زنده‌سازی دوباره بافت تاریخی مشهد
مدیر پایگاه میراث فرهنگی منطقه ثامن مشهد، از آغاز مرمت و بهسازی سه اثر ثبت ملی خانه‌های امیری، غفوری و حسینیه رحیمیان در راستای رویداد مشهد ۲۰۱۷ خبر داد.
به دنبال انتخاب شهر مقدس مشهد به عنوان «رویداد مشهد ۲۰۱۷» در دنیای جهان اسلام با هدف باززنده سازی بافت تاریخی مشهد که در پیرامون حرم امام رضا (ع) قرار دارد، پروژه‌ی مرمت اضطراری برخی از بناهای تاریخی قرار گرفته در این محور آغاز شد و خانه‌های تاریخی «امیری»، «غفوری»، «حسینیه رحیمیان» و کلیسای «مسروپ مقدس» نیز در راس این پرژه قرار گرفتند.
وفا ثابتی، مدیر پایگاه میراث فرهنگی منطقه ثامن مشهد در گفت‌وگو با ایسنا، در این زمینه توضیح داد: خانه امیری در مالکیت یک شرکت ساختمانی خصوصی قرار دارد که قبلا آن‌ها، تعهد کرده بودند تا این بنای تاریخی را با نظارت میراث فرهنگی مرمت کنند، اما در حدود دو سال پیش طرح مرمت آن بدون نظارت ومجوز میراث فرهنگی انجام شد، به همین دلیل دستور توقف کار به آن‌ها داده شد تا پس از ارائه طرح مرمت از آن‌ها و بررسی و تصویب آن طرح کارها ادامه یابد که سال گذشته طرح به اداره کل میراث فرهنگی استان ارائه شد، ما قصد بررسی طرح برای ارائه مجوز را داشتیم، اما مالکان گفتند در حال حاضر برنامه‌ای برای مرمت این بنای تاریخی ندارند.
وی با بیان این‌که به همین پایگاه میراث فرهنگی ثامن طرح مرمت اضطراری این بنای تاریخی را در دستور کار قرار داد، افزود: در حال حاضر در حال بستن قرارداد با پیمانکار هستیم اما موقعیت این بنای تاریخی همچنان مانند گذشته است و مالک آن هنوز طرح خود برای کاربری آینده‌ی این بنای تاریخی را هنوز به ما پیشنهاد نداده است. براساس قانون هر تغییر کاربری یا استفاده از این بنا باید با مجوز میراث فرهنگی و تحت نظارت ما باشد.
گذرگاه عسگریه، نقطه تلاقی تاریخ و مذهب در مشهد
او دو بنای تاریخی خانه غفوری و حسینیه رحیمیان قرار گرفته در کوچه عسگریه را به عنوان یکی از گذرگاه‌های مهم و تاریخی بافت پیرامون حرم مطهر دانست و ادامه داد: در این گذرگاه آثار تاریخی زیادی هستند، بنابراین می‌توان آن را به عنوان یک گذرگاه تاریخی دانست که براساس مصوبات رویداد مشهد ۲۰۱۷ باید ساماندهی شوند، در این راستا براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای ساماندهی این راسته‌ی تاریخی، قراردادی با شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران امضا شده است.
وی با بیان این‌که هر دو بنای تاریخی متعلق به دوره قاجار هستند، اضافه کرد: حسینیه رحیمیان یک بنای وقفی و خانه غفوری نیز یک ملک شخصی است، که پیرامون حرم امام رضا (ع) قرار گرفته‌اند اما عمدتا در یک موقعیت اضطرار قرار دارند و تا امروز آسیب‌های فراوانی دیده‌اند.
ثابتی درباره‌ی احتمال انجام مرمت مشارکتی برای این دو بنای تاریخی با توجه به خصوصی بودن این بناها، اظهار کرد: باتوجه به این‌که اعتبارات مناسبی تا امروزبرای این بناها دریافت نکرده بودیم، نتوانستیم تا پیش از این نسبت به مرمت این بناهای تاریخی اقدام کنیم، از سوی دیگر مالکان تمایلی برای احیای بناهای خود ندارند و مشکلات زیادی برای تملک این ملک‌ها از سوی دولت یا میراث فرهنگی وجود دارد و همچنین این بناها بسیار آسیب‌پذیرند، خوشبختانه در شرایط امروز موفق شده‌ایم با مالکان برای مرمت این خانه‌ها توافق کنیم و بااعتبار مناسب برای مصوبات «رویداد مشهد ۲۰۱۷» آن‌ها را دراولویت مرمت قراردهیم.
