دریافت‌های میلیونی بعضی مداحان و سخنوران!
گاهی اوقات در بعضی محافل و فضاهای حقیقی و مجازی خبرهایی به گوش می رسد که چندان خوشایند و مسرت بخش نیست و حال خوب افراد را خراب می کند؛ یکی از این خبرهای ناخوشایند، دریافت های میلیونی بعضی مداحان و سخنوران است! ولی با این حال با اندک تحقیق میدانی متوجه خواهیم شد تعداد بیشماری از این افراد بدون هیچ چشم داشتی در جهت اعتلای فرهنگ اسلامی فعالیت می کنند.
علی بیرانوند- کارشناس حوزه/ بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
در منابع روایی به سند معتبر از ابوعماره منشد(شعر خوان) این چنین روایت شده است: که روزی به حضور امام صادق(علیه السلام) شرفیاب شدم، حضرت فرمودند: شعری در مرثیه امام حسین(علیه السلام) به آن روشی که بین خودتان مرسوم است بخوان. همین که شروع کردم به خواندن، حضرت گریان شد. من مرثیه می‌خواندم و آن بزرگوار می گریست تا آنکه صدای گریه از منزل آن حضرت بلند شد و صدای گریه زن ها نیز از پشت پرده برخاست. وقتی روضه تمام شد، حضرت فرمود: هر کس در مرثیه امام حسین(علیه السلام) شعری بخواند و پنجاه نفر را بگریاند، بهشت بر او واجب می شود، هر کس ده نفر را بگریاند بهشت بر او واجب می شود، هر کس یک نفر را بگریاند بهشت بر او واجب می‌شود و هر کس مرثیه بخواند و خود بگرید، بهشت بر او واجب می‌شود و هر کس خود را به صورت گریه کننده درآورد بهشت بر او نیز واجب خواهد شد.»[1]
2-بصیرت، آگاهی و دشمن شناسی: یک مداح و سخنور نمونه علاوه بر اینکه کار خود را برای خدا خالص می کند دشمن شناسی او فقط در سال 61 هجری خلاصه نمی شود، از این رو با اشراف کامل به موضوعات و مسائل جامعه اسلامی، در جهت نهادینه کردن فرهنگ اهل بیت در جامعه اسلامی تلاش می کند، و تولی و تبری صحیح را به منصه ظهور می رساند.
3-تعهد دینی و اجتماعی: مداحان و سخنوران از آنجا که خود یک رسانه کار آمد به شمار می آیند می بایست، علاوه بر گفتار، رفتار و منش آنها نیز گویای فرهنگ اهل بیت(علیهم السلام) بوده و مصداق حدیث شریف باشند: «وَ كُونُوا دُعَاةً إِلَى أَنْفُسِكُمْ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِكُمْ؛[2] و مردم را با غیر زبان به[مذهب] خود دعوت كنید.»
پی نوشت ها:
[1]. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص84. «قَالَ لِی یَا أَبَا عُمَارَةَ أَنْشِدْنِی لِلْعَبْدِیِّ فِی الْحُسَیْنِ ع قَالَ فَأَنْشَدْتُهُ فَبَكَى قَالَ ثُمَّ أَنْشَدْتُهُ ..»
[2]. الكافی، ج2، ص77، ح9.
پیشنیه و تاریخ مرثیه خوانی
پیشینه مدیحه سرایی و روضه خوانی به خوبی قابل شناسایی نیست؛ هر چند که این مسئله بعد از سال 61 هجری و جنایات هولناکی که حکومت اموی علیه خاندان عصمت و طهارت روا داشت رنگ و بویی دیگر به خود گرفت، به طوری که جریان بیداری اسلامی مرهون این کار ارزشمند به حساب می آید. اهمیت و ارزش مرثیه سرایی تا به جایی است که در بعضی از آیات قرآن کریم، برای دفاع از حقوق مظلومان استفاده از اسلوب مرثیه سرایی قابل مشاهده است: «وَ إِذَا الْمَوْؤُدَةُ سُئِلَتْ، بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ؛[سوره تکویر، آیات 8و 9] و در آن هنگام كه از دختران زنده به گور شده سؤال شود: به كدامین گناه كشته شدند؟!»، خدای متعال در این آیه با برشمردن ظلمی که به کودکان شده، در مقام برانگیختن احساسات و عواطف انسانی برآمده تا اینکه این رفتار و رویه نادرست اجتماعی را اصلاح فرماید.حضرت فرمود: هر کس در مرثیه امام حسین(علیه السلام) شعری بخواند و پنجاه نفر را بگریاند، بهشت بر او واجب می شود، هر کس ده نفر را بگریاند بهشت بر او واجب می شود، هر کس یک نفر را بگریاند بهشت بر او واجب می‌شود و هر کس مرثیه بخواند و خود بگرید، بهشت بر او واجب می‌شود و هر کس خود را به صورت گریه کننده درآورد بهشت بر او نیز واجب خواهد شد.
