احکام نذری و مسخره کردن آن در فضای مجازی !

آیا نذری دادن به این شکلی که در محرم و ... مرسوم است، صحیح است؟

فراوری: حجت الاسلام تیموری - بخش احکام اسلامی تبیان

نذری دادن در ایام مذهبی، دارای کارکردها و محاسن متعددی است. اطعام نیازمندان، بالا بردن روحیه تعاون در بین مردم (در تهیه مواد لازم، طبخ، توزیع و ...)، بالا بردن انگیزه افراد ضعیف الایمان جهت شرکت در مراسم، تعظیم شعائر و ایجاد تغییر در زندگی روزمره و ... و حتی می توان این کار را از مصادیق غذا بردن به در خانه مصیب زده نیز برشمرد. چرا که بسیاری از مردم در ایامی چون عاشورا، حوصله طبخ غذا و ... را ندارند و از سویی اطعام می تواند آنها را فارغ البال نموده تا در مراسم مذهبی شرکت کنند.
اما هر امر نیکی نیز می تواند، دچار آفاتی شود که اگر توجه لازم به درمان آن آفات نشود، آفت ها می تواند اصل و اساس امر را تغییر داده و کارکردهای آن را از بین برده یا عکس نماید. و به نظر می رسد، امروزه بعضی از آفات در سنت نذری دادن، ایجاد شده است.

۱- عدم توجه به اولویت ها:

نیازهای رفع نشده متعددی در جامعه وجود دارد که شاید در بعضی موارد نسبت به نذری دادن اولویت داشته باشد. اگر کسی در همسایگی خود مریضی را می شناسد که در تامین هزینه درمان مشکل جدی دارد، یا برای تامین مایحتاج خانواده خود ناتوان است و ... و در عین حال در محله آنها، چندین مراسم پرشور برگزار می شود و به قدر کافی نذری توزیع می شود یا می توان بدون کاستن از شور و نشاط مجالس، نذری را حذف کرد، بهتر است، برای بهره بردن از ثواب الهی، پول به نیازهای دیگر تخصیص داده شود و حتی از مشارکت عمومی و گسترده در این امر بهره برد.

۲- تفاخر طلبی:

در بعضی از موارد، به نظر می رسد نوعی تفاخر طلبی در نذری دادن راه یافته است. توزیع غذاهای غیر معمول، توزیع لوکس نذری، توزیع نذری بیش از نیاز افراد آن محل و ... می تواند برخواسته از نوعی تفاخر طلبی باشد. و چه بسا افراد متوجه نیستند که اقدامات ریاکارانه، در نزد خدای متعال هیچ ارزشی ندارد. و این گونه ارضای حس معنوی، احساس کاذب می باشد.

۳- لوث کردن سنت نذری:

عکس هایی که در سال های اخیر از حجم غذاهای انباشته شده نذری در یک یخچال و ... دست به دست می شود، علاوه بر نشان دادن صفت ناپسند حرص، می تواند نوعی بی حرمتی نسبت به برنامه های مذهبی بوده و سبب آسیب رساندن به آن می شود .

۴- توزیع نامناسب نذری:

توزیع نذری به گونه ای که با کرامت دریافت کنندگان تعارض دارد، در تعارض با ثواب بانی قرار دارد. و باید به شان و جایگاه عزاداران حسینی (ع) توجه داشت، و به گونه ای برنامه ریزی کرد که کرامت آنها مخدوش نشود. و قطعا لزوم توجه دریافت کنندگان به کرامت خود، نمی تواند رافع مسئولیت بانیان باشد. همچنین بعضی برای توزیع نذری موجبات سد معبر و ترافیک را ایجاد می کنند که باید با انتخاب مکان مناسب و قرار دادن افرادی برای برقراری نظم، مواظبت کنند، کارشان موجب مردم آزاری نشود.

۵- اسراف:

در بسیاری از برنامه های عمومی ما، اقدامات نسنجیده ای وجود دارد که عامل اسراف می باشد. از عدم توجه به تفاوت غذای مورد نیاز کودک و بزرگسال تا ... که این امور با التفات به سادگی قابل درمان می باشد.

برای رفع و مقابله این آفات، مسئولیت های متعددی وجود دارد:

۱- شاید بتوان گفت تغییر چندانی در رشد این آفات به وجود نیامده و این آفات همیشه، گوشه کوچکی از مراسم مذهبی را شکل می داده، و آنچه آفات را چشمگیرتر کرده است، گسترش رسانه هاست که می تواند موارد نادر و محدود را به سرعت در حوزه وسیعی منعکس کند. از این رو اولا لازم است در بازنشر عکس ها و مطالب دقت نمود، ثانیا در کنار موج منفی، موج مثبتی ایجاد نمود. تا فقط عکس های موهن معرف این گونه سنت ها نشود.

۲- مبلغان و واعظان دینی به تبیین ثواب سایر امور خیر اقدام نمایند. حجم گسترده مشارکت مردمی در نذری دادن ایام محرم و ... نشان می دهد، در صورت انگیزه بخشی، می توان از پتانسیل عظیم مردمی، برای بهبود بسیاری از امور استفاده کرد.

۳- بانیان مراسم، با برنامه ریزی صحیح، به حفظ کرامت شرکت کنندگان اهتمام داشته باشند. و از اقدامات ریاکارانه، تفاخرجویانه و ... نیز بپرهیزند.

نذری کردم و مبلغ آن را به کسی دادم که به مصرف مورد نذر برساند، ولی او انجام نداد. آیا چیزی بر عهده من است؟

مبلغی را نذر کردم و برای عمل به نذر، مبلغ آن را به کسی که مطمئن بودم انجام می دهد دادم، ولی او انجام نداده و من نیز به او دسترسی ندارم. آیا نذر هنوز بر عهده من است یا به عهده اوست؟
1. عمل به نذری که با صیغه شرعی و با رعایت سایر شرایط آن منعقد شده است، بر عهده خود شما است و اگر اطمینان دارید که دیگری نذرتان را از جانب شما انجام نداده است، همچنان بر عهده خودتان باقی خواهد ماند ولی او نیز در قبال شما ضامن مبلغی است که به او پرداخته اید.

2. اگر شک دارید که کار را انجام داده است یا نه، و آن فرد هم انسان مورد اعتمادی باشد، می توانید بنا را بر این بگذارید که نذرتان را انجام داده است یا خواهد داد و شما در این زمینه تکلیفی نخواهید داشت.
 
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای(مد ظله العالی):

اگر صیغه شرعی نذر را خوانده باشید، نذر به عهده شما است و کسی که مبلغ را گرفته و به آنچه گفته اید عمل نکرده است ضامن آن مبلغ است.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی(مد ظله العالی):

باید خودتان به نذر عمل کنید ولی می توانید پولتان را از طرف مطالبه نمایید.

حضرت آیت الله هادوی تهرانی(دامت برکاته):

1. عمل به نذری که با صیغه شرعی و با رعایت سایر شرایط آن منعقد شده است، بر عهده خود شما است  و اگر مطمئن هستید دیگری از جانب شما انجام نداده است، همچنان به عهده شما باقی است ولی وی در قبال شما ضامن مبلغی است که پرداخته اید.
 2. اگر شک دارید که کار را انجام داده است یا نه، و آن فرد هم انسان مورد اعتمادی باشد، می توانید بنا را بر این بگذارید که کار را انجام داده است یا خواهد داد و شما در این زمینه تکلیفی نخواهید داشت.

منبع:

شهر سوال

مرکز پاسخگویی سولات دینی

اسلام کوئیست