توسعه علمی، مبنای توسعه ملی و شرط بقای آن است

دانش آشتیانی در جشنواره تجلیل از برگزیدگان پژوهش و فناوری دانش آموزی :

به گزارش اداره اطلاع رسانی و روابط عمومی آموزش و پرورش شهر تهران، فخرالدین احمدی دانش آشتیانی در جشنواره تجلیل از برگزیدگان پژوهش و فناوری دانش آموزی كه در دبیرستان شریعتی منطقه دو تهران برگزار شد، اظهاركرد: به دانش آموزان پژوهشگر برگزیده و به مسئولان و نهادهای دست اندركار این انتخاب فرخنده، صمیمانه تبریك وخسته نباشید عرض می كنم.
وزیر آموزش و پرورش تصریح كرد: جشنواره ها در هر سطح و با هر زمینه ای كه باشند، نماد و نهاد جلب توجه، حساسیت و مشاركت نخبگان و عامه مردم در اموری هستند كه در فرآیند توسعه همه جانبه، موزون و متوازن كشور تاثیر گذار و پیش برنده‌اند، این مراسم هم از همین قاعده مستثنی نیست.
وی خاطرنشان كرد: توسعه علمی، مبنای توسعه ملّی و شرط بقای آن است، «توسعه » علمی بر كشف استعدادها و ظرفیت های نهفته و ارتقای سطح و حجم سرمایه علمی كشور بنا نهاده شده است. مهم ترین بخش این سرمایه و ظرفیت علمی را بخش نوجوان و جوان آن تشكیل می دهد.
دانش اشتیانی افزود: «اندیشمندان و دانشمندان نوجوان و جوان» وقتی به درستی كشف و شناخته شوند و در مسیر صحیح رشد و شكوفایی قرار گیرند، می توانند در فرآیند رشد خلاقیت و نوآوری و ترویج علم و توسعه پژوهش در سطوح مختلف جامعه موثّر باشند.
وزیر آموزش و پرورش بیان كرد: كلام درستی است كه « علم امروز، فنّاوری فرداست » ولی باید به مقدّمه این مهم هم توجّه كرد. رشد علم، بدون رشد خلاقیت و بدون غلبه  «فرهنگ نوآوری» بر حوزه آموزش – در همه سطوح آن از پیش دبستانی و ابتدایی تا آموزش متوسطه و عالی - امری ناممكن است. «پرورش»، مقدّم «بر آموزش» است.
وی گفت: به عنوان كسی كه خود را متعلّق به هر دوحوزه «مدرسه» و «دانشگاه» می داند و میان «آموزش و پرورش» و نظام «علوم ، تحقیقات و فناوری»، به ضرورت وجود ارتباط ارگانیك و هم سرشتی قائل است، معتقدم همه ما باید كاری كنیم كه اساس سیستم آموزشی، تربیت دانش آموز و دانشجوی متفكّر و خلاق باشد.

دانش آشتیانی اظهار كرد: پژوهشگری، زاییده آموزش نیست، بلكه پایه آموزش است. پژوهشگر بودن تنها یك فضیلت در نظام آموزش نیست، بلكه یك ضرورت در نظام تعلیم و تربیت است.
خلق و تولید علم با آموزش های بسته بندی شده و با تكیه بر محفوظات به انجام نمی رسد. شكوفایی علم از ابتدا تا انتها ، محصول پژوهش مدار شدن آموزش است.
وزیر آموزش و پرورش بیان كرد: وقتی صحبت از اولویت پرورش برآموزش و اولویت پژوهش بر آموزش می كنیم، مقصودمان محدود شدن در صورت گرایی و فرمالیسم نیست. به عبارت دیگر منظور، اضافه كردن دستوری بر دستورهای دیگر و بخشنامه ای بر بخشنامه های دیگر نیست، بلكه منظور، متحول كردن نگرش ها و اصلاح فرآیندها و ساختارهای یادگیری بر پایه آن است.
وی افزود: آموزش جدید درجهان به طور اعم و در جامعه ما به طور اخص، نیازمند فهمی جدید، رویكردی جدید و سیاست‌ها و برنامه های جدید است. رهیافت ها و دستاوردهای جدید نظری و اسناد و برنامه های توسعه ای بالادستی مانند «سند تحول آموزش و پرورش» ما را به این نقطه مهم راهبری می كند كه  «تفكر خلاق» و «فهم پژوهش بنیاد » را مبنای آموزش قرار دهیم.
دانش آشتیانی خاطر نشان كرد: واقعیت ها نشان می دهند كه در مقام اجرا هنوز موانع جدّی اعم از شناختی، ساختاری و اجرایی در مسیر بنیادی كردن پژوهش در نظام آموزش وجود دارد.
وی گفت: «تغییر در نگرش» تنها یك مساله درون بخشی نیست؛ مسأله ای ملّی است كه حدّاقل باید در همه سطوح تصمیم گیری ملیّ احساس و درك فایده مند و اثربخش بودن تحقیق به وجود آید و « تحقیقات » نیز بنای نیل به هر برنامه موفقِ توسعه قلمداد شود.
عضو كابینه دولت تدبیر و امید افزود: تحقیقات، بخش زینتی یا بخش توجیه گر آنچه در حالِ انجام است تلقی نشود. پژوهش یك نیاز جدّی و یك ضرورت سرمایه گذارانه به شمار آید، نه یك فعالیت حاشیه ای، خدماتی و مصرفی!
وی گفت: پژوهش شرط لازم برای اعتلای آموزش، رشد خلاقیت، ارتقای ، بومی شدن دانش و گسترش مرزهای علم تلقی شود.

