راهکاری اساسی برای عاقبت بخیری !

همه ی ما انسان ها، هر کدام برای زندگی خود برنامه ای داریم اما قدر مطلق همه ی خواسته هایمان رسیدن به سعادت و رستگاری است که البته این معنا در ادبیات هر کدام از ما متفاوت است اما چه خوب است که معتبرترین و محکم ترین راه را پیدا کنیم تا ان شاء الله رسیدن به این خواسته و سعادتمند شدنمان حتمی و ماندگار باشد.

در حقیقت در این روایت به ما گوشزد می کند که روایات زود در مورد بدی و خوبی افراد قضاوت نکنید؛ پایان هر چیزی مهم است؛ چه کسی فکر می‌ کرد حر به آنجا برسد؟ و یا چه کسی فکر می‌ کرد بلعم باعورا اینطور سقوط کند؟ اولین مصداق و بزرگترین مصداق خود شیطان با شش هزار سال عبادت است... با این همه عبادت پایان کار شیطان چه شد؟!

در مورد این موضوع همیشه نگرانی داشته باشید

از رسول خدا صلی الله و علیه وآله روایت است که  حضرت فرمودند: «لا یزال‏ المؤمن‏ خائفا من سوء العاقبة» مؤمن دائماً باید نگرانی داشته باشد و آن نگرانی از سوء عاقبت و بد عاقبت شدن است. یک دغدغه‌ ای در ذهنش باشد، برایش مهم باشد که عاقبتش چه می شود بعد فرمودند: «لا یتیقن الوصول إلی رضوان الله» هیچ وقت یقین نکند که اهل بهشت است، «حتی یكون وقت نزع روحه» (تفسیر الامام العسكری، ص 239) تا زمانی که روح از این بدن خارج شود. چرا که بوده اند انسان هایی که لحظه ی مرگ و جان دادن فریب شیطان را خورده اند و عاقبتشان در لحظه ی مرگ تغییر کرده است.

عملی که عاقبت بخیری می آورد

در بیان روایات نکته ای به عنوان راهکار اصلی برای عاقبت بخیر شدن اشاره شده است و آن اینکه: «من‏ كان‏ عاقلا ختم له بالجنة» (ثواب الاعمال، ص14) هرکسی خردمند باشد، عاقبت بخیر شده و اهل بهشت می ‌شود.

در قرآن کریم نیز از لسان اهل جهنم است که وقتی به آنها می ‌گویند: چرا شما جهنمی شدید یا به این عذاب مبتلا شدید؟ می ‌گویند: «لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ‏ أَوْ نَعْقِلُ ما كُنَّا فِی أَصْحابِ السَّعِیرِ» (ملک/10) اگر می ‌شنیدیم و می ‌اندیشیدیم، هرگز در اصحاب جهنم نبودیم.

عقل با زرنگی فرق می کند

بعضی ‌ها عقل را با زرنگی مساوی می گیرند؛ می گویند: کسی که بتواند پشت خودش را در اداره به هر نحوی ببندد زرنگی کرده و عاقل است، یا عده ای می گویند: اگر بشود در این بازار سیاست هر جور شده رأی آورد یا خود را به دولت و نظام چسباند عاقل است و امثال این ها ...

این در حالی است که باید بدانیم اگر کسی توانست یک تومان را زود و یا به هر قیمتی دو تومان کند، این عقل نیست، این خرد نیست. عقل و خرد در مبنای دینی و روایی ما آن چیزی است که انسان را به کارهای عاقلانه و خردمندانه وا دارد.

انسان عاقل کیست؟

رسول خدا فرمود: عاقل ‌ترین مردم کسی است که به چهار چیز فکر کند:

«ألا و إن أعقل الناس عبد عرف‏ ربه‏ فأطاعه‏» (أعلام‏الدین، ص337) اول خدا را بشناسد و بندگی ‌اش را بکند.

«و عرف عدوه فعصاه» (أعلام‏الدین، ص 337) دشمنش را هم بشناسد و با او مخالفت کند.

مبحث دشمن شناسی، از مهم ترین موضوعات روز است . اینکه ما بتوانیم دشمن را در همه ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... بشناسیم، این خود نشان دهنده عقل است.

«و عرف دار إقامته فأصلحها» سومین نشانه ‌ی عاقل و خردمند که اگر کسی این عقل را داشت عاقبت بخیر می ‌شود، این است که «دار» یعنی محل زندگی دائم را بشناسند.

همه می ‌دانیم دنیا موقت است؛ مرگ ‌ها را می ‌بینیم، آمار اموات را به ما می‌ دهند. در فامیل خودمان جوان و پیر و همه رقم را می ‌بینیم که می روند. خلاصه اینکه انسان عاقل خانه ی دائمی خود را می شناسد و می داند که در این دنیا مستأجر است و ماندنش دوامی ندارد.

«و عرف سرعة رحیله فتزود لها» (أعلام‏الدین، ص337) چهارم بداند که سرعت کوچ بالا است. عاقل کسی نیست که یک تومان را زود دو تومان کند. عاقل کسی است که خدایش را بشناسد. دشمنش را بشناسد. برای اقامتش کار کند، سرعت حرکت را هم درک کند.

چه چیزی عملکرد عقل را می ‌گیرد؟

بهترین وسیله گاهی ممکن است یک عامل کوچک باعث شود درست کار نکند. حال در موضوع عقل، چه چیزی نمی ‌گذارد عقل بارور شود؟

یکی از این موانع غضب است. «الْغَضَبُ‏ یُفْسِدُ الالْبَابَ»‏ (غررالحكم،ص 65) غضب و عصبانیت عقل را از عملکردش خارج می‌کند. لذا بیشتر آنهایی که عصبانی می‌شوند، می‌گویند: یک لحظه بود؛ جنون آنی می‌گویند.

دومین مورد که مهمترین عامل لطمه عقل است : «مَنْ لَمْ‏ یَمْلِكْ‏ شَهْوَتَهُ لَمْ‏ یَمْلِكْ‏ عَقْلَهُ‏» (غررالحكم، ص 304) امیرالمؤمنین فرمود: هرکس مالک قوای شهوانی نباشد، مالک عقلش هم نیست. یعنی شهوت و عقل با هم در تضاد هستند. در نقطه‌ی مقابل هم هستند. هنر انسان عاقل این است که یک زن یا یک مرد اجازه‌ ی رها بودن به شهوتش ندهد، این عاقل است.

---

منابع:
بیانات حجت الاسلام رفیعی به نقل از سایت سمت خدا
سایت حوزه