تبیان، دستیار زندگی
موضوع مونث و مذکر بودن رئیس جمهور از ابعاد مختلفی حائز اهمیت است و باید این مهم به صورت آشکارا حل شود.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

کاندیدهای زن و انتخابات 96

موضوع مونث و مذکر بودن رئیس جمهور از ابعاد مختلفی حائز اهمیت است و باید این مهم به صورت آشکارا حل شود.

فرآوری: آزاده مرنی -بخش سیاست تبیان

کاندیدهای زن و انتخابات 96

مدتی است که بحث "طرح رجل سیاسی" و مذکر و مونث بودن نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری برای اکثر مردم به دغدغه ای خاص تبدیل شده است. دغدغه ای که شورای نگهبان و نمایندگان مجلس پیگیری آن را به عهده دارند.

اصل ۱۱۵ قانون اساسی

در اصل ۱۱۵ قانون اساسی آمده است که رئیس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند انتخاب شود: ایرانی‌الاصل،‌ تابع ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن نیت و امانت و تقوا، مومن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی یاران و مذهب رسمی کشور.

در خصوص اصل 115 هیچ نظر تفسیری از سوی شورای محترم نگهبان ابراز نشده است. در مروری بر این اصل به نکاتی می‌توان دست یافت که قابل تامل است:

الان بحث رجل سیاسی حل شده و هیچ مانعی به لحاظ سیاست کلی نظام برای حضور زنان در انتخابات ریاست‌جمهوری وجود ندارد.

- در این اصل به هیچ وجه بر وجود تخصص خاصی برای ریاست محترم جمهوری تاکید نشده است. مجلس شورای اسلامی نیز در قانون انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۶۴ و اصلاحات بعدی آن در ماده ۳۵ چیزی بیش از آنچه در اصل ۱۱۵ درج شده است بیان نمی دارد. حال آنکه در خصوص نمایندگان مجلس، قانون اساسی مقرره‌ای ندارد ولی در قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی در ماده ۲۸ شرایطی برای نمایندگان ذکر شده است.

- عدم ذکر تخصص و شرط نبودن آن برای ریاست جمهوری و تاکید بر مدیر و مدبر بودن بدان معنی است که هنر رئیس جمهور اداره امور کشور است و نه الزاما اینکه خود متخصص در امری باشد. البته بدیهی است که به دلیل گستره امور کشور نمی‌توان انتظار داشت که رئیس جمهور بر تمامی امور کشور شخصاً اشراف داشته و شخصاً تصمیم گیری کند. قید مدیر و مدبر برای آن است که هنر رئیس جمهور اداره امور کشور در قالب مدیر یک تیم کاری باشد و بدین سبب ضرورتی برای تخصص خاص برای شخص او نیست.

- شرط مهم مندرج در اصل ۱۱۵ قانون اساسی آن است که رئیس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی باشد. از این نکته می‌گذریم که برخی در این باره این اصل از موضوعی نه چندان مهم بحث کرده‌اند که آیا مراد از رجل, مرد بودن است یا زن بودن؟ اگرچه سوابق این اصل موید رجلیت در معنای مذکر بودن است ولی این اطلاق رجل بودن را صفتی در کنار مذهبی و سیاسی قرار میدهد حال آنکه نوع نگارش این اصل بگونه‌ای است که رجل بودن قیدی برای مذهبی و سیاسی بودن است. لذا باید این شرط به نوعی دیگر مورد توجه قرار گیرد که از این تعبیر ساده مرد یا زن بودن خارج شویم.

اگر چه نفس موضوع مذکر یا مونث بودن رئیس جمهور نیز خود می‌تواند موضوع بحث مستقلی باشد اما این اصل نکات مهم‌تری برای بحث در بر دارد. به نظر می‌رسد سنخ لفظ رجل و مفهوم آن برای مذهبی و سیاسی سنخ واحدی است. بدیهی است که با وجود نظام ولایت فقیه از رئیس جمهور انتظار نیست که بعنوان رجال مذهبی دارای قوه اجتهاد بوده و توان کشف و استنباط احکام شرعی داشته باشد.

