پیشنهادات معنوی برای روز جمعه
در کتب ادعیه بیشترین اعمال به جمعه اختصاص داده شده است. تلاوت سورهها، نمازها، صلوات های مخصوص با ذکر آثار آن برای برطرف کردن حوائج مردم و رسیدن انسانها به مقام محمود، نشانه اهمیت جمعه نزد خداوند دارد. پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می فرمایند: جمعه، 24 ساعت شبانه روز دارد که در هر ساعتی 600هزار نفر از آتش جهنم آزاد میشوند.
از عصر پنجشنبه (یوم الخمیس) هر کسی کار خیری انجام دهد، ثوابش مضاعف می شود و عقوبت گناهان را محو مینماید و درجات مومنان را در دنیا و آخرت بلند می گرداند.
اگر کسی حرمت این شب و روز را نگاه ندارد و در شب جمعه معصیتی را آشکار انجام بدهد، در پیشگاه خداوند سبحان عذاب می کشد.
چنانچه غسل جمعه را تا اذان ظهر روز جمعه انجام ندهد، میتواند قضای آن را پس از زوال خورشید (بعد از ظهر) و روز شنبه به جا آورد. برخی گفتهاند: اگر غسل جمعه پس از زوال روز جمعه انجام شود، احتیاط آن است که فرد آن را بدون نیتِ ادا و قضا به جا آورد.
پیشنهاداتی برای روز جمعه
- پیامبراکرم "صلی الله علیه و آله" درخصوص فرستادن صلوات میفرمایند: صلوات نوری است که انسان را از پل صراط عبور میدهد. اگر انسان قبل و بعد از خواستن حاجات خویش، 3 بار صلوات بفرستد این دعا آسمانی می گردد و خداوند سبحان نظر لطفش را از او دریغ نمی فرماید.
- در روایتی داریم که امام صادق علیه السلام درباره مردی که میخواست عمل خیری مانند انفاق در راه خدا و روزه را انجام دهد فرمودند: مستحب است روز جمعه چنین کند زیرا عمل در آن روز چند برابر ارزش دارد. (در بحارالانوار جلد 89)
- در بیانی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند: روز جمعه سرور روزهاست، خداوند نیکیها در آن چند برابر میکند و گناهان را در آن میزداید و درجات را در آن بالا می برد و دعاها را در آن مستجاب می کند و اندوهها را در آن برطرف می سازد و حاجت های بزرگ را در آن بر میآورد ... (کافی ج 1 ص 40)
- نیز فرمودند: روز جمعه بر من بسیار صلوات بفرستید، زیرا روز جمعه روزی است که اعمال آدمی در آن چند برابر میشود.
- در جایی دیگر حضرت می فرمایند؛ هر جمعه برای اعضای خانواده خود چیزی از قبیل میوه و گوشت به عنوان هدیه فراهم کنید تا به فرا رسیدن جمعه شادمان شوند. (روضی المتقین ج 2 ص 589)
امام باقر علیه السلام می فرمایند: هر گاه خواستی پیش از روز جمعه صدقه دهی آن را برای روز جمعه به تأخیر افکن. (عدة الداعی ص 92)
غسل جمعه فراموش نشود
غسل جمعه مستحب مؤکد است[تذکرة الفقهاء ۲/ ۱۳۷ ـ ۱۳۸ ؛ علامه حلی، مختلف الشیعة، ج۱، ص۳۱۸ ـ ۳۱۹] پیامبر اکرم(صلی الله و علیه وآله) در اهمیت غسل روز جمعه فرموده است: «هیچگاه غسل جمعه را ترک نکن، هر چند ناچار باشی از پول غذا و خوراک خود صرفهجویی کرده و برای غسل خرج کنی؛ زیرا غسل جمعه یکی از بزرگترین و برترین کارهای مستحب است.» [مجلسی، بحار الأنوار، ج۱۸، ص۱۲۹] و امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) هرگاه میخواست کسی را سرزنش کند میفرمود: «تو حتّی از کسی که غسل روز جمعه را ترک میکند ناتوانتری.»[علل الشرایع، ج۲، ص۲۸۵.]
