اتمام دولت آیت الله مهدوی كنی در مهرماه سال 60

آیت الله محمدرضا مهدوی کنی سومین رئیس مجلس خبرگان رهبری بود. او دبیر کلی جامعه روحانیت مبارز را بر عهده داشت. وی همچنین رئیس دانشگاه امام صادق و استاد درس اخلاق اسلامی این دانشگاه نیز بود.

زندگینامه آیت الله محمدرضا مهدوی کنی

محمدرضا مهدوی کنی در سال 1310 در قریه کن (حومه تهران) به دنیا آمد.

وی پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در کن و تهران و 3 سال دروس حوزوی در مدرسه علمیه مرحوم برهان، عازم قم شد.

آیت الله مهدوی كنی تا سال 1340 نزد استادانی چون شیخ علی اکبر برهان حاج شیخ عبدالجواد سده ای (جبل عاملی)، صدوقی، سلطانی، مجاهدی، رفیعی قزوینی، شعرانی، علامه طباطبایی،آیت الله سید حسین طباطبایی بروجردی،آیت الله روح الله خمینی و آیت الله گلپایگانی تحصیل کرد.

با درگذشت آیت الله بروجردی، وی به تهران بازگشت و در ادامه مبارزات خود علیه طاغوت که از 18 سالگی و در زمان آیت الله بروجردی شروع کرده بود، در نهضت اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی(ره) شرکتی فعال و موثر داشت و انواع شکنجه ها، زندان ها و تبعیدها را به جان خرید.

وی پیش از انقلاب 1357 از روحانیون مخالف حکومت رژیم پهلوی بود و پس از انقلاب یکی از 5 روحانی بود که هسته ی اصلی شورای انقلاب را تشکیل می دادند. پس از آن به عنوان وزیر کشور (در دولت های شورای انقلاب، رجایی و دکتر باهنر) و کفیل نخست وزیر (پس از ترور رجایی و باهنر) بوده است و در همین دوره از سوی امام خمینی مأمور به تشکیل کمیته های انقلاب و ساماندهی آنها گردید.

نهاد ها و اتفاقاتی که نام مرحوم مهدوی کنی یا نقشی از او بر جای مانده از این قرارند:

1- شورای انقلاب؛ آیت الله مهدوی کنی از اعضای هسته مرکزی شورای انقلاب به حساب می آمد. او در کنار آیت الله خامنه ای، مرتضی مطهری، طالقانی، بهشتی، موسوی اردبیلی، هاشمی رفسنجانی و باهنر طیف روحانیون شورای انقلاب را تشکیل می دادند .

2- کمیته انقلاب اسلامی؛ نخستین نهادی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی و حتی قبل از تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تاسیس شد «کمیته مرکزی انقلاب اسلامی» بود که در غیاب شهربانی و پلیس فرو پاشیده و از هم گسسته رژیم پهلوی امنیت شهر ها را بر عهده گرفت.

3- حزب جمهوری اسلامی؛ او دعوت موسسین این حزب را رد کرد و حاضر به عضویت در حزب جمهوری اسلامی نشد زیرا معتقد بود روحانیت فرا تر از احزاب است و نباید خود را درون روابط حزبی محدود کند. از این رو روحانیون شورای انقلاب به دو دسته تقسیم می شدند: جناح حزب جمهوری اسلامی شامل 5 موسس و جناح غیرحزبی که مطهری و طالقانی و مهدوی کنی در آن زمره بودند.

4-اشغال سفارت آمریکا؛ در جریان واقعه 13 آبان 1358 تقریبا تمام شخصیت ها و گروه های سیاسی از اقدام دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، حمایت کردند. حتی نهضت آزادی ایران که دولت را از دست داده بود با قلم عزت الله سحابی بیانیه ای صادر کرد و دبیرکل جبهه ملی که متهم به رابطه با آمریکا بود نیز در مصاحبه با روزنامه اطلاعات اصل کار را تایید کرد. از آیت الله مهدوی کنی اما نقل شد که اقامه نماز در حیاط سفارت را درست ندانست و گفت: این زمین غصبی است. جمله ای که موجب طعنه هایی در سال های آتی شد.

5- اولین انتخابات ریاست جمهوری؛

6- شورای نگهبان؛ در ترکیب اولین دوره شورای نگهبان نام آیت الله مهدوی کنی نیز دیده می شود. هر چند اندکی بعد به خاطر قبول مسوولیت وزارت کشور از شورای نگهبان خارج شد و دیگر به این نهاد بازنگشت.

7- واقعه 14 اسفند 1359؛ در جریان مراسم سالروز درگذشت دکتر محمد مصدق در دانشگاه تهران، ابوالحسن بنی صدر اولین رئیس جمهوری ایران آشکارا در مقابل جریان خط امام قرار گرفت و پروسه ای شروع شد که کمتر از4 ماه بعد به عزل او انجامید. رهبر فقید انقلاب برای حل مناقشه یک کمیته سه نفری تشکیل داد تا یک نفر به نمایندگی از جانب رئیس جمهوری، یکی از طرف روسای دو قوه دیگر و نخست وزیر و سومی هم از سوی خود ایشان انتخاب شود. نماینده امام در این هیات، آیت الله مهدوی کنی بود.

8- نخست وزیران؛ در فهرست نام نخست وزیران ایران، محمدرضا مهدوی کنی نیز دیده می شود که در شهریور و مهر 1360 نخست وزیر بود ولی برخی به اشتباه از او به عنوان نخست وزیر موقت یاد می کنند. حال آنکه موقت نبود و قرار گرفتن بین دو رئیس جمهوری این ذهنیت را ایجاد کرده است.

