با کودک گوشه گیر چه کنم؟!
اساس درمان کمرویی و گوشه گیری، شناسایی و درمان علت بوجود آورنده احتمالی آن است علاوه بر درمان اختلال به وجود آورنده آن با به کار بستن یک سری اصول می توان در اکثر موارد آن را اصلاح نمود.
1- اجتناب از اشتباهات تربیتی
یکی از علل تشدید کننده و حتی به وجود آورنده کمرویی و گوشه گیری اشتباهات تربیتی است و متاسفانه برخی از والدین ناخواسته و نادانسته مرتکب آن می‌شوند که مهمترین آنها عبارتند از:
ـ هرگز در حضور او بر چسب کمرویی و خجالتی نزنید و نگذارید دیگران نیز چنین کاری کنند. برای مثال اگر با فرزندتان در جمعی یا با فردی هستید و شخص ثالتی حتی از روی محبت ابراز می کند که فرزندتان خجالت می کشد، بلافاصله بگویید: نه! فقط کمی زمان می برد تا با دیگران و موقعیت جدید عادت کند.
ـ هرگز خجالت و رفتار او را مایه دست خنده قرار ندهید اولاً کودکان حداقل تا 5 - 6سالگی قادر به درک شوخی نیستند و ثانیاً انگشت گذاشتن روی نقطه ضعف دیگران تجاوز به حقوق دیگران و کاری ضد اخلاقی است تا چه برسد به اینکه مورد تمسخر و خنده نیز قرار بگیرد.
ـ هرگز حتی به شوخی کودک را مورد تمسخر قرار ندهید و از کاربرد کلمات و برچسب های منفی مانند خجالتی، ترسو، دست و پا چلفتی و... جداً خودداری نمایید.
- هرگز او را سرزنش یا توبیخ نکنید.
- اگر در گفت و گویی فرزندتان پاسخ نمی دهد، به جای او جواب ندهید و معذرت خواهی نکنید و بلافاصله با بیان مطلبی، تمرکز بر روی او را بر طرف کنید.
ـ در مواردی که کودک راحت نیست و خجالت می کشد یا احساس ترس و نگرانی دارد، اصرار در انجام آن کار نکنید.
2- ایجاد احساس امنیت، اطمینان و اعتماد
هرگز در حضور او بر چسب کمرویی و خجالتی نزنید و نگذارید دیگران نیز چنین کاری کنند. برای مثال اگر با فرزندتان در جمعی یا با فردی هستید و شخص ثالتی حتی از روی محبت ابراز می کند که فرزندتان خجالت می کشد، بلافاصله بگویید: نه! فقط کمی زمان می برد تا با دیگران و موقعیت جدید عادت کند
با توجه به اینکه یکی از جنبه های ذهنی فرد خجالتی و کمرو، داشتن شک و تردید نسبت به خود، دیگران و شرایط است. احساس امنیت و اطمینان در همان سال اول تولد در ضمیر و ذهن ناخودآگاه کودک شکل می گیرد و به آن پیوند عاطفی امن گفته می شود. کودک امن و مطمئن در ضمیر و ذهن خود می داند که افراد عموماً قابل اعتماد هستند و می توان روی حرف و قول آنها اعتماد کرد. او به‌طور درونی بر این باور است که اکثر افراد خوب و مهربان بوده و قصد آزار و اذیت و یا سوء استفاده از او را ندارند و به همین دلیل در ابراز احساسات وعواطف خود راحت است و با دیگران راحت تر ارتباط برقرار می کند. خوشبختانه به‌دلیل ویژگی شگفت انگیز مغز در ترمیم و شکل پذیری خود، پدر ومادر معمولاً به راحتی تا 4 5 سالگی و به سختی تا نوجوانی وقت دارند تا با دانش و رفتار درست و پشتکار، صدمات وارده به ذهن و روان کودک را تا حدود زیادی ترمیم کنند. برای این منظور بایستی در رفتار با او با ثبات ویکنواخت بود، صادق و باز بود، بر قول و قرارهای خود متعهد بود و به او اعتماد کرد. برای رسیدن به این نکته رعایت نکات زیر می تواند کمک کننده باشد:
ـ محلی دلنشین و آرام را برای داستان و قصه گفتن و صحبت‌های دو نفره مشخص نمایید. کودک ممکن است بخواهد به شما تکیه دهد و یا سرش را روی پاهای شما بگذارد و یا اینکه روی مبل لم بدهد و با رو در روی شما بنشیند. هر طوری که کودک احساس راحتی و نزدیکی می کند، عمل کنید.
ـ هراز گاهی با هم آواز بخوانید و حرکات موزون و شاد انجام دهید.
- حداقل روزی نیم ساعت از وقت خود را ( هر یک از والدین و یا هر دو با هم ) تماماً به با او بودن بدهید و هر چیزی را که ممکن است موجب اختلال در این ارتباط شود، مرتفع کنید.
ـ زمانی‌که فرزندتان می خواهد با شما صحبت کند، اگر آب هم در دست‌تان است و می خواهید به تشنه ای برسانید، آن را زمین بگذارید و با تمام وجود او را بشنوید.
ـ هراز گاهی بازی‌های گروهی که رنگ و بوی همکاری دارند، به راه بیاندازید.
ـ در کارهای ساده از او کمک بخواهید و صرف‌نظر از اینکه به‌درستی و کامل انجام دهد یا نه، تشکر و سپاسگزاری کرده و کارش را تحسین کنید.
3- تقویت حرمت و اعتماد به نفس
حرمت نفس در بستر و به موازات احساس امنیت و اعتماد شکل می گیرد و بایستی علاوه بر رعایت نکات قبلی، موارد زیر را نیز مدنظر قرار داد:
ـ فرزندتان را همان‌طور که هست بپذیرید و توقع و انتظار بی مرود و بیش از حد نداشته باشید.
ـ محبت و عشق تمام خود را بی قید و شرط به او ارزانی کنید (کلامی و رفتاری از طرف هر دو والدین).
ـ در کارها و فعالیت های کودک تا زمانی‌که به مرز درماندگی و منصرف شدن نزدیک نشده است، دخالت نکنید.
ـ تا حد امکان از برانگیخته شدن حس مسابقه و مقایسه در کودک پرهیز کنید.
ـ هراز گاهی به عمد اشتباه کنید و به فرزندتان نشان دهید نه تنها شما که برای او قادر مطلق به حساب می‌آیید نیز ممکن است اشتباه کنید، بلکه مسئولیت اشتباه خود را می پذیرید و سعی در اصلاح آن می کنید. ـ هراز گاهی یک بازی نمایشی (خصوصاً در قالب شخصیت های حیوانی و تغییر نقش ها) راه بیاندازید و یکبار نیز هر یک از اعضاء خانواده به نوبت در برابر دیگران ایستاده و شعر یا آوازی را بخواند.
منبع : ماهنامه کودک شماره 126
