قبل از تزریق پنی سیلین، حتما تست کنید

در حال حاضر برای همه افرادی که لازم است تزریق پنی‌سیلین داشته باشند، حتما باید تست انجام داد، حتی اگر قبلا پنی‌سیلین تزریق کرده باشند و به آن حساسیت نشان نداده باشند.

فرآوری : نیره ولدخانی - بخش سلامت تبیان

افرادی که تصور می‌کنند به پنی سیلین واکنش آلرژی‌زا نشان می‌دهند، باید پیش از تزریق حتما آن را تست کنند، چون ممکن است به این دارو حساسیت نداشته باشند.

به گفته کارشناسان، برخی از افرادی که در گذشته به این آنتی‌بیوتیک حساسیت داشته‌اند، ممکن است دیگر به آن واکنش نشان ندهند.

پزشکان می‌توانند آلرژی به پنی‌سیلین را در دو مرحله تست کنند. ابتدا تست این آنتی بیوتیک روی پوست انجام می‌شود و اگر نتیجه آن منفی باشد بیمار برای تایید نتیجه بدست آمده به روش خوراکی آن را دریافت می‌کند. در تست خوراکی افراد ماده‌ای دریافت می‌کنند که ممکن است آلرژی زا باشد تا مشخص شود به پنی سیلین حساسیت دارند یا خیر؟

به گفته متخصصان، سطح وسیعی از آنتی بیوتیک‌ها برای افرادی که قادر به دریافت پنی سیلین نیستند تجویز می‌شود، اما این داروهای جایگزین در واقع عوارض جانبی داشته و به از بین رفتن باکتری روده منجر شده و در نهایت مقاومت بدن به آنتی بیوتیک ها را افزایش می‌دهند.

پنی‌سیلین، درمان همه دردها نیست

عفونت‌های خاصی وجود دارند که برای پیشگیری از عوارض بعدی آنها لازم است که داروی پنی‌سیلین تجویز شود. مهم‌ترین کاربرد پنی‌سیلین برای نوعی گلودرد چرکی است که با علائمی مثل گلودرد، خشکی گلو، تب، درد هنگام قورت دادن آب دهان، ورم غدد لنفاوی ناحیه گلو و... توسط پزشک تشخیص داده می‌شود. در بیماری‌های خفیف‌تر نیازی به تجویز این دارو نیست.

میزان شیوع حساسیت به پنی سیلین

تخمین زده می شود 1 تا 10 درصد افراد در جوامع مختلف به پنی سیلین حساسیت داشته باشند. این علائم می توانند از خارش و قرمزی پوست تا خفگی و آنافیلاکسی (واکنش حساسیتی شدید و مرگ آور) متغیر باشند.

البته نباید بعضی علائم عمومی بعد از مصرف پنی سیلین از جمله احساس ضعف یا سردرد را به حساب آلرژی (حساسیت) ناشی از پنی سیلین گذاشت.

برخی متخصصان علوم پزشکی معتقدند بسیاری از افرادی که تصور می‌کنند به پنی‌سیلین حساسیت دارند، در واقع به این آنتی‌بیوتیک آلرژی ندارند.

بد نیست بدانید که تنها 20 تا 30 درصد از افرادی که فکر می کنند به پنی سیلین حساس هستند، واقعا به این دارو حساسیت دارند و بقیه آنها علائم دیگری را به اشتباه به حساب حساسیت ناشی از پنی سیلین می گذارند.

علائم حساسیت به پنی‌سیلین

حساسیت به پنی‌سیلین ممکن است با علائم ضعیفی مثل قرمزی و خارش محل تزریق، تنگی نفس، کهیر، تهوع، استفراغ و... شناخته شود. اما در موارد شدید که «شوک آنافیلاکسی» نام دارد، افت شدید فشار‌خون و غش کردن و افتادن فرد بر اثر افت فشار‌خون و به‌دنبال آن، مرگ رخ می دهد.

تست پنی‌سیلین برای چه کسانی ضروری است؟

در گذشته دستورالعملی درباره تزریق پنی‌سیلین ابلاغ شد که می گفت برای افراد زیر شش ‌سال و یا نوجوانان زیر 14 سال به‌دلیل اینکه هنوز سیستم ایمنی بدنشان کاملا مجهز نشده و تکامل نیافته است و واکنش شدیدی نخواهند داشت، می‌توان تست پنی‌سیلین را انجام نداد.

اما در حال حاضر گفته می شود برای همه افرادی که لازم است تزریق پنی‌سیلین داشته باشند، حتما باید تست انجام داد، حتی اگر قبلا پنی‌سیلین تزریق کرده باشند. فقط کودکان زیر شش ‌سال از این قضیه مستثنی هستند و نیازی به تست کردن نیست.

تست پنی سیلین چطور انجام می شود؟

بهترین روش برای تست حساسیت به پنی سیلین روش تست خراش پوستی skin prick test است. در این روش ابتدا خراش های ظریفی روی پوست داده می شود. سپس مقداری از ماده مورد بررسی (مثلا پنی سیلین) را روی خراش ایجاد شده می گذارند.

در صورتی که علائم حساسیت به شکل قرمزی پوست، خارش و تورم در اطراف خراش ایجاد شود، حساسیت مثبت گزارش می شود. تست های این چنینی معمولا در مراکز آلرژی و با مقاصد ریشه یابی حساسیت بیمار انجام می شوند.

یک روش دیگر برای انجام تست حساسیت به پنی سیلین، تست داخل پوستی است. در این روش با استفاده از سرنگ انسولین، مقدار مشخصی از محلول تست پنی سیلین را در سطح جلویی ساعد به صورت داخل جلدی تزریق می کنند (تصویر بالا). پس از 15 تا 20 دقیقه در صورت عدم ایجاد كهیر و ورم و قرمزی پوست، و با نظارت پزشک تست منفی خواهد بود. این روش در اکثر مراکز درمانی انجام می شود.

بهتر است بدانید که اگر فردی به ماده ای حساسیت داشته باشد، شدت علائم حساسیت هیچ ارتباطی با مقدار ماده دریافتی ندارد و حتی سر سوزنی از آن ماده هم می تواند باعث واکنش مرگ آور شود.

پنی‌سیلین برای چه کسانی ممنوع است؟

کسی که حتی یک‌بار و به شکل بسیار ضعیف هم به پنی‌سیلین حساسیت نشان داده باشد، نباید این دارو را استفاده کند و نباید حتی تست آن را انجام دهند. برای این افراد می‌توان از داروهای جایگزین و مشابه استفاده کرد.

به‌علاوه کسی که قبلا نسبت به پنی‌سیلین حساسیت نشان داده است، به برخی داروهای دیگر که ساختاری مشابه پنی‌سیلین دارند هم ممکن است حساسیت نشان دهد.

مصرف بی‌رویه دارو؛ یک مشکل ریشه‌دار

مصرف بی‌رویه دارو در کشور ما یک مسئله مهم است که مسلما عوارض داروها را بالا می‌برد. برخی بیماری‌ها عملا نیازی به تجویز دارو ندارند و با استراحت یا رژیم غذایی درمان می‌شوند، اما در این موارد هم متاسفانه مصرف دارو را شاهد هستیم.

مسلما جامعه‌ای که مصرف داروی بالایی دارد، عوارض دارویی بیشتری را هم به بار می‌آورد. اینکه ما برای هر سرماخوردگی جزئی، پنی‌سیلین تجویز کنیم، قطعا خطر عوارض را بالا می‌‌برد.

منابع:

ایسنا

مجله سیب سبز

مجله پزشکی مد اپل

سازمان غذا و دارو