املا نویسی دانشمندان مسلمان!!

أمالی نام عنوانی است که بر کتاب های حدیثی در تاریخ شیعه گذاشته می شود که در آن، استاد از حافظه خویش برای شاگردان حدیث می خوانده است و شاگردان آن را با خط خویش نگارش می کرده اند.

فرآوری: محمد باعزم - بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان

أمالی عنوان بیش از ۳۰ کتاب از کتب مسلمانان است و أمالی عبارتست از مطالبی که استاد در مجلس‌ها یا زمان‌های خاص از حفظ یا از کتاب خود برای شاگردان می‌خواند و آنها همه مطالب را می‌نویسند، لذا به آن «المجالس» و «عرض المجالس» هم می‌گویند. این نوع از تعلیم بهترین نوعی است که در طول تاریخ ثبت شده و دقیق‌ترین روش برای انتقال کاملا صحیح مطالب به شاگردان است.

شیوه أمالى‏نویسى، از رایج‏ترین شیوه‏هاى نقل روایات اهل بیت( علیهم السلام)، در میان علماى اسلام بوده است؛ خصوصا در آن زمان‏هایى كه امكانات چاپ و نشر كتاب به راحتى این زمان نبوده است.

این عنوان از کتاب های تاریخی - حدیثی ابداع شیعیان است و در اهل سنت چنین نامی وجود ندارد. سه اثر بسیار معروف از امالی ها در تاریخ شیعه وجود دارد. الأمالی اثر شیخ مفید، الأمالی اثر شیخ صدوق، الأمالی اثر شیخ طوسی که نام امالی در همه آنها به صورت مشترک وجود دارد و وجه تمایز آن به پسوند نامی است که بر روی آن گذارده می شود و از این طریق شناخته می گردند.

در اواخر قرن سوم هجرى شیوه‏اى در میان دانشمندان اسلامى ظهور كرد كه آن را فن امالى نامیدند. امالى جمع املا است و آن اینگونه است كه یكى از اساتید و دانشمندان بزرگ در انجمنى، مطالبى را ایراد مى‏كرد و دیگران سخنان او را نوشته و جمع‏آورى مى‏كردند تا به صورت كتابى مى‏شد و آن را امالى مى‏خواندند.

از فقهاى بزرگ شیعه آثار گرانبهایى به این شكل به یادگار مانده كه امالى شیخ صدوق از آن جمله است و اثرى بس نفیس و ارزشمند مى‏باشد.

موضوع كتاب های امالى‏

این قبیل کتاب ها دارای موضوعات مختلفی هستند. كه اكثر آنها جنبه اخلاقى و تاریخى و نقل فضائل خاندان پیامبر اسلام صلى اللّه علیه و آله و سلم را دارند.

اخبار اخلاقى نقل شده توسط غیر شیعیان با ملاحظه متن آن، به حكم عقل سلیم تأیید مى‏شود و اخبار فضائل خاندان پیامبر علیهم السلام از زبان مخالفان، مقرون به قرینه قطعیه است زیرا روات آنها دلیلى براى جعل حدیث نداشته‏اند لذا شیخ در این دو موضوع، اخبار بسیارى از راویان مخالف مذهب نقل كرده است. ثواب روزه در ماه‏هاى ذى حجه و رجب و شعبان و رمضان و ارزش خواب و رؤیاى مؤمن و مقتل امام حسین علیه السلام و مستحبات نماز و احكام و شرایع، از دیگر مباحثى است كه در این كتاب مطرح شده است.