تبیان، دستیار زندگی
محدوده باستانی پاسارگاد، یکی از منابع مهم باستان شناسی در ایران است که تاریخ دوران هخامنشی تا شاسانی را در دل خود جای داده است. مسلما بررسی های باستان شناسی در این منطقه به شناسایی دوره پیش از تاریخ ، تاریخی ، فراهخامنشی ، ساسانی و اسلامی منجر خواهد شد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اهمیت کم نظیر پاسارگاد

محدوده باستانی پاسارگاد، یکی از منابع مهم باستان شناسی در ایران است که تاریخ دوران هخامنشی تا ساسانی را در دل خود جای داده است. مسلما بررسی های باستان شناسی در این منطقه به شناسایی دوره پیش از تاریخ ، تاریخی ، فراهخامنشی ، ساسانی و اسلامی منجر خواهد شد.

فرآوری - بخش هنری تبیان

مقبره کوروش

یکی از جاذبه هایی که برای مردم ایران از اهمیت خاصی برخوردار بوده، بنای تاریخی پاسارگاد در شیراز است. این بنا که به شهر مادر سلیمان نیز معروف می باشد دارای  قدمتی 2500 ساله است . پاسارگاد شیراز، در دشتی بزرگ واقع در دشت پاسارگاد در قسمت شمالی استان فارس و در حصار رشته کوه های زاگرس در فاصله 130 کیلومتری شمال شیراز قرار دارد.

این منطقه یکی از مهم ترین مناطق باستانی به جای مانده از تمدن های پیش از اسلام ایران است؛  به نحوی که در اوایل سال 1393 بازدید تورهای اروپایی از این مکان رشد 200 درصدی نسبت به سالهای قبل خود داشته است .

به دلیل وجود رودخانه پلوار در این دشت؛ جلگه مرغاب همواره بارور و نشیمنگاه اقوام مختلف بوده است. پاسارگاد بر خلاف تصوری که در میان عامه مردم وجود دارد؛ تنها یک مقبره نیست، بلکه مجموعه ای است گسترده از کاخ ها و بناهای گوناگون که در تمام دشت پراکنده شده اند.

کاخ های پاسارگاد، 2500 سال پیش به دستور کوروش کبیر بنا شده است. آرامگاه کوروش، کاخ اختصاصی کوروش، نقش انسان بالدار، کاخ بار عام کوروش، کاخ تشریفات و ساختمان مذهبی (آتشکده) از ساخته های باقی مانده در این مجموعه تاریخی است.

اما شاید مهم ترین اثر و در واقع شناخته شده ترین اثر موجود در پاسارگاد همان مقبره کوروش کبیر باشد که به دستور خود او برای خاکسپاریش ساخته شده و بعد از 2500 سال همچنان پابرجا و استوار باقی مانده و همچون نشانه ای از عزت و عظمت ایران خودنمایی می کند.

گستردگی بناها و کاخ ها بسیار زیاد بوده به نحوی که به نظر آنوبانینی برای بازدید از همه آنها به چندین ساعت زمان نیاز است، فاصله بناها از همدیگر در مقیاس کیلومتر بوده و به همین دلیل مسیرهای آسفالتی در میان کاخ ها پیش بینی شده که بازدیدکنندگان با اتلاف وقت کمتری موفق به بازدید محوطه شوند.

با توجه به این مطالب شکی باقی نمی ماند که این منطقه از اهمیت خاصی برخوردار است؛ به همین دلیل در حال حاضر کاوش هایی در این منطقه در حال انجام است.

بررسی باستان شناسی شهرستان پاسارگاد استان فارس ، توسط تیمی مجرب، متشکل از کارشناسان پایگاه میراث جهانی پاسارگاد از اطراف مجموعه میراث جهانی پاسارگاد آغاز شده و به جنگل گود بنه و منطقه چاه بید ختم خواهد شد.

فرهاد زارعی کردشولی سرپرست هیات بررسی باستان شناسی شهرستان پاسارگاد با اعلام این خبر ، بررسی های باستان شناسی را یکی از اولین روش ها برای کشف زیر ساخت های حکومتی در دوره هخامنشی و سایر دوره های باستانی دانست و گفت :بر همین اساس پروژه بررسی باستان شناسی شهرستان پاسارگاد که دارای دشتهای مستعدی در جوار دشت پاسارگاد است،کلید خورد.

این باستان شناس اظهار داشت : از ابتدای  این بررسی پیمایشی تاکنون آثار متعددی از دوره پیش از تاریخ شامل غار ها و پناهگاه های صخره ای از دوره پارینه سنگی جدید و فرا پارینه سنگی ،تپه ها و محوطه های پیش از تاریخ(با فرهنگ های پیش از تاریخی باکونB,Aو لپوی) شناسایی شد.

