تبیان، دستیار زندگی
همواره در ذهن افراد اینگونه ثبت شده است که وقتی فردی نماینده یک فرد می شود،بایستی سالم و بدون خطا باشد. این موضوع زمانی اهمیت دو چندان می یابد که این فرد نماینده یک مرجع یا بالاتر از آن،نماینده امام معصوم باشد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تبیین تضاد رفتاری اصحاب ائمه

همواره در ذهن افراد اینگونه ثبت شده است که وقتی فردی نماینده یک فرد می شود،بایستی سالم و بدون خطا باشد. این موضوع زمانی اهمیت دو چندان می یابد که این فرد نماینده یک مرجع یا بالاتر از آن،نماینده امام معصوم باشد.

فرآوری: محمد باعزم - بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان

ن

با آن که امامان معصوم علیهم السلام در تعیین و نصب وکیل و یا نماینده، احراز شرایطی همچون وثاقت، عدالت، رازداری و غیر آن را لازم می دیدند، ولی چنان که لازمه طبع ذلّت پذیر آدمی است، برخی از این وکلا در صحنه امتحانات الهی شکست خورده، راه خیانت و انحراف پیشه خود ساختند؛ و گاه آن چنان بر انحراف و فساد خود اصرار می ورزیدند که مشمول لعن و نفرین ائمّه اطهار علیهم السلام واقع شدند و یا حتی در مواردی به دستور آنان به هلاکت رسیدند! معرفی این گونه افراد، و آغاز و انجام کارشان می تواند بسیار آموزنده باشد. کم ترین ثمره این بررسی، به ویژه در عصر کنونی، این است که سوابق نیک افراد را به تنهایی نمی توان دلیل بر حقّانیّت مسیرشان قلمداد کرد؛ چنان که امام راحل قدس سره نیز فرمودند: «میزان، حال فعلی افراد است.»

از جمله علل تغییر رفتار در این گونه افراد می توان به انحرافات و فسادهای این افراد را می توان به 1. دنیاطلبی و مال دوستی 2. انحرافات فکری و اعتقادی اشاره کرد. یکی از این افراد مورد اعتماد امام بوده اما پس از مدتی به فساد کشیده شده است، فراس بن حاتم قزوینی است. او از از محدّثان و از اصحاب امام هادی و عسکری علیهماالسلام . از ولادت او اطلاعی در دست نیست، ولی چون برخی او را از اصحاب امام رضا علیه السلام یاد کرده اند می توان حدس زد که ولادت او در زمان امامت آن حضرت در سال 183 هجری بوده است. قتل او در زمان امام عسکری علیه السلام حدود سال 258 هجری به دست جنید در محله معروف «عسکر» از محلاّت سرّ من رأی روی داد. جنید، که در منابع رجالی به عنوان «قاتل فارس بن حاتم» مشهور است، با ابزاری به نام «ساطور» وی را هنگامی که از نماز مغرب برمی گشت، از پای درآورد و سپس بدون اینکه اثری از خود بر جای گذارد، در میان مردم بر سر جنازه او حاضر شد.

شاید همواره در ذهن افراد اینگونه ثبت شده باشد که وقتی فردی نماینده یک فرد می شود،بایستی سالم و بدون خطا باشد. این موضوع زمانی اهمیت دو چندان می یابد که این فرد نماینده یک مرجع یا بالاتر از آن،نماینده امام معصوم باشد.

سه برادر، سه نوع نگرش و رفتار

تحلیلی جالب در زندگی او نشان می دهد که با وجود آنکه سه برادر بودند و یکی از آنها از راویان بزرگ و جلیل القدر است اما خود او به انحراف کشیده شده است. برادر او، احمد بن حاتم از رجال موثّق شیعه است و احادیث بسیاری از او در منابع شیعه به چشم می خورد، ولی خود او و برادر دیگرش، طاهر بن حاتم در منابع رجالی توثیق نشده و فردی «فاسد المذهب» و «غالی» معرفی شده اند. به گفته نجاشی، احادیث او در منابع شیعه بسیار اندک و متروک است. وی همچون برادرش، طاهر، در آغاز دارای عقیده ای سالم و مستقیم الحال بود، اما در زمان امام هادی علیه السلام منحرف شد و به دلیل اعتقاد فاسدی که پیدا کرده بود، از سوی امام هادی علیه السلام در سال 250 هجری توقیع لعن در حق او صادر شد. اعتقاد او بر این بود که وی نماینده ابوجعفر محمّد فرزند امام هادی علیه السلام است و چون ابوجعفر در حیات امام هادی (چهار سال و ده ماه قبل از وفات امام هادی علیه السلام از دنیا رفت، وی ادعای امامت کرد و در همین فرصت بود که جعفر کذّاب، فرزند امام عسکری علیه السلام ، نیز ادعا کرد که وی پس از فارس، نماینده ابوجعفر است. مردم نیز در اثر ادعای آنان، دچار تفرقه شدند و آشفتگی شدیدی در بین شیعیان پدیدار گشت. امام هادی علیه السلام در ضمن نامه ای، علی بن عمرو قزوینی را مأمور کرد تا عقاید فاسد او را به همه مردم اعلام کند. در بعضی از منابع آمده است که امام هادی علیه السلام دستور قتل او را صادر کرد و او در پی این دستور، به همراه جعفر کذّاب به کوفه گریخت و تا زمان وفات امام عسکری علیه السلام در آنجا بود.

چه نتیجه ای باید گرفت؟

افرادی که در تاریخ شناخته شده و معروف می شوند، همواره دچار این بحران هستند که دیگران از موقعیت ایشان سوء استفاده کنند و به نام آنها تمام شود. در حقیقت این موضوع زمانی اهمیت می یابد که با مسئله دین گره می خورد. مثلا اگر یک فردی نماینده یک مرجع باشد و خطایی از وی سر بزند، به نام آن مرجع و دین تمام می شود که نمونه آن در مورد ائمه معصوم علیهم السلام نیز مشاهده گردید. در صورتی که به نظر می رسد صحیح تر این است که هر کس را در مقام خودش بررسی کرد و بایستی عوامل مختلف انحراف و فساد آن فرد را تحلیل کرد که چرا به این موضوع دچار شده است و آن فساد یا انحراف را به پای دیگری ننوشت.


منابع:
1. دانشنامه عاشورا
2. پایگاه اطلاع رسانی حوزه
3. دانشنامه اهل بیت

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.