جایگاه و اهمیت مداحی و روضه خوانی
در واقع مرثیه و روضه خوانی ابزاری کارآمد برای برانگیختن احساسات و عواطف انسانی است، تا بدین وسیله بتوان به نوعی تغییر و تحول اجتماعی و اخلاق را در جامعه به وجود آورد، در این بین مرثیه سرایان و روضه خاندان عصمت و طهارت(علیهم السلام) با این ابزار به دنبال ترویج و تبلیغ فرهنگ اهل بیت(علیهم السلام) هستند، کار بسیار ارزشمندی که با هیچ مبلغ و رقمی قابل ارزش گذاری نیست؛ چرا که با این شیوه و روش، بسیاری از افراد دریچه ای تازه ای از زندگی واقعی را به روی خود باز کرده و مسیر زندگی خود را با سیره و منش اولیای الهی و حضرات معصومین(علیهم السلام) تنظیم و تطبیق می کنند.روضه خوان نمونه و شاخص
در طول تاریخ اسلام همواره مداحان و مرثیه سرایان به نامی وجود داشته اند که همواره مورد توجه و تکریم اهل بیت(علیهم السلام) و جامعه اسلامی قرار داشته اند، از جمله این افراد عبارتند از: «أَبَا عُمَارَةَ أَنْشِدْنِی»، «ابومستهل کمیت بن زید اسدی(۶۰-۱۲۶ق)»، «دِعْبِل بْن عَلی خُزاعی(۱۴۸-۲۴۶ق)» در واقع این مرثیه سرایان شاخص هیچ گاه برای دریافت سیم و زر دنیا مدیحه سرایی و روضه خوانی نمی کردند، بلکه عشق و محبت به خاندان عصمت و طهارت آنها را مجذوب اهل بیت(علیهم السلام) کرده بود، البته بر همگان مبرهن است که همین عشق و محبت و ابراز نوکری اهل بیت(علیهم السلام) برای آنان کافی بود؛ چرا که این محبت و ابراز دوستی خود بهشتی ابدی را با آنان به ارمغان خواهد آورد.در منابع روایی به سند معتبر از ابوعماره منشد(شعر خوان) این چنین روایت شده است: که روزی به حضور امام صادق(علیه السلام) شرفیاب شدم، حضرت فرمودند: شعری در مرثیه امام حسین(علیه السلام) به آن روشی که بین خودتان مرسوم است بخوان. همین که شروع کردم به خواندن، حضرت گریان شد. من مرثیه می‌خواندم و آن بزرگوار می گریست تا آنکه صدای گریه از منزل آن حضرت بلند شد و صدای گریه زن ها نیز از پشت پرده برخاست. وقتی روضه تمام شد، حضرت فرمود: هر کس در مرثیه امام حسین(علیه السلام) شعری بخواند و پنجاه نفر را بگریاند، بهشت بر او واجب می شود، هر کس ده نفر را بگریاند بهشت بر او واجب می شود، هر کس یک نفر را بگریاند بهشت بر او واجب می‌شود و هر کس مرثیه بخواند و خود بگرید، بهشت بر او واجب می‌شود و هر کس خود را به صورت گریه کننده درآورد بهشت بر او نیز واجب خواهد شد.»[1]
ویژگی روضه خوانان و سخنوران نمونه
1-اخلاص و عدم چشم داشت مادی: اولین و مهمترین ویژگی مداحان و سخنوران دینی باید توجه به رضایت الهی و اخلاص در عمل باشد و در برابر نوکری اهل بیت(علیهم السلام) هیچ گونه در خواست و چشم داشت مادی نداشته باشد، و به این کار مقدس به عنوان یک شغل و منبع درآمد زایی نگاه نکنند، این چنین افرادی خود را به این آیه شریف نزدیک می کنند: «وَ یا قَوْمِ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ مالاً إِنْ أَجرِیَ إِلاَّ عَلَى اللَّه؛[هود، آیه29] اى قوم! من به خاطر این دعوت، اجر و پاداشى از شما نمى طلبم اجر من، تنها بر خداست!»2-بصیرت، آگاهی و دشمن شناسی: یک مداح و سخنور نمونه علاوه بر اینکه کار خود را برای خدا خالص می کند دشمن شناسی او فقط در سال 61 هجری خلاصه نمی شود، از این رو با اشراف کامل به موضوعات و مسائل جامعه اسلامی، در جهت نهادینه کردن فرهنگ اهل بیت در جامعه اسلامی تلاش می کند، و تولی و تبری صحیح را به منصه ظهور می رساند.
اولین و مهمترین ویژگی مداحان و سخنوران دینی باید توجه به رضایت الهی و اخلاص در عمل باشد و در برابر نوکری اهل بیت(علیهم السلام) هیچ گونه در خواست و چشم داشت مادی نداشته باشد، و به این کار مقدس به عنوان یک شغل و منبع درآمد زایی نگاه نکنند، این چنین افرادی خود را به این آیه شریف نزدیک می کنند: «وَ یا قَوْمِ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ مالاً إِنْ أَجرِیَ إِلاَّ عَلَى اللَّه؛[هود، آیه29] اى قوم! من به خاطر این دعوت، اجر و پاداشى از شما نمىطلبم اجر من، تنها بر خداست!»
3-تعهد دینی و اجتماعی: مداحان و سخنوران از آنجا که خود یک رسانه کار آمد به شمار می آیند می بایست، علاوه بر گفتار، رفتار و منش آنها نیز گویای فرهنگ اهل بیت(علیهم السلام) بوده و مصداق حدیث شریف باشند: «وَ كُونُوا دُعَاةً إِلَى أَنْفُسِكُمْ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِكُمْ؛[2] و مردم را با غیر زبان به[مذهب] خود دعوت كنید.»
سخن آخر
هر چند در بین سخنوران و مداحان بعضی پول های میلیونی دریافت می کنند، ولی این موضوع نباید موجب سوء ظن نسبت به این صنف از جامعه شود؛ چرا که طیف وسیع و بیشماری از ایشان هیچ گاه برای فعالیت فرهنگی مذهبی خود هیچ گونه چشم داشتی ندارند.پی نوشت ها:
[1]. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص84. «قَالَ لِی یَا أَبَا عُمَارَةَ أَنْشِدْنِی لِلْعَبْدِیِّ فِی الْحُسَیْنِ ع قَالَ فَأَنْشَدْتُهُ فَبَكَى قَالَ ثُمَّ أَنْشَدْتُهُ ..»
[2]. الكافی، ج2، ص77، ح9.