ساماندهی محور تاریخی ارگ مشهد برای رویداد مشهد ۲۰۱۷
در راستای ایجاد زمینه مناسب جهت معرفی ارزش های فرهنگی و تاریخی موجود در بافت‌های شهری پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع) به کشورهای جهان اسلام، مقرر شد اعضای شورای عالی شهرسازی و معماری از کلیه برنامه ها و پروژه های تعریف شده در راستای ارتقای کیفیت فضای شهری و مرمت و احیای فضاها و بناهای تاریخی- فرهنگی حمایت کنند.»
او همچنین از آغاز مرمت کلیسای مسروپ مقدس (مریم مقدس) در حاشیه میدان ۱۰ دی شهر مشهد در آینده‌ای نزدیک خبر داد و گفت: این کلیسا به عنوان محور تاریخی ارگ مشهد، خیابان ارگ یا امام خمینی (ره) و در یکی از خیابان‌های فرهنگی-تاریخی مشهد در مصوبات ۲۰۱۷ است که باید عملیات احیا و ساماندهی آن به زودی انجام شود.
به گفته‌ی مدیر پایگاه میراث فرهنگی ثامن، قرار است در پروژه‌ی مرمت این محوطه‌ی تاریخی، رویکرد پیاده‌روی به عنوان یکی از ارزش‌های این خیابان مدنظر قرار گرفته و آن باز زنده‌سازی شود.
رضا سلیمان نوری، ایران‌شناس و فعال میراث‌فرهنگی خراسان درباره‌ی بنای تاریخی غفوری به ایسنا گفت: خانه‌ی تاریخی «غفوری» امروز به عنوان یک زائرسرای غیر رسمی تا یم بنای تاریخی مورد بهره‌برداری است و دارای دو ساختمان مجزای رو و پشت به قبله در دوطبقه و حوضی آبی فیرزوه‌ای در وسط است که چهار باغچه کوچک به سبک باغ‌های ایرانی در چهار طرف آن قرار دارد.
او با بیان این‌که این خانه در سال ۸۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، از خانه های منتسب به جدید الاسلام‌ها یا یهودیان مشهد است.
وی همچنین درباره‌ی حسینیه‌ی تاریخی رحیمیان اظهار کرد: کاشی شماره ۵۴ کوچه عسگریه که در کوچه نواب صفوی متعلق به این حسینیه تاریخی است که حدود صد سال پیش در دوره آخرین شاه قاجار با نیتی کاملا مذهبی ساخته شد و از آن زمان تاکنون مردم در مناسبت‌های مذهبی مختلف در آن جمع می‌شوند.
او با بیان این که این حسینیه در ۱۶ شهریور ۱۳۸۳ در فهرست اثار ملی ثبت رسیده درباره‌ی معماری این بنا اظهار کرد: سکوهایی که از یک تکه سنگی ایجاد شده در دو سوی در ورودی که برای استراحت رهگذران ساخته شده، قرار دارند که ترکیب این سکوها با در چوبی بنا و کاشی‌های معرق بالای در تصویر متفاوتی را در منطقه ایجاد کرده است. چیدمان داخلی حسینیه نیز شامل پلکان، سکویی چوبی ویژه گذاشتن سماور و سه اتاق تو در تو شاه‌نشین، برای بخش‌های عمومی و زنانه ساخته شده است.
یکم تیرماه، پیروز حناچی، دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری در نامه‌ای به استاندار خراسان‌رضوی، مصوبه شورای‌عالی شهرسازی و معماری را با موضوع مشهد ۲۰۱۷ ابلاغ کرد، در یکی از بندهای این نامه تاکید شده است؛ «در راستای ایجاد زمینه مناسب جهت معرفی ارزش های فرهنگی و تاریخی موجود در بافت‌های شهری پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع) به کشورهای جهان اسلام، مقرر شد اعضای شورای عالی شهرسازی و معماری از کلیه برنامه ها و پروژه های تعریف شده در راستای ارتقای کیفیت فضای شهری و مرمت و احیای فضاها و بناهای تاریخی- فرهنگی حمایت کنند.»منبع: ایسنا
