امید به رحمت الهی!

پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله مى فرماید: امید، رحمت خدا برای امت من است و اگر امید نباشد هیچ مادری فرزندش را شیر نمی دهد و هیچ درخت كاری اقدام به غرس درخت نمی كند.

مومنان کسانی هستند که به دلیل ایمان به خدا و ایمان به رحمت، فضل و احسان الهی در زندگی خویش چه در بعد فردی و چه در بعد اجتماعی، چه در بعد  مادی و چه در بعد معنوی یأس و ناامیدی به خود راه نمی دهند بلكه همواره امیدوارانه زندگی می كنند و اگر ناملایمات، مصائب و شكست هایی برای آنها پیش آید این شكست ها را پلی برای پیروزی قرار می دهند و اگر در شرایط سخت ظلمانی قرار گیرند چون مایوس نیستند انتظار پایان شب سیاه و ظهور روشنی صبح را دارند و خود را برای استقبال از ظهور صبح و بهره برداری از آن آماده می کنند . مخصوصا اگر مشاهده كنند عده ای سست ایمان بر اثر مشاهده برخی شرایط از دین الهی برمى گردند یأس به خودشان راه نمی دهند.
امید تا آن اندازه در اسلام مهم شمرده شده است كه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله مى فرماید: امید، رحمت خدا برای امت من است و اگر امید نباشد هیچ مادری فرزندش را شیر نمی دهد و هیچ درخت كاری اقدام به غرس درخت نمی كند.
از این سخن معلوم می شود، بدون امید انجام هیچ كاری ممكن نیست. با اینكه مادر به فرزند به عنوان شیرة  جان می نگرد اما اگر امید به آینده نباشد از فرزند خود شیر را كه عامل حیات اوست دریغ می دارد.

رابطه دعا با امید:

یکی از عوامل رشد امید در انسان این است که او خود را مورد حمایت افراد عالی مقام در جایگاههای مادّی و معنوی بداند، تا در شرایط نامساعد زندگی، به آنها تکیه نماید، دعا انسان را به عالیترین مقام هستی متصل میگرداند که آرامش  روح را به انسان هدیه میدهد و لذا در قرآن نیز انسانها را به این اصل مهم متوجه نموده که خداوند بهترین و نزدیکترین تکیه گاه است که میتوان بوسیله دعا به او تکیه نمود :
«وَ إِذا سَأَلَكَ عِبادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ... » «و هنگامى كه بندگان من از تو در باره من سوال كنند (بگو) من نزدیكم! دعاى دعا كننده را به هنگامى كه مرا مى خواند پاسخ مى گویم...» (بقره/ 186)
از طرفی نیز انبیاء الهی و فرشتگان برای مومنان دعا نموده و از خداوند طلب مغفرت میکنند که موجب افزایش امید میگردد: «الَّذِینَ یَحْمِلُونَ الْعَرْش ..یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنا وَسِعْتَ كُلَّ شَیْ ءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذِینَ تابُوا وَ اتَّبَعُوا سَبِیلَك ..» « فرشتگانى كه حاملان عرشند.. براى مومنان استغفار مى كنند (و مىگویند:) پروردگارا! رحمت و علم تو همه چیز را فراگرفته است پس كسانى را كه توبه كرده و راه تو را پیروى مى كنند بیامرز..» (غافر/ 7)

رابطه کوشش با امیدواری:

یکی از شرایط امیدواری، تلاش و کوشش در کارهاست، چرا که اگر انسان امید چیزى را دارد باید خود را براى استقبال از آن آماده كند و اگر اثرى در عمل او نمایان نباشد، در واقع مدعى دروغینى بیش نیست:
«..فَمَنْ كانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً..» «پس هر كه به لقاى پروردگارش امید دارد، باید كارى شایسته انجام دهد» (كهف/ 110)

موانع امیدواری:

1- کفر:

مانع دیگری که سر راه امید قرار دارد کفر است، چون خداوند متعال، مبداء رحمت است و صفت امید،در ذات اوست و هرگز بندگان خود را از رحمت خود مأیوس نمى كند، مگر آنكه دیگران خودشان را از أنوار لطف او محروم سازند و این چیزی جز کفر نیست.

2-گمراهی:

یکی از موانعی که از امیدوار شدن افراد جلوگیری مینماید گمراهی میباشد زیرا وقتى انسان بكلّى از راه حقّ منحرف و گمراه گشت، امیدى براى هدایت و رسیدن برحمت و درك فیوضات إلهى پیدا نخواهد كرد

3-وقوع مشکلات:

یکی از موانع امیدواری،بروز مشکلات میباشد، چرا که انسانهای تربیت نشده که قلبشان، نور معرفت الهی را درک نکرده، به هنگام پشت کردن دنیا مایوس می گردند.

ممنوعیّت نا امیدی از رحمت الهی:

یکی از تدابیری که قرآن در این زمینه بکار گرفته این است که هم   انسانها را از نا امیدی منع نموده و به رحمت خداوند امیدوار کرده است: «...قُلْ یا عِبادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلى  أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً... » (زمر/ 53)
«بگو: اى بندگان من كه بر خود اسراف و ستم كرده اید! از رحمت خداوند نومید نشوید كه خدا همه گناهان را مى آمرزد، زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است »
با توجه به اینكه "قنوط" به معنى مایوس شدن از خیر  است به تنهایى دلیل بر این است كه گنهكاران نباید از " لطف الهى" نومید گردند. (مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه، ج 19، ص  499)

امید به آینده با جبران گناهان

برنامه دیگری که در دین برای امیدوار کردن انسان در نظر گرفته شده این است که مومن با مبتلا شدن به مصیبت ها از ناحیه خداوند، خطاهای خود را جبران نموده و لذا با امید و احساس امنیّت  بیشتری با آینده روبه رو میگردد، بنابر روایات متعدد، گناهان مومن با مبتلا شدن او به بلایا، بخشیده میشود و این باعث میشود که فرد با امید بیشتری به سوی سعادت گام بردارد: امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «هیچ مومنی نیست مگر اینکه در بدنش دردی وجود دارد که تا زمان مرگ همراه اوست، که آن درد کفارّ   گناهان او میباشد.» (مجلسی ،محمد باقر؛ بحارالأنوار ، ج  64 ص  242 ح 73)

منابع:
سایت معارف قرآن
مقاله ای از آیت الله جوادی آملی
مقاله ای از محمد موذنی