- نکته مهم دیگری که اینجا قابل تامل خواهد بود این است که آیا برای تشخیص رجل بودن الزاما باید سابقه اجرایی فرد را بررسی کنیم؟ آیا صرف سابقه وزارت, نمایندگی و یا شهردار بودن مبنایی برای تشخیص این است که فرد کاندیدا جزء رجال سیاسی و یا مذهبی است؟

اخیرا بنا بود که موضوع رجل سیاسی مورد بررسی قرار گیرد اما  به دلیل اینکه تعداد دستور کارها زیاد بود فرصتی دست نیافت تا این امر مورد بررسی و پیگیری قرار گیرد و به هفته‌های آینده موکول شد ما در این جلسه بررسی مصوبات مجلس را پیگیری کردیم.

بر این مبنا که رجل بودن باید مبتنی بر توانایی خاصی باشد ای بسا وزیری که با سابقه وزارت, رجل سیاسی تلقی نشود و ای بسا سیاست‌مداری که بدون سابقه تصدی به سمت اجرایی رجل مذهبی و سیاسی تلقی شود. بر این مبنا دلالت التزامی میان تصدی به سمتهای اجرایی و رجل بودن وجود ندارد. اگر هم این سابقه را بتوان اماره ای تلقی نمود ولی باید بدنبال ادله متقن تری گشت.

این موضوع نشان می دهد که تبیین اصل ۱۱۵ بخوبی صورت نپذیرفته و علی‌الاصول باید موضوع نظرات تفسیری شورای نگهبان قرار گیرد و یا در اصلاحات احتمالی قانون اساسی در آینده مدنظر باشد تا شرایط رئیس جمهور به نحو دقیق‌تری بیان شود. به نظر می رسد در شرایط جاری کشور و کاندیداهایی که روزانه بر مبنای احساس تکلیف اعلام کاندیداتوری می‌کنند بد نیست موضوع رجل سیاسی را از این منظر بار دیگر ملاحظه کنیم، این که به راستی آیا می‌توان به صرف یک سابقه اجرایی ولو در حد وزارت بر خیلی از آنها اطلاق رجل سیاسی داشت؟ شان و جایگاه ریاست جمهوری در نظام ما باید والاتر از آن باشد و بهتر است افرادی که در خود احساس تکلیف می‌کنند یک بار دیگر خود را بر اصل ۱۱۵ عرضه کرده و آنگاه ببینند آیا واقعا شان آن‌ها تصدی مقام رئیس جمهوری اسلامی ایران است؟

بررسی طرح رجل سیاسی در شورای نگهبان

در این راستا عباسعلی کدخدایی (سخنگوی شورای نگهبان)، در مورد بررسی طرح رجل سیاسی در شورای نگهبان می گوید: اخیرا بنا بود که موضوع رجل سیاسی مورد بررسی قرار گیرد اما  به دلیل اینکه تعداد دستور کارها زیاد بود فرصتی دست نیافت تا این امر مورد بررسی و پیگیری قرار گیرد و به هفته‌های آینده موکول شد ما در این جلسه بررسی مصوبات مجلس را پیگیری کردیم. بررسی طرح رجل سیاسی در دستور کار قرار دارد و در اولین فرصت نیز آن را بررسی خواهیم کرد.

این در حالی است که هفته گذشته محمد رضا عارف در مجلس اظهار داشت : "الان بحث رجل سیاسی حل شده و هیچ مانعی به لحاظ سیاست کلی نظام برای حضور زنان در انتخابات ریاست‌جمهوری وجود ندارد. در مورد رویکردهای حضور زنان، اولین مساله حفظ حضور است. فراکسیون بانوان مجلس در بررسی برنامه ششم بدون مشورت با فراکسیون طرحی را دادند که خانم‌ها بعد از بیست سال خدمت بتوانند بازنشسته شوند. من رای منفی دادم و فردای آن روز من پرسیده شد چه رای دادم و گفتم منفی بوده است. ما برای اینکه حضور زنان بالا برود باید در تصمیم‌سازی‌ها حضورشان را بالا ببریم."


منابع : باشگاه خبرنگاران جوان / خبرآنلاین / خبرگزاری خانه ملت