تبیان، دستیار زندگی
«مرواربافی» یكی از صنایع دستی تزیینی- کاربردی ایران و بافت اشیاء و وسایل مختلف با استفاده از ترکه ای خاص است که «مروار» نام دارد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

«مروار بافی»؛ هنری به رنگ خورشید

«مرواربافی» یكی از صنایع دستی تزیینی- کاربردی ایران و بافت اشیاء و وسایل مختلف با استفاده از ترکه ای خاص است که «مروار» نام دارد.

بخش گردشگری تبیان

مروار بافی؛ هنری به رنگ خورشید

مناطق رواج این هنر

مرواربافی یکی از رشته های صنایع دستی است که طی چند سال اخیر در استان گیلان رواج یافته است. مرکز اصلی فعالیت این صنعت ، اطراف آستانهٔ اشرفیه و مخصوصاً  روستای «گورکا» ، می باشد و به طور پراکنده در مناطق دیگر استان گیلان از جمله اطراف بندرکیاشهر و صیقلان  و جمعه بازار نواحی صومعه سرا و تازه آباد نیز دیده می شود.کارگاه هایی در شهر رشت نیز به این کار اشتغال دارند. البته این صنعت در مازندران،همدان و خوزستان نیز رایج است.

مروار چیست؟

مروار یک نوع چوب ترکه ای است که از اطراف تهران ، کرج ، سولقان ، بهارِ همدان ، ملایر و مراغه تهیه می شود . البته تهیهٔ آن درمناطق دیگر نیز امکان پذیر بوده و حتی در مناطق جنوبی کشور از جمله خوزستان نیز احتمالاً تولید آن رواج دارد .مروار دارای ویژگیهای خاص خود است. رنگ آن زرد است و وقتی روغن جلا می خورد ، به رنگ طلایی در می آید.لازم به توضیح است که نوع نامرغوب آن بیشتر به رنگ سیاه و سبز می باشد.

مروار بافی؛ هنری به رنگ خورشید

نحوه بافت مروار

مرواربافان پس از تهیهٔ ترکه از مناطق فوق آن را انبار نموده و به تدریج پس از گرفتن زوائد آن ، ترکه ها را از طول به سه یا چهار قسمت تقسیم نموده و آنها را در پاتیل های مخصوصی با آب می جوشانند و لایه رویی آن را می گیرند و پس از خشک شدن جهت بافتن از آنها استفاده می کنند .
در مرحلهٔ بافت ، تعداد چهار عدد از ترکه ها در کنار یکدیگر قرار گرفته و تعداد چهار یا پنج ترکهٔ دیگر بصورت متقاطع روی آنها قرار می گیرد تا تشکیل یک ستارهٔ هشت پر را بدهد. آنگاه به وسیلهٔ ترکه های باریکتری مهار شده و بافنده با ترکه های نازک عمل بافت را به شیوهٔ یکی از زیر ، یکی از رو آغاز می کند و ترکه ها را به طور یکی در میان از لابلای ترکه هایی که قبلاً بطور متقاطع روی یکدیگر قرار گرفته عبور می دهد و اینکار را تا تکمیل قسمت کف شیء ادامه می دهد.
بعد از پایان کار بافت قسمت کف ، در محلی که قرار است از آنجا به لبهٔ کار بافته شود عموماً صنعتگران به بافت حالت مارپیچی داده و کار را به شیوهٔ قبلی ادامه می دهند و انتهای کار را نیز بصورت مارپیچ درآورده و سرتکه ها را به داخل قسمت مارپیچ خم می کنند.
پس از بافتن مروار باید آنرا نزدیک به ۴۸ ساعت در معرض آفتاب بگذارند و این کار بدین جهت انجام می گیرد که بر اثر تابش نور آفتاب به ترکه های مروار، رنگ آنها روشن تر شده و به رنگ طلایی در آید.
در مرواربافی علاوه بر ترکه های مروار ، از مواد دیگری مانند تختهٔ سه لائی ، انواع میخ ، روغن جلا و مفتول های سیمی نیز استفاده می شود و ابزارآلات تولید مروار، اره ، رنده ، چکش ، انبردست ، گازانبر و قیچی باغبانی هستند.

مروار بافی؛ هنری به رنگ خورشید

محصولات تولیدی مروار بافی

محصولاتی که مرواربافان تولید می کنند عبارتند از:
سبد گرد ، سبد بیضی و سبد قایقی کوچک و بزرگ ، کاسه در اندازه های مختلف ، سبد کشکولی ، سبد جای میوه ، سبد پنجره ای ، ساک پیک نیک ، سبد دو طبقه ، سبد سه طبقه ، جای لباس ، جای بچه ، جای روزنامه ، انواع لوستر ، انواع شکلات خوری ، جای سوزن ونخ ، جای تخم مرغی ، میز و صندلی و مبل ، جا لباسی، گل و انواع قفسه ها ، عروسک های مختلف ، کلاهک آباژور ، حباب چراغ و محصولات متنوع دیگر . بیشتر صنایع دستی مرواربافی تولید شده در گیلان  به سایر استان های كشور و حتی برخی از كشورها صادر می شود.

روش نگهداری

روش نگهداری صنایع مروار بافی، شامل حفاظت ازحرارت و آتش، اشعه مستقیم و مداوم خورشید، اشیای نوک تیز و بُرّنده است و با آب ولرم و شوینده های معمولی قابل شستن است.


منابع: کویرها و بیابان های ایران،باشگاه خبرنگاران جوان،صنایع دستی سایان