به گفته زارعی کردشولی ، از دوره تاریخی(هخامنشی) نیز آثار کم نظیری همچون محوطه  میان جاده ای با وسعت بیش از35 هکتار با پلان هندسی بسیار منظم،کانال های موسوم به جوی دختر به طول بیش از 50 کیلومتر،سد هخامنشی سر پنیران و معدن سنگ ابوالوردی شناسایی شد.

او اظهار داشت : ادامه بررسی ها همچنین شناسایی  آثاری نظیر انواع قبور خرسنگی،توده سنگی(خرفخانه)،حفره سنگی،استودان،کارگاه های استحصال مواد غذایی(شیره انگور)،کارگاه ذوب فلز و محوطه های استقراری مهمی از دوره فراهخامنشی تا ساسانی را به همراه داشت.

به گفته این باستان شناس ، از دوره اسلامی نیز قبرستانهایی با سنگ قبرهای نفیس،تعدادی قلعه ،قنوات،آسیابها ،عمارت های قدیمی و پایه های پل مورد شناسایی قرار گرفت.

سرپرست هیأت بررسی باستان شناسی شهرستان پاسارگاد تصریح کرد :پس از پایان بررسی دشت پاسارگاد ،نواحی همجوار نظیر دشت سعادتشهر،رشته کوه های کوچکک و تنگ بلاغی مورد بررسی باستان شناسی قرارخواهد گرفت.

او افزود :بررسی باستان شناسی شهرستان پاسارگاد استان فارس ، توسط تیمی مجرب، متشکل از کارشناسان پایگاه میراث جهانی پاسارگاد از اطراف مجموعه میراث جهانی پاسارگاد آغاز شده و به جنگل گود بنه و منطقه چاه بید ختم خواهد شد.

این باستان شناس، در ادامه با اشاره به آغاز کاوش های باستان شناسی پاسارگاد در سالهای 1307 تا 1310 اظهار داشت : باستان شناسانی نظیر هرتسفلد،استروناخ،علی سامی، اسلامی اقدام به کشف مجموعه ای از کاخ ها و باغ و تاسیسات پشتیبانی و دفاعی کردند.

به گفته زارعی کردشولی ، تمامی این کشفیات در بخش شاه نشین پاسارگاد  صورت گرفته و اطلاعات کمتری از محل زندگی  باقی مردم پایتخت و یا زیر ساخت های حکومتی در کل دشت و نواحی همجوار استخراج شد.

سرپرست هیات بررسی باستان شناسی شهرستان پاسارگاد با تاکید بر اهمیت تاریخی این شهرستان در تاریخ ایران گفت :زرین ترین برگ تاریخ چند هزار ساله این کشور پهناور در این شهرستان رقم خورد و در دو هزار و پانصد و هفتاد سال قبل، مردی خوشنام و بزرگ، اقدام به خلق اثری بی بدیل چون پاسارگاد کرد.

او افزود :کوروش اقدام به ساخت اولین پایتخت امپراطوری گسترده پارس در دشت پاسارگاد کرد و خالق آثار ارزشمندی نظیر آرامگاه،کاخ های دروازه،بار عام و اختصاصی ،استحکامات دفاعی تل تخت، پردیس شاهی(اولین باغ با بقایای مستند)، برج سنگی و محوطه مقدس شد و از همین جا اولین بیانیه شناخته  شده حقوق بشر را نوشت و به دیگر نقاط امپراطوری پهناور پارس گسیل داد.

سرپرست هیأت بررسی باستان شناسی شهرستان پاسارگاد اظهار داشت :شهرستان پاسارگاد در شمال استان فارس قرار گرفته و از شمال به شهرستان خرمبید، از شرق به شهرستان ارسنجان،از غرب به شهرستان اقلید و از جنوب به شهرستان مرودشت ختم می شود.

به گفته او ، این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و پاسارگاد است که شامل دشت های سعادتشهر(دشت کمین)،دهستان سرپنیران،دشت پاسارگاد،تنگ بلاغی،ارتفاعات کوه کوچکک(یا کوشکک)،جنگل گود بنه و جنگل چاه بید است.

زارعی کردشولی افزود: وجود رودخانه دائمی پلوار(سیوند) و دشت های مرغوب و حاصلخیزی نظیر دشت سعادتشهر ،دشت پاسارگاد و تنگ بلاغی باعث توجه و تجمع انسانها از دوره پیش از تاریخ تا عصر حاضر در این پهنه از کشور شده است.

بررسی های باستان شناسی در محدوده شهرستان پاسارگاد دراستان فارس با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شد.


منابع: هنرآنلاین/ راهنمای سفر در ایران/ نشاط آوران