تبیان، دستیار زندگی
بسیاری از پروتئین ها برای فعال شدن به انواع فسفریلاسیون ها و دفسفریلاسیون ها نیاز دارند...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

پروتئین چیست؟ (بخش سوم)

بسیاری از پروتئین ها  برای فعال شدن به انواع فسفریلاسیون ها و دفسفریلاسیون ها نیاز دارند.

بخش مرکز یادگیری-مرجان سلیمانیان

پروتئین چیست؟ (بخش سوم)

در مطلب قبل آموختید که، بسیاری از پروتئین ها برای فعال شدن به انواع فسفریلاسیون ها و دفسفریلاسیون ها نیاز دارند. برای مثال، فعال شدن کامل کینازهای وابسته به سایکلین، لازم است این پروتئین ها در یک جایگاه فسفریله و در جایگاه دیگری دفسفریله شوند.

در نتیجه در مواردی، اتصال یک لیگاند به یک جایگاه در پروتئین باعث می شود صورت بندی این پرزوتئین طوری تغییر کند که تمایل جایگاه دیگری از آن برای اتصال به لیگاند مخصوصش دچار تغییر شود. این پدیده آلوستری نام دارد. که در مطلب قبل تا حدودی با این واژه آشنا شده اید. آلوستری در فعالیت انواع پروتئین ها و از جمله آنزیم ها اهمیت زیادی دارد.

پروتئین چیست؟ (بخش سوم)

آبشار تنظیمی: (روی تصویر کلیک کنید.) 

فعالیت برخی پروتئین ها با اتصال به نوکلئوتیدها تنظیم می شود، برای نمونه، انواع G پروتئین ها بین دو حالت فعال (متصل به GTP) و حالت غیر فعال (متصل به GDP) تغییر می کنند. هیدرولیز GTP به GDP و نیز جانشینی GDP با GTP جدید،، فعالیت این پروتئین ها را کنترل می کند. پروتئین های اکتین و توبولین در اسکلت سلولی نیز به ترتیب به ATP و GTP متصل می شوند. تمایل این پروتئین ها به پلیمریزاسیون و قرار گیری در ریز رشته ها و ریز لوله چه های اسکلت سلولی وابسته به این است که نوکلئوزیدتری فسفات (ATP یا GTP) متصل باشند یا به نوکلئوزید دی فسفات (ADP یا GDP).

فعالیت برخی پروتئین ها با پردازش پروتئولیتیک (پروتئازی) تنظیم می شود. نمونه ای از این تنظیم را می توان در پپسین و تریپسین (آنزیم هایی گوارشی) مشاهده نمود. به طور مشابه، کاسپازها که در آپوپتوز نقش کلیدی دارند، با پردازش پروتئولیتیک فعال می شوند. این نوع تنظیم، برخلاف موارد فوق، برگشت ناپذیر است. برش پروتئازی در این آنزیم ها به طور برگشت ناپذیر باعث فعال شدن آنها می شود. ترارسانی پیام در برخی از مسیرهای پیام رسانی نیز با پروتئولیز همراه است. در این مسیرها، انتقال پیام با کنترل پردازش پروتئازی پروتئین های دخیل در مسیر تنظیم می شود.

پروتئین چیست؟ (بخش سوم)

شکل: فعال شدن پروتئولیتیک کایموتریپسین

دسترسی یک پروتئین به لیگاندهایش قابل تنظیم است. در سلول های یوکاریوتی این تنظیم می تواند در هر زمان با موضعی شدن زیر سلولی یک پروتئین در کده یا کده هایی خاص انجام شود. برای مثال، آنزیم های هیدرولیتیک لیزوزوم در شرایط طبیعی منحصرا در لیزوزوم فعالیت می کنند و به پروتئین های2 سیتوزولی و حتی به پروتئین های غشای لیزوزوم دسترسی ندارند.

* در تنظیم چرخه سلولی، کمپلکس سایکلین CDKI-B (کمپلکس عمده فاز M) در اینترفاز به صورت غیر فعال عمدتا در سیتوپلاسم حضور دارد و پس از فعال شدن وارد هسته می شود و انواع پروتئین های هدفش را در آنجا فسفریله می کند. جابه جایی یک پروتئین در سلول، خود می تواند در اثر تغییراتی همچون فسفریلاسیون صورت گیرد.

مثلا مشخص شده است که فسفریلاسیون سایکلین B در ورود کمپلکس سایکلین-CDK به هسته نقش دارد.

منبع: http://daneshnameh.roshd.ir       https://www.google.com

تنظیم کننده: محبوبه همت