تبیان، دستیار زندگی
علاقه مندان تاریخ و فرهنگ ایران می دانند که در طی سالیان پرفراز و نشیب کشور ما بسیاری از آثار تاریخی از دستبرد حوادث مصون نمانده و امروزه اثری از آنها به جا نمانده است. در این بین نقش اثر انسانی در کنار حوادث طبیعی را نباید از نظر دور داشت. نقش برجسته مهر
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

شرح موقوفات شیخ علی خان بر نقش برجسته مهرداد دوم!

علاقه مندان تاریخ و فرهنگ ایران می دانند که در طی سالیان پرفراز و نشیب کشور ما بسیاری از آثار تاریخی از دستبرد حوادث مصون نمانده و امروزه اثری از آنها به جا نمانده است. در این بین نقش اثر انسانی در کنار حوادث طبیعی را نباید از نظر دور داشت. نقش برجسته مهرداد دوم در بیستون از جمله آثاری است که در زمان صفوی و توسط شیخ علی خان تخریب شده است.

فرآوری:علیرضا عابدینی- بخش گردشگری تبیان
 نقش برجسته مهرداد دوم

در فاصله سالهای 1101تا 1186هجری قمری در دامنه کوه بیستون کرمانشاه و بر روی نقش برجسته میتریدات دوم (مهرداد دوم) ، کتیبه ای در طاق نمایی حجاری شده که شیخ علی خان زنگنه در آن موقوفات خود برای سادات فاطمی و کاروانسرای بیستون را شرح داده است. ترجمه بخشی دیگر از کتیبه پیرامون نحوه توزیع آب می باشد.

شیخ علی خان زنگنه کیست؟

شیخ علی خان در ابتدا حاکم کرمانشاه بود و طی سالهای حکومت کرمانشاه سوابق درخشانی از خود نشان داد و کارهای عمرانی فراوانی انجام داد. سپس به مقام وزیر اعظمی شاه عباس دوم رسید و پس از مرگ شاه عباس دوم صدراعظم شاه سلیمان صفوی گردید و تا جایی مورد اعتماد او شد که در طی 15 سال با لقب اعتمادالسلطنه صدراعظمی شاه را عهده دار بود.

 نقش برجسته مهرداد دوم

خصوصیات ظاهری کتیبه شیخ علی خان

طاق نمای وقف نامه شیخ علی خان ازنوک تیزی هلال راس تا پایین 363 سانتیمتر طول و 276 سانتیمتر عرض دارد و در برگیرنده 15 سطر است که به سه قسمت تقسیم شده و در هرقسمت موضوعاتی با خط ثلث حکاکی شده است. خطاطی کتیبه توسط محسن امامی از خطاطان بنام صفوی و حجاری آن توسط مقیم هروی صورت گرفته است.

متن کتیبه

پس از نام و یاد خدا شیخ علی خان در 11 سطر شرح موقوفات خود را بیان کرده و در سال 1093 هجری قمری چهار دانگ از املاک نهر «قره ولی» و «چمبطان» را وقف سادات فاطمی و دو دانگ از این املاک را وقف کاروانسرای بیستون کرده است و تولیت آن را تا زمان مرگ خود و پسرانش برعهده می گیرند.

 نقش برجسته مهرداد دوم

نکوهش عمل شیخ علی خان

متاسفانه کار به ظاهر سخاوتمندانه شیخ علی خان به بهای خرابی و از بین رفتن یکی از حجاری های برجسته ی دوران پارتی شده است. همان طور که مشخص است در دو طرف کتیبه شیخ علیخان زنگنه بخشی از نقش برجسته میتریدات دوم به چشم می آید. ایرانشناسانی که از کتیبه بازدید کرده اند ، عمل شیخ علی خان را نکوهش کرده اند . جکسون ایجاد کتیبه در این محل را نوعی وحشی گری و شهرت به ویران کردن آثار هنری دانسته است.

ثبت ملی اثر

کتیبه شیخ علی خان در 19/12/1380 به شماره 4881 به ثبت ملی رسیده است.



منابع : سیری در ایران، صدا و سیمای کرمانشاه، ایسنا