حکم اتانازی در اسلام

اتانازی یا یوتانازی (Euthanasia) در زبان یونانی به معنی «مـرگ خوب» است. اتانازی در اصطلاح، شرایطی است که در آن، بیمار بنا به درخواست خودش به صورت طبیعی و آرام بمیرد. این شرایط معمولاً در بیماری‌های سخت یا دردناک یا درمان‌های طولانی‌مدت و ناامیدکننده پدید می‌آید. در فارسی به آن «هومرگ»، «مرگ آسان»، «قتل ترحمی» یا «به مرگی» نیز گفته شده‌است.

فرآوری: تیموری/کارشناس حوزه ـ بخش احکام اسلامی تبیان

هیچ انسانی حق ندارد به خاطر درد و رنجی که حتی گاهی از حد تحمل افزون می شود، خودکشی کند، یا دیگران را در کشتن خود شریک کند. اتانازی یا اتونازی اجازه انسان به پزشک برای خلاص کردنش از دردها با مرگ به ظاهر آسان است.

این پدیده در عصر اخیر در کشورهای اروپایی و آمریکایی رواج پیدا کرده و در دیگر کشورها در حال گسترش است. به این شکل افراد مریضی که دچار بیماری های صعب العلاج و یا غیر قابل درمان چون سرطان، ام اس، ایدز و نمونه های آن می شوند ، برای این که از درد و رنج های غیر قابل تحمل خلاص شوند ،به پزشک خود اجازه می دهند تا مرگی آسان برای ایشان رقم زند . این حرفه خلاف اخلاق و وظیفه پزشکی و شریعت و قانون اسلام است. وظیفه پزشک این است که تمام سعی خود را برای معالجه و درمان مریض به کار بندد . علاوه بر این، وجود امدادهای غیبی در درمان نهایی بیمار، امری تجربه شده است .

با این حال در مورد دفاع از اتونازی و یا رد آن، دو نظریه و هر کدام با طرفداران خاص به خود مطرح است:

طرفداران كشتن از روی ترحم و دل سوزی چنین استدلال می كنند كه علی رغم این كه عمل غیر عقلانی است، ولی برای فرد درمانده و فقیر ، فرد دارای زندگی نباتی یا مرگ غیرقابل اجتناب این عمل را برای بیمار ، خانواده ها و جامعه مفید می دانند . آن را یك اقدام مثبت اخلاقی بر می شمارند، هر چند بسیاری از كشورها قانون " حق امتناع از درمان پزشكی را به رسمیت شناخته اند، ولی تنها در هلند ، بلژیك ، سوئیس و ایالت ارگون امریكا یاری رساندن به بیماری برای طولانی نشدن عمر همراه با درد و رنج طاقت فرسا را تصویب كرده اند.

مخالفان اتانازی معتقدند كه زندگی موهبتی است الهی . هیچ كس حق تصرف در آن را ندارد. این عمل زیر پا گذاشتن ارزش های انسانی است .احتمال برگشت و نجات و یا درمان جدید و یا امدادهای غیبی همیشه وجود دارد .خودكشی و كمك به خودكشی ( قرار دادن امكانات و وسایل جهت خودكشی ) جرم است. در واقع معتقدند عدم نجات برابر قتل است .از این رو نمی توان فرد را رها ساخت. شاید با حفظ وضع موجود درمانی جدیدی فراهم شود.

طبق نظر مقام معظم رهبری:

س. «اتانازی»(۱) بر سه قسم است:

۱_ نوع فعّال که با تجویز داروی کشنده از طرف پزشک به زندگی بیمار خاتمه داده می‌‌شود.

۲_ نوع انفعالی، به صورت خودداری از ادامه‌ی مداوا و زنده نگاه داشتن بیمار محتضر.

۳_ نوع غیر مستقیم، با قرار دادن داروهای به مقدار زیاد در دسترس بیمار تا بیمار شخصاً به زندگی پر‌رنج خویش پایان دهد.

استفاده از کدام‌یک بلااشکال است؟

ج. حفظ محتضر و تأخیر مرگ او واجب نیست، بنابراین قسم دوّم مانع ندارد.

ولی هر کاری که موجب مردن او باشد، مثل دو قسم دیگر جایز نیست.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

سوال: «اتانازی»بر سه قسم است: ۱_ نوع فعّال که با تجویز داروی کشنده از طرف پزشک به زندگی بیمار خاتمه داده می‌‌شود. ۲_ نوع انفعالی، به صورت خودداری از ادامه‌ی مداوا و زنده نگاه داشتن بیمار محتضر. ۳_ نوع غیر مستقیم، با قرار دادن داروهای به مقدار زیاد در دسترس بیمار تا بیمار شخصاً به زندگی پر‌رنج خویش پایان دهد. استفاده از کدام‌یک بلااشکال است؟

منابع:

هدانا

مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی