داروها را مثل نقل و نبات نخورید (مصاحبه)
گفتگویی با خانم دکتر مریم بهاری ساروی، پزشک داروساز در خصوص عوارض داروهای پرمصرف انجام دادهایم که در ادامه مطالعه میکنید.
قرصهای خواب آور یکی از دسته داروهای پرمصرفی است که اکثر مردم به صورت خودسرانه به سراغ آنها می روند. این داروها چه مشکلاتی ایجاد میکنند؟
اکثر مردم برای داشتن خوابی راحت از این داروها استفاده میکنند، غافل از اینکه احتمال به هم خوردن تعادل و حتی زمین خوردن در طول روز را افزایش می دهند. اخیرا محققان انگلیسی به این نتیجه رسیده اند که مصرف قرصهای خواب آور با افزایش خطر زمین خوردن سبب ایجاد شکستگی های استخوانی میشوند.
قرصهای خوابی مانند دیازپام و زولپیدم بیشترین عوارض را در افزایش خطر زمین خوردن دارند. چون این قرصها در طول روز نیز خواب آلودگی ایجاد کرده و بالطبع خطر افتادن را افزایش می دهند. توصیه میشود که این داروها بدون تجویز و صلاحدید پزشک مصرف نشوند.
مسکن ها نیز جزو داروهای پرمصرف محسوب میشوند. آیا مصرف بی رویه و خودسرانه این داروها نیز عوارضی دارد؟
بله. اکثر مردم عادت دارند برای تسکین سردرد، علائم ناشی از سرماخوردگی و تب و بهطور کلی برای مقابله با ناخوشیهای روزمره یا بیماری های فصل سرما به سراغ مسکنها بروند. یکی از پرمصرف ترین مسکن ها نیز پاراستامول یا همان استامینوفن است. درست است که این دارو بدون نسخه به فروش می رسد، اما این مسئله به معنای بیخطر بودن آن نیست.
به طور کلی استفاده بی رویه و خودسرانه از داروهای مسکن در دراز مدت باعث بروز مشکلات کبدی میشود. در واقع مصرف بیش از 4 گرم استامینوفن خطرناک است. لزومی ندارد برای برطرف کردن سردرد و دردهای جزئی روزمره به سراغ مصرف قرص مسکن رفت. در صورت احساس نیاز مداوم به داروی مسکن، حتما باید با پزشک مشورت کرد.
استاتینها برای کنترل میزان کلسترول بد و کاهش خطر سکته قلبی مصرف میشوند. با این حال محققان ژاپنی به این نتیجه رسیدهاند که مصرف استاتینها ممکن است نتیجه عکس بگذارد و به جای اینکه مفید باشد، مضر عمل کند
در خصوص داروهای گوارشی که از دیگر انواع داروهای پرمصرف است نیز توضیح دهید. این داروها به کدام ارگان از بدن بیشترین آسیب را می رسانند؟
به طور کلی داروهای گوارشی برای درمان زخم یا ورم معده یا ریفلاکس معده (بالا آمدن اسید معده) و همچنین زخم یا ورم اثنی عشر (دوازدهه) تجویز میشوند. مهارکنندههای پمپ پورتون یا ppi ها بدون خطر و عارضه نیستند، چون خطر آسیب به کلیهها را بالا می برند. در بین این داروها شربت معده یا همان Al mgs پرمصرف ترین و البته پرعارضهترین داروها است.
نتایج پژوهش ها نشان می دهند که خطر بروز نارسایی کلیوی در بین افرادی که ppi مصرف میکنند به میزان 20 تا 50 درصد بیشتر از افرادی است که مصرف کننده این داروها محسوب نمیشوند. بدون شک نمی توان مصرف این قبیل داروها را ممنوع کرد، چون مصرف آنها با تجویز پزشک و به میزان لازم برای بسیاری از افراد موثر است. نکته مهم هوشیاری مردم و پزشکان است که بدون دلیل اقدام به تجویز و مصرف خودسرانه این قبیل داروها نکنند. البته افرادی که این داروها را مصرف میکنند نیز نباید بدون مشورت با پزشک خود اقدام به قطع مصرف دارو کنند.
خیلی از افرادی که دچار بیماری های قلبی هستند باید داروهای خاص خود را مصرف کنند. آیا این داروها روی مغز تاثیر منفی میگذارند؟
یکی از داروهای پرمصرف بین بیماران قلبی، وارفارین است. این دارو در صورت بروز آتریال فیبریلیشن (فیبریلاسیون دهلیزی) که نوعی اختلال ریتم قلب است و نیز برای پیشگیری از سکته ها تجویز میشود. متاسفانه این دارو نیز خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می دهد. محققان آمریکایی روی حدود ده هزار بیمار تحت درمان با وارفارین مطالعاتی انجام دادند و بعد از 7 سال بررسی مشاهده کردند که حدود 5 درصد این بیماران دچار آلزایمر شدند. البته این دارو بدون تجویز پزشک مصرف نمیشود و بیماران نیز نباید بدون دستور پزشک، دارو را قطع کنند.
استاتینها یا همان ضدچربی ها چطور؟ گفته میشود این داروها خطر سکته قلبی را افزایش می دهند.
بهطور کلی استفاده بیرویه و خودسرانه از داروهای مسکن در دراز مدت باعث بروز مشکلات کبدی میشود
در سال های اخیر در خصوص استاتینها بررسیهای زیادی انجام گرفته است. این داروها برای کنترل میزان کلسترول بد خون ( LDL) و کاهش خطر سکته قلبی تجویز و مصرف میشوند. با این حال محققان ژاپنی به این نتیجه رسیده اند که مصرف استاتینها ممکن است نتیجه عکس بگذارد و به جای اینکه مفید باشد، مضر عمل کند.
در واقع بررسیها نشان داده است که استاتینها باعث بلوکه شدن اثر ویتامین K میشوند. در حالیکه این ویتامین مانع از رسوب املاح آهکی در نسوج آلی میشود و در واقع از یکی از عوامل سکته قلبی پیشگیری میکند. توصیه میکنیم از مصرف خودسرانه این قرصها و همچنین قطع مصرف آنها بدون نظر پزشک خودداری شود.
در خصوص داروهای دیگری که باعث ایجاد عوارض جدی میشود بیشتر توضیح دهید.
به طور کلی نباید هیچ دارویی بدون نظر پزشک مصرف یا قطع شود. سادهترین داروها نیز ممکن است عوارض جدی برای هر فرد، ایجاد نمایند. لذا اگر هر فردی به دلیل مصرف داروی خاصی دچار عوارض آن میشود، باید در این خصوص با پزشک مشورت کند. بدون شک پزشک نسبت به تعویض یا تغییر دوز دارو اقدامات لازم را انجام خواهد داد.