه افكنی در دین می باشد؟

ائمه (علیهم السلام) انسان كامل

كمال انسان در تعادل و توازن اوست یعنی انسان با داشتن این همه استعداد گوناگون آن وقت انسان كامل است كه فقط به سوی یك استعداد گرایش پیدا نكند و استعدادهای دیگرش را مهمل و معطل نگذارد و همه را در یك وضع متعادل و متوازن همراه هم رشد دهد كه علماء می گویند اساساً حقیقت عدل به توازن و هماهنگی بر می‌گردد. مقصود از هماهنگی در اینجا این است كه در عین اینكه همه استعداد های انسان رشد می‌كند، رشدش هماهنگ باشد مثلا كودك سالم كودكی است كه همه اعضایش به صورت واحد و هم‌اندازه رشد می‌كند اگر فقط دستش رشد كند یا پایش یا بینی اش یا سرش، چنین انسانی رشد كرده اما رشد ناهماهنگ.
انسان كامل آن انسانی است كه همه ارزش های انسانی در او رشد كنند و هیچ كدام بی رشد نمانند و هر كدام از این ارزش ها به حدّ اعلی برسد. این انسان می شود انسان كامل، كه قرآن از او تعبیر به امام می‌كند.

مصادیق انسان كامل

علی (علیه‌السلام) انسان كامل است برای اینكه همه ارزش های انسانی در حد اعلی و به‌طور هماهنگ در او رشد كرده است. انسان كامل مظهر اسم اسمای الهی خداست و به لحاظ اصل و ریشه یك حقیقت است او خلیفه خدا بر روی زمین و آسمان هاست.
انسان كامل یگانه كلمه ای است كه خود به تنهایی با جامعیت خویش همه اوصاف جمال و جلال خدا و جمیع اسمای حسنای او را به نمایش گذاشته است. او مظهر اسم اعظم خداست و موجودات دیگر مظاهر دیگر اسمای كلی و جزئی وی هستند.
این حقیقت واحد برحسب اقتضائات متفاوت و استعدادهای گوناگون در زمان های مختلف مظاهری متعدد و تجلیاتی متنوع است این مظاهر و تجلیات چیزی جز صورت های پیامبران و ائمه و اولیای معصوم نیست.
وجود مقدس ائمه معصومین برطبق آیات قران و روایت مستند انسان‌های كاملی هستند كه هیچ نیازی به خلق ندارند. آنان اهل بیت و خاندان نبوت می باشند كه جایگاه رسالت و واسطه های فیض الهی هستند كه هر آنچه نعمت و رحمت بر كل عالم از جانب خداوند بخواهد نازل شود بدست مبارك انسان كامل در هر زمان فیض رسانی می گردد.

نقش ائمه در رشد وهدایت انسان

انسانها برای صعود به قله كوه نیازمند ریسمانی محكم هستند تا وسیله ای خوب برای این ارتفاع باشد. حال با اندك تامل سوال می‌كنم آیا برای و رشد و صعود روح به ریسمان نیاز نداریم. این ریسمان های محكم الهی وجود مقدس ائمه معصومین (علیهم السلام) می باشند: قُلْ یَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ(ال عمران /٦٤) اى اهل كتاب بیایید بر سر سخنى كه میان ما و شما یكسان است بایستیم كه جز خدا را نپرستیم.
در این آیه هدف از خلقت را همان تعالی و صعود به درجات بالای انسانیت می داند: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ وَجَاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ﴿۳۵/ال عمران)﴾: اى كسانى كه ایمان آورده‌اید از خدا پروا كنید و به او [توسل و] تقرب جویید و در راهش جهاد كنید باشد كه رستگار شوید.
این آیه كریمه وسیله های هدایت را روی زمین امامان معصوم معرفی می‌كند كه مایه رشد و تعالی انسانها هستند: وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا: همگى به ریسمان خدا چنگ زنید و پراكنده نشوید و نعمت خدا را بر خود یاد كنید.(ال عمران /١٠٣)
در این آیه می فرمایند حال كه قصد صعود و هدایت دارید به این ریسمان های الهی چنگ بزنید و ائمه معصومین راحبل الله و ریسمان الهی بیان می‌كند 
آیا این ذوات مقدسه به عزاداری ما نیازمندند یا ما به این ریسمان های هدایت محتاجیم ؟
ما ناقص هستیم و باید كامل شویم یا اباعبدالله باید كامل شود؟؟
اشك‌ها، عزاداری‌ها، نذرهای ما كه به درگاه حضرت احدیت هدیه می گردد، فقط و فقط وسیله رشد و كمال ما هستند و بالواقع ما با این اعمال خالص راه نجات خود را هموار می كنیم‌. امام حسین وجود كاملی است كه به خلق نیازی ندارد، او كریمی است كه بدون منت می بخشد، او دست نیازمندان را می گیرد و بالا می برد زیرا به تنهایی بدون كمك، حزکت در این مسیرسخت و دشوار است: انا توجهنا و استشفعنا و توسلنا بك الی‌الله و قدمناك بین یدی حاجاتنایا وجیها عندالله اشفع لنا عندالله(فرازی از دعای توسل)

عزاداری وسیله است نه هدف

عزاداری وسیله ای برای رسیدن به درجات كمال می باشد و هدف اصلی تقرب می باشد. اینكه اگر ما به هدف  نمی‌رسیم مساله این است كه عزاداری را هدف می دانیم همه این قدم ها اگر صحیح، كامل و خالصانه برداشته شود یقینا ما را به رضایت خداوند و اهل بیت (علیهم السلام) می رساند.

نقش عزاداری در هدایت و كمال

گریه كردن و عزاداری بر مصیبت اباعبدالله تاثیرات روانی مطلوبی بر انسان دارد ارامش ویژه و لذتی خاص به انسان می‌دهد. غم معنویت و غم اخرت باعث تفكر و تامل دقیقی می گردد كه منشاء حركت است. این غم و گریه و عشق جنسش تعالی بخش انسان است. حس سبكی بعد از عزاداری كه به عزاداران دست می دهد شاهد مثال ماست نیرویی كه محرك وجود انسان به سمت طهارت ها و رشد وكمال است و از طرفی ایجاد پیوند عمیق عاطفی با وجود حسین بن علی (علیه‌السلام) برقرارمی كند.
گریستن همچون خندیدن یك رفتار هیجانی و مخصوص انسان هاست و سبب تخلیه روانی و هیجانی می شود و از جهتی باعث صفای روح می گردد. عواطف و شناخت را تقویت و نیز سبب می شود تا آدمیان بكوشند در رفتار خود شبیه به آنان باشند.

---

منابع:
تفسیر المیزان-علامه محمدحسین طباطبایی
حماسه حسینی -شهید مرتضی مطهری
ادب فنای مقربان-ایه الله جوادی املی