با هم بزرگ می شویم!
بازی كودكان تلاشی است برای پشت سر گذاشتن مراحل و رسیدن به مراحل جدید و پیشرفته تر در شناخت جهان و گرفتن اطلاعات از جهان پیرامون.
بازی كودكان تلاشی است برای پشت سر گذاشتن مراحل و رسیدن به مراحل جدید و پیشرفته تر در شناخت جهان و گرفتن اطلاعات از جهان پیرامون. اما كودكان، مراحل جدید و پیشرفته تر را در ارتباط با كودكان دیگر و در بازی با بچه های بزرگ تر می بینند؛ بنابراین اگر می خواهید كودكتان شناخت بهتری از جهان پیدا كند و در مهارت های ارتباطی، عاطفی و... پیشرفت سریع تری داشته باشد، برای او چند همبازی جفت و جور كنید! اما مشكل اینجاست كه همبازی شدن 2كودك، علاوه بر مهارت ها و شناخت ها، ارزش ها و رفتارهایی را نیز منتقل می كند كه ممكن است مورد پسند شما نباشد. پس انتخاب همبازی اهمیت بسیار زیادی در تربیت كودك دارد. حال باید بدانیم ویژگی های یك همبازی خوب چیست؟ در مقابل زد و خورد كودكان چگونه باید عمل كرد؟ در وضعیتی كه كودك ما در محیط خشونت آمیز قرار می گیرد چگونه می توان محیط را برای او آموزنده كرد؟
اجتماع كودكان؛ نمونه ای از جامعه واقعی
همه ما اگر می توانستیم، سعی می كردیم یك همبازی متناسب با نیازهای كودكمان و ارزش های خودمان سفارش دهیم و از در كارخانه تحویل بگیریم! اما متأسفانه یا خوشبختانه این كار عملی نیست. خوشبختانه خیلی وقت ها، كودكی كه به نظر ما در حال اذیت كردن فرزند دلبندمان است (مثلا كودكی كه قلدر است)، به رشد عاطفی و تقویت مهارت های ارتباطی كودكمان كمك می كند و او را با جهان واقعی آشناتر می سازد. بنابراین اگرچه ما می توانیم تا حدی همبازی كودكمان را انتخاب كنیم اما پیدا كردن ویژگی های ایده آل در یك كودك به طوری كه هیچ وقت با كودك ما دعوا نكند، اگر شدنی هم باشد،كار درستی نیست. بسیاری از مهارت ها و اطلاعات و شناخت ها و آموزش ها از طریق همین تفاوت های فردی، در خلال دعواها، به مشكل برخوردن ها و سخت شدن شرایط ایجاد می شود. ضمن اینكه ایجاد محیط یكدست و پاستوریزه ای كه در آن كودكان ارتباط زیادی با افراد متفاوت تر از خود ندارند، در آینده كودكان را برای ورود به جهان واقعی ناكارآمد می كند. پس در واقع اجتماع كودكانی كه فرزند ما در آن است، نمونه ای از جامعه ای كوچك است كه قرار است كودك ما را برای ورود به جامعه واقعی آماده كند.
كودك را در معرض رشد قرار دهید
ویژگی هایی در همبازی شدن كودكان باید رعایت شود تا لذت بازی كردن برای بچه ها بیشتر شود؛ مثلا كودكان هم سن و سال، به دلیل داشتن ویژگی های رشدی یكسان، ارتباط مؤثرتری با یكدیگر برقرار می كنند یا كودكانی كه همجنس هستند عموما علایق و نیازمندی های مشتركی دارند. از طرف دیگر بازی با كودكان بزرگ تر از خود، در رشد توانایی های شناختی به كودك كمك می كند. در واقع در هر مرحله از رشد مسائلی وجود دارد كه كودك سعی می كند آنها را حل كند و فقط به ساختارها، سرنخ ها، یادآورنده ها نیاز دارد. كودك در تعامل با كودكان بزرگ تر از خود به ادامه تلاش برای حل مسئله ترغیب می شود. «منطقه تقریبی رشد» به محدوده ای گفته می شود كه كودك به تنهایی نمی تواند مسئله خود را حل كند اما تحت راهنمایی كودك بزرگ تر از خود یا كودك همسن اما تواناتر، می تواند با موفقیت مسئله را حل كند. بدین ترتیب همبازی نقش مؤثری در یادگیری دارد.