پیامبراکرم "صلی الله علیه وآله" درخصوص فرستادن صلوات می فرمایند: صلوات نوری است که انسان را از پل صراط عبور می دهد. اگر انسان قبل و بعد از خواستن حاجات خویش، 3 بار صلوات بفرستد این دعا آسمانی میگردد و خداوند سبحان نظر لطفش را از او دریغ نمیفرماید.
وقت غسل جمعه
وقت غسل جمعه از اذان صبح روز جمعه تا ظهر است [کفایة الاحکام، ج۱، ص۳۸؛ جواهر الکلام، ج۵، ص۷ ـ ۸] و بهتر است نزدیک ظهر آن را به جا آورند. [جواهر الکلام، ج۵، ص۱۳] اگر کسی احتمال می دهد در روز جمعه دسترسی به آب ندارد میتواند روز پنج شنبه غسل کند.[جواهر الکلام، ج۵، ص۱۵]
چنانچه غسل جمعه را تا اذان ظهر روز جمعه انجام ندهد، میتواند قضای آن را پس از زوال خورشید (بعدازظهر) و روز شنبه به جا آورد. برخی گفته اند: اگر غسل جمعه پس از زوال روز جمعه انجام شود، احتیاط آن است که فرد آن را بدون نیتِ ادا و قضا به جا آورد. [مصباح الفقیه، ج۶، ص۱۴؛ العروة الوثقی، ج۲، ص۱۴۳]
در حدیث از امام صادق علیه السلام مى خوانیم كه فرمود:«هر كس روز جمعه غسل كند وبه هنگام غسل بگوید: اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّدآ عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ. اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاجْعَلْنی مِنَ التَّوَّابینَ، وَاجْعَلْنی مِنَ الْمُتَطَهِّرینَ؛ این غسل ودعا او را تا جمعه دیگر پاك مىگرداند».[ كتاب من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 61، ح 228]
در بیانی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم میفرمایند: روز جمعه سرور روزهاست، خداوند نیکیها در آن چند برابر میکند و گناهان را در آن میزداید و درجات را در آن بالا می برد و دعاها را در آن مستجاب می کند و اندوهها را در آن برطرف می سازد و حاجت های بزرگ را در آن بر میآورد ... (کافی ج 1 ص 40)
هدف و فلسفه غسل جمعه
در روایات فلسفه های مختلفی برای این سنت نبوی ذکر شده است و نقطه آغازین این سنت نبوی را این گونه ذکر کرده اند که در زمان رسول خدا عده ای از انصار در طول هفته با شتران آبکشی و نقل اثاث می کردند و وقتی روز جمعه فرا می رسید و اجتماع می کردند، بوی عرق ایشان موجب آزار دیگر مجتمعین می شد، لذا رسول خدا (صلی الله و علیه وآله) به ایشان امر فرمودند در روز جمعه غسل کنند و این سنت باقی ماند. (علل الشرایع، ج2 ص 899)
در روایتی امام رضا علیه السلام، علت را این گونه بیان می دارند که: خداوند تبارک و تعالی نماز فریضه را با نماز نافله و مستحبی تمام و کامل گردانیده و روزه واجب را با روزه نافله و وضو و طهارت واجب را با غسل روز جمعه تکمیل و تمام فرموده است، بنابراین نقصی که ناشی از سهو و فراموشی حادث شود، توسط غسل جمعه کامل می گردد. (همان، ص 898)
هم چنین درباره هدف از غسل جمعه در روایات ما آمده است: «فجعل فیه الغسل تعظیما لذلک الیوم و تعظیما علی سایر الایام و زیادة فی النوافل و العبادة» یعنی خداوند غسل در روز جمعه را به خاطر عظمت این روز، و عظمت آن بر سایر روزها و برای اینکه مستحبات در این روز زیاد شود قرار داد....»منابع:
سایت به سمت خدا
سایت ویکی شیعه
سایت هدانا
کتاب حکمت های درخشان
کتابخانه طهور
درگاه پاسخگویی به سؤالات دینی