آموزش پژوهش مدار باید از مدرسه آغاز شود

دانش آشتیانی تصریح كرد: آموزش «پژوهش مدار»، از « مدرسه » شروع شود ولی «در مدرسه» نماند. از نظر طولی حدّاقل تا بالاترین سطوح آموزش عالی ادامه یابد و از نظر عرضی همراهی و همكاری همه نهادهای رسمی و غیررسمی، حاكمیتی و مدنی را در بر بگیرد.
وزیر آموزش و پرورش افزود: «تحوّل در فرآیندها » و «ساختارها» با مبنا قرار دادن « دانش آموز پژوهشگر» و «مدرسه پژوهش گرا»، اصلاح رویكردها، مقررات و برنامه های موجود را می طلبد.
دانش آشتیانی اظهاركرد: باید موانعی كه نمی گذارند «مدرسه محیط یادگیری همه باشد» رفع شوند.
وی افزود: باید برای پژوهشگر شدن دانش آموز، به پژوهشگر شدن معلّم، به پژوهشگرا شدن مدیریت مدارس و به پژوهش محور شدن سیستم سیاست گذاری، مدیریتی و اجرایی دستگاه آموزش و پرورش و آموزش عالی پرداخت. دانش آموز پژوهشگر از مدرسه غیرپژوهشی بیرون نمی آید. خلاقیت در پژوهشگری دانش آموز باید نتیجه نوآوری مدرسه باشد، نه حاصل فاصله گرفتن او از نظام تعلیم و تربیت رسمی.
دانش آشتیانی بیان كرد: بازنگری و تدوین نظام ارزشیابی آموزشی و نظام تخصیص اعتبارات و چابك كردن فرآیندهای اجرایی و اصلاح مقررات به سود « پژوهش » و كاهش دیوان سالاری های فرساینده به سود «مدرسه»، از جمله  ضرورت های پیش روی ماست.
وزیرآموزش و پرورش اظهاركرد: باید به تفكّر و نوآوری در آموزش به جدّ بها دهیم. از نقش دادن و محور قرار دادن دانش آموز در سطوح مختلف نهراسیم. ضرورت آزمون و خطا در آموختن برای دانش آموزان را  بپذیریم. پژوهش وقتی جدّی است كه نقش آفرین اصلی آن دانش آموزان بوده و بقیه در خدمت دانش آموز و تسهیل گر كار او باشند.
وی افزود: باید آموزش و پرورش درهای خود را به سوی نهادهای مولّد اندیشه، به سوی تجربه ها و مدارس خلاق، به سوی مؤسسات علمی، فرهنگی، هنری و مدنی كه راه های نو در رشد و ارتقای آموزش، پژوهش، تفكّر و خلاقیت را پیموده اند، بازكند.
دانش آشتیانی گفت: باید به سوی مسأله محوری «پژوهش »، مساله محوری «آموزش» و موضوع محوری «تحقیقات» رفت. زمان تحقیقات انتزاعی و محدود سپری شده است، اینك زمان تحقیقات میان رشته ای و تلفیقی است ( اشاره به تجربه بسته زمین در مدرسه مفید).

عضو كابینه تدبیر و امید افزود: نكته دیگر اینكه در توسعه پژوهش و توجّه به رقابت های پژوهشی در مدرسه به دام كلیشه های رایج نیفتیم. در این میان توجّه به تفاوت پژوهش كودكان و نوجوانان با پژوهشگری محققان، دانشمندان بزرگسال ضروری است.
وی افزود: پژوهش در میان كودكان و نوجوانان عمدتاً از انگیزه های كنجكاوانه و میل به پرسشگری و شناخت محیط نشأت می گیرد كه با تخیّل خلاقانه، علاقه مندی به تجربه های فرا واقع و ساختن دنیای فانتزی هم می تواند آمیخته باشد.
دانش آشتیانی افزود: اگر آموزشی در پژوهشگری هست، باید بتواند به خلاقیت و دوری آنان از كلیشه ها اهمیت بدهد، نه اینكه باعث شود در بهترین حالت، كودكان و نوجوانان ما كپی های ناقص و ضعیفی از پژوهش های رایج تهیه و ارائه كنند.
وی اظهاركرد: بگذاریم كودكی و نوجوانی به درون دنیای پژوهش وارد شود، كودكان و نوجوانان را اسیر دیوارهای پژوهش و اسیر دیوارهای آموزش نكنیم. «خلاقیت و نوآوری» مهمترین عوامل صیانت سرمایه های انسانی ماست.
وزیر آموزش و پرورش گفت: همان چیزی كه اساس تعلیم و تربیت در اسلام، اساس تجربه تمدنی و علمی ایران و جوهر تأكیدات امام راحل (ره) و رهبری معظم انقلاب در این دوران است. 

مرکز یادگیری سایت تبیان