نظارت و توضیح، راه حل همبازی مخاطره آمیز
همبازی مناسب می تواند با معیارهایی درست انتخاب شود؛ مانند اینكه همبازی دارای خانواده خوب و سالم باشد، از كلمات ركیك و فحش استفاده نكند، رفتارهای خشونت آمیز نداشته باشد، اختلاف سنی زیادی با فرزند ما نداشته باشد، ترجیحا جنسیت یكسان داشته باشد و از نظر طبقاتی، اعتقادی و فرهنگی متناسب با خانواده ما باشد. با وجود این، ممكن است همیشه این شرایط مهیا نشود. در وضعیتی كه همبازی كودك ما با ویژگی های مدنظرمان اختلاف دارد چه باید چه كرد؟ یكی از مؤثرترین كارها وجود نظارت بر بازی كودكان و دادن توضیحات هنگام انتقال ضد ارزش هاست. با نظارت غیرمستقیم می توان از بروز رفتارهای خشونت آمیز جلوگیری كرد. بعد یا حین بازی توضیحاتی در مورد ارزش هایی كه به كودك منتقل می شود داد و اینگونه با شناساندن ضد ارزش ها، ارزش ها را به كودك نشان داد و با تغییر استراتژی، فرصت را به تهدید تبدیل كرد. در واقع قرار دادن كودك در چنین محیطی به نوعی او را در مقابل شرارت ها آگاه كرده و شبیه واكسن برای او عمل می كند. اما باید توجه داشت كه روابط با این همبازی ها مستمر و زیاد نباشد و تا جای ممكن كم شود؛ یعنی در مواردی كه بچه روابط مستمر و تغییرناپذیر با همبازی خود دارد و در این رابطه یك نقش را پذیرفته است كه دائما تكرار می شود، باید كودك را از این وضعیت خارج كرد؛ مثلا دختر شما در ارتباط با دخترخاله اش كه از قضا روابط زیادی هم با هم دارید، همیشه نقش ضعیف را در مقابل قلدری او دارد یا مورد پرخاشگری واقع می شود؛ در این شرایط با تغییر موقعیت، قواعد بازی و در نهایت همبازی، تا جای ممكن از بروز مسئله برای كودك خود جلوگیری كنید.
به دنبال همبازی متفاوت برای كودكان باشید!
اگر كودكی خجالتی دارید، یك همبازی جسور برایش پیدا كنید! و اگر كودك بدغذا دارید، یك همبازی خوش خوراك برایش پیدا كنید! همیشه هم نباید همبازی كودك ما به لحاظ ویژگی های شخصیتی و رفتاری شبیه كودكمان باشد. اگر كودك شما ویژگی خاصی دارد؛ مثلا اگر زیادی آرام است، همبازی او كه كودكی هیجانی است می تواند در ایجاد تعادل و خروج از انفعال به كودك شما كمك كند. بنابراین دلبند خود را بشناسید و با شناخت ویژگی ها و ضعف های او، سعی كنید زمینه بازی كودك خود را با كودكی بدون آن ضعف ها و یا كودكی با قوت های متضاد با ضعف های كودك خود ایجاد كنید. اینگونه، كودك شما به تعادل نزدیك تر می شود.
دعوای كودكان؛ وضعیت مسئله دار
یكی از چالش های همیشگی والدین هنگام بازی چندكودك، درگیری و دعوا و كتك كاری آنها با هم است كه عموما اتفاق می افتد. «اگه زد تو هم بزن» جمله ای است كه بعضی از والدین در چنین شرایطی می گویند. روانشناسان اعتقاد دارند گفتن این جمله باعث افزایش خشونت نهادینه شده در كودك می شود و به لحاظ دینی نیز با مضامینی چون این حدیث كه «هر كس به تو بدی كرد با خوبی پاسخ آن را بده» در تضاد است. كاری كه والدین در این شرایط باید انجام دهند این است كه ابتدا تذكر زبانی دهند، اگر این كار بازهم تكرار شد، كودك را بغل كنند و جلوی صورت خود قرار دهند و در چشمان او نگاه كنند و چندبار جمله كوتاه «زدن نه!» را به صورت مقتدرانه و بدون خشونت و خشم تكرار كنند و درصورتی كه به سمت خشونت رفته است، شرایط را تغییر بدهند؛ مثلا به لحاظ مكانی، بچه ها را از اتاق خواب به پذیرایی ببرند یا پیشنهاد جدیدی برای یك بازی دیگر ارائه دهند و یا برای آنها قصه بگویند و كتاب بخوانند. اینگونه، حال و هوای آنها را تغییر دهند.
ترس از درخواست های نامحدود در كودك
در شرایطی كه همبازی كودك، دارای سطح مالی و اقتصادی بالاست، والدین از متوقع شدن كودك خود در این تعامل دوطرفه می ترسند. در این شرایط شاید ترس والدین از ایجاد درخواست و توقع، بیشتر از واقعیت است. باید برای كودك 4سال به بالا توضیح داد كه سبد مصرف خانواده ها با یكدیگر متفاوت است و هر خانواده ای بنابر ارزش های خود، سبك زندگی مخصوص به خود را دارد اما نكته مهم این است كه این مسائل باید از موضع وفور و قدرت گفته شود نه ضعف و كاستی. با همه اینها ارزش های جاری در خانواده، مهم ترین عامل در ایجاد درخواست و رفتار در كودك است. بنابراین اگر انتقال ارزش ها در خانواده به خوبی صورت گرفته باشد، جای نگرانی برای روابط كوتاه با همسالان نیست.
منبع:همشهری انلاین