9- نامزدی ریاست جمهوری؛ مهدوی کنی برای سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری کاندیدا شد اما حزب جمهوری اسلامی ترجیح داد اگر بنا بر ریاست جمهوری یک روحانی است آن روحانی دبیرکل حزب باشد .

10- دانشگاه امام صادق (ع)؛ پس از نخست وزیری آیت الله وقت خود را در «جامعه الامام الصادق» صرف کرد.

11- مجلس سوم شورای اسلامی.

12- ارتحال امام خمینی؛ در روزهای درگذشت رهبر فقید انقلاب در خرداد 1368 آیت الله در خارج از کشور (انگلستان) به سر می برد و در حال درمان بود. در برگشت و پس از انتخاب آیت الله خامنه ای و تا پایان عمر از هیچ تایید و حمایتی فروگذار نکرد.

13- دوم خرداد 76؛ رقابت میان جامعه روحانیت مبارز و مجمع روحانیون مبارز بود.

حمایت تمام قد مهدوی کنی از ناطق نوری با شکست این نامزد در دوم خرداد 76 تصویر یک منتقد دولت اصلاحات را از آیت الله ترسیم کرد.

14- مجلس خبرگان رهبری؛ آیت الله هیچ گاه نامزد هیچ انتخاباتی نشد (بدون احتساب انصراف از کاندیداتوری ریاست جمهوری) مگر در انتخابات میان دوره ای دوره جاری مجلس خبرگان رهبری که به خبرگان راه یافت و پس از مدتی ریاست آن را در اختیار گرفت تا سومین رئیس مجلس خبرگان (پس از مرحوم مشکینی و هاشمی رفسنجانی) باشد.

15- انتخابات اخیر ریاست جمهوری؛ با اینکه حسن روحانی از اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز و طبعا روحانی بود آیت الله و این تشکل از نامزدی او حمایت نکردند چرا که از 88 به بعد در جلسات آن شرکت نمی کرد. نامزد مورد حمایت آیت الله، دکتر ولایتی بود هر چند این شایعه هم درگرفت که در روزهای آخر از او خواسته بودند به نفع سعید جلیلی کنار برود که نپذیرفت.

بی هیچ تردید و اغراقی آن مرحوم را می توان و باید یکی از چهره های رده اول دانست که نام او با تاریخ جمهوری اسلامی گره خورده است.

پیام تسلیت در پی درگذشت حضرت آیت الله مهدوی کنی

در پی ارتحال عالم مجاهد و پارسا حضرت آیت الله مهدوی کنی رضوان الله علیه، رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیام تسلیتی با اشاره به نقش آفرینی شجاعانه ی این یار صادق و وفادار امام بزرگوار در همه عرصه های مهم کشور تأکید کردند: این انسان بزرگ و پرهیزگار، همه جا و همه وقت در موضع یک عالم دینی و یک سیاستمدار صادق و یک انقلابی صریح ظاهر شد و همه ی وزن وزین خود را در همه ی حوادث این سال ها در کفه ی حق و حقیقت نهاد.
 متن پیام به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

با تأسف و تأثر اطلاع یافتیم که عالم مجاهد و پارسا حضرت آیت الله آقای حاج شیخ محمدرضا مهدوی کنیرضوان الله علیه دار فانی را وداع گفته و دوستان و ارادتمندان خود را داغدار کرده است. این عالم بزرگوار از جمله ی نخستین مبارزان راه دشوار انقلاب و از چهره های اثرگذار و یاران صمیمی نظام جمهوری اسلامی و از وفاداران غیور و صادق امام بزرگوار بود و در همه ی عرصه های مهم کشور در دوران انقلاب شجاعانه و با صراحت تمام نقش  آفرینی کرد. از عضویت در شورای انقلاب و سپس تشکیل کمیته های انقلاب در آغاز تأسیس نظام اسلامی تا تصدی وزارت کشور و سپس قبول نخست وزیری در یکی از سخت ترین دوران های جمهوری اسلامی، و تا ورود در عرصه ی تولید علم و تربیت جوانان صالح و تأسیس دانشگاه امام صادق(علیه السلام) و تا امامت جمعه تهران و سرانجام ریاست مجلس خبرگان، همه جا و همه وقت در موضع یک عالم دینی و یک سیاستمدار صادق و یک انقلابی صریح ظاهر شد و هرگز ملاحظات شخصی و انگیزه های جناحی و قبیله ئی را به حیطه ی فعالیت های گسترده و اثرگذار خود راه نداد. این انسان بزرگ و پرهیزگار، همه ی وزن وزین خود را در همه ی حوادث این دهها سال در کفه ی حق و حقیقت نهاد و در دفاع از راه و سیره ی انقلاب و نظام، کوتاهی نورزید. رحمت و رضوان الهی بر روان پاک او باد.
 اینجانب به خاندان گرامی و برادر عالیقدر ایشان، و به مردم ایران و روحانیت عظیم الشأن و همه ی ارادتمندان و شاگردان و دست پروردگان آن مرحوم صمیمانه تسلیت می گویم و علو درجات وی را از خداوند متعال مسألت می نمایم.

سید علی خامنه ای
93/7/29

منابع: سایت تاریخ ایرانی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، همشهری آنلاین، سایت آیت الله خامنه ای