اثر دما بر دگردیسی قورباغه، جلسه اول
هدف: در این پروژه به این سوالات پاسخ داده خواهد شد:
رشد و دگردیسی در دوزیستان چه مراحلی داشته و چه ارتباطی با عوامل محیطی دارد؟
تغییرات دمایی چه تأثیری بر روند و طول مدت رشد و نمو جنین قورباغه دارد؟
حداقل زمان مورد نیاز برای انجام پروژه: 5 هفته
هزینه برآوردی: متوسط
سطح دشواری: سخت
تخمك (Ovule ) اغلب قورباغه ها در ماه های تابستان كه قورباغه تغذیه خوبی دارد تشكیل می شود، تا پاییز كاملاً می رسد، اما در تخمدان باقی مانده و سپس در بهار به صورت توده ای آزاد می شود. آزاد شدن تخمك از تخمدان ها تخمك گذاری (Ovulation ) نام دارد و تحت تأثیر گروهی از هورمون ها كه از هیپوفیز قدامی ترشح می شوند صورت می گیرد.
برای بررسی مراحل رشد و نمو قورباغه ها می توان در آزمایشگاه از روش های مصنوعی استفاده كرد. در این آزمایشات ابتدا تخمك گذاری را در قورباغه ماده به صورت مصنوعی راه اندازی كرده و سپس با تهیه اسپرم از قورباغه نر امكان لقاح (Fertilization) را فراهم می كنند.
مقدمه
یكی از جانورانی كه فیزیولوژیست ها زیاد با آن سر و كار دارند، قورباغه است. قورباغه با وجود آنکه مهره دار بوده و شباهت های فراوانی با سایر مهره داران پیچیده تر دارد، ولی كار كردن با آن ساده تر است، قیمت ارزانی دارد و تهیه آن راحت است. علاوه بر تمام این موارد، نگهداری كردن از قورباغه ها كار آسانی است و تنها كافی است آنها را در ظرفی كه مقداری آب داخل آن است، نگه داشت. این حیوانات حتی بدون غذا نیز می توانند تا مدت ها زنده بمانند! البته اینكه آن ها را بدون غذا نگهداری كنید، اصلاً اخلاقی نیست!
تا‌كنون از قورباغه ها در بسیاری از آزمایشات فیزیولوژی و در كلاس های درسی این رشته استفاده شده است، بنابراین آشنایی با ویژگی های ظاهری و كاركرد دستگاه های داخلی بدن آن برای افرادی كه می خواهند در این زمینه پروژه هایی انجام دهند لازم به نظر می رسد.
آینده های شغلی یك زیست شناس ـ متخصص زیست شناسی تكوینی
همة موجودات زندة پرسلولی، در آغاز حیات خود فرآیندهای مختلفی از جمله تكثیر سلولی، رشد سلولی، اندام زایی و تمایز را طی می كنند تا به‌صورت یك موجود زندة كامل بتوانند به زندگی خود ادامه دهند. برای مثال جنین انسان از مرحلة تك‌سولی تا هنگامی كه به‌صورت یك نوزاد كامل بتواند به دنیا بیاید. این مراحل را پشت سر می گذارد. یك متخصص زیست شناسی تكوینی، به بررسی تمامی این فرآیندها از نظر سلولی، ژنتیكی، مولكولی، بافتی و ... می پردازد. هم چنین می تواند به الگوهایی كه منجر به بروز ناهنجاری در مسیر تكوین موجودات می شود پی برده و یا از الگوهای تكوینی برای ابداع روش های درمانی مانند سلول درمانی كمك بگیرد.
ویژگی های ظاهری
ماهی ها و دوزیستان دم‌دار از دم‌شان برای شنا كردن استفاده می كنند اما قورباغه ها كه شناگرهایی حرفه ای هستند، از پاهای قوی عقبی خود جهت ایجاد نیروی لازم برای حركت در آب بهره می برند. دست های این جانوران قدرت كمتری از پاها داشته و كوچك تر نیز هستند. قورباغه ها دارای 5 جفت انگشت در پاها و 4 جفت انگشت در دست های خود هستند. روی شست دست های قورباغه های نر یك لكه یا خال تیره رنگ وجود دارد كه در فصل های تولید مثل تیره تر می شود و به شما این امكان را می دهد كه به راحتی جنسیت قورباغه را تشخیص دهید.
هنگامی كه قورباغه ای را در دست می گیرید، متوجه خواهید شد كه گردن مشخصی ندارد، بلكه سر مسقیماً به شانه متصل شده است. این صفت آن ها شبیه ماهی هاست. روی سر قورباغه ها یك جفت سوراخ بینی در جلو و یك جفت چشم برآمده در عقب پوزه دیده می شود. یك پلك پوستی بالایی و یك پلك شفاف پایینی چشم ها را می پوشاند. پرده‌ی گوش به صورت یك جفت پرده بیضی شكل در عقب چشم ها قرار دارد و اثری از گوش خارجی نیست.
دهان قورباغه ها بعد از دگردیسی گشاد و زبان‌شان برای شكار حشرات چسبناك و دراز می شود. زبان قورباغه ها در جلو به كف دهان متصل شده است و انتهای دو شاخه آن به سرعت به سمت شكار پرتاب می شود.
پوست قورباغه ها یكی از مهم ترین اندام های بدن آن هاست و علاوه بر اینكه به خاطر نوع رنگ آمیزی و نقوش آن به مخفی شدن قورباغه از دست شكارچیان كمك می كند، به دلیل نازك بودن، رطوبت و داشتن عروق خونی فراوان، تنفس پوستی را در این جانوران امكان پذیر می سازد. هم چنین در پوست دوزیستان غدد فراوانی دیده می شود. برخی از آن ها غدد ترشح كننده مخاط بوده و با ترشح مایع آبكی و بیرنگ باعث مرطوب و لزج شدن پوست دوزیست می شوند و بعضی دیگر هم، غدد سمی هستند كه در هنگام مواجهه حیوان با خطر، مایع سفید رنگ، غلیظ و سوزاننده ای را ترشح می كنند. این ماده سمی می تواند برای پوست انسان حساسیت زا باشد، ولی معمولاً خطرناك نیست.
می توان وزغ و قورباغه را از روی پوست شان تشخیص داد. معمولاً پوست قورباغه مرطوب، نرم و براق است، در صورتی که پوست وزغ خشک سخت و زبر بوده و از زگیل پوشیده شده است. برای همین تفاوت در نوع پوست، قورباغه باید همیشه برای تنفس پوستی در کنار آبگیرها زندگی کند، اما وزغ ها می توانند تا فاصله های دورتر از آبگیرها نیز بروند؛ در ضمن قورباغه ها اغلب پرش های ماهرانه تری از وزغ ها دارند.
مطالب مرتبط:
اثر دما بر دگردیسی قورباغه، جلسه اول
اثر دما بر دگردیسی قورباغه، جلسه دوم
اثر دما بر دگردیسی قورباغه، جلسه سوم
اثر دما بر دگردیسی قورباغه، جلسه چهارم
اثر دما بر دگردیسی قورباغه، جلسه پنجم
بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: پریسا صحرانورد فرد
تنظیم: زینب شاه